Halk arasında kelebek hastalığı olarak bilinen sistemik lupus eritematozus (SLE) hastalığı, kalıtsal, kronik ve iltihaplı bir hastalık olup, cildi kırmızı kabarcıklarla kaplayarak hassas ve kırılgan hale getiren bir hastalıktır. Bu kabarcıklar, cildin ısısına, sürtünmesine veya tahriş edilmesine tepki olarak ortaya çıkabilir. Şiddetli vakalarda, iç organlarda da, örneğin ağız veya mide zarında kabarcıklar oluşabilir.

Kelebek hastalığı, cildin yanı sıra vücudun birçok organını etkileyebilme özelliğine sahiptir; eklem, böbrek, beyin, kalp ve diğer birçok sistem ve organı etkileyebilir. Lupusun teşhis edilmesi özellikle kadınlar için hayati önem taşır. Ne yazık ki, kelebek hastalığının kesin bir tedavisi yoktur, ancak hafif formları zamanla iyileşebilir. Tedavi, kabarcıkların bakımına odaklanır ve yeni kabarcıkların oluşumunu önlemeye çalışır.

KELEBEK HASTALIĞININ (LUPUS) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Lupus hastalığı, tüm vücudu etkileyebildiğinden çok farklı belirti ve bulgularla kendini gösterebilir. Özellikle hastalığın başlangıç aşamalarında eklem ağrısı ve genel hastalık belirtileri sıktır. Lupus hastalığında en sık görülen belirti ve bulgulardan bazıları;

• Yorgunluk
• Halsizlik
• Cilt değişiklikleri. Özellikle burun ve yanaklarda görülen kelebek şeklindeki döküntü tipiktir. Fakat ciltte güneşe maruz kalan her alanda döküntü gelişir.
• Damarlarda iltihaplanmaya bağlı bulgular. Cildin küçük damarları sıklıkla etkilenir ve vaskülit olarak adlandırılan iltihap gelişir. Tırnakların etrafında leke şeklinde bir cilt altı kanama vardır. Ayrıca, ağız mukozasında da iltihaplanma yapabilir.
• Saçlarla ilişkili bulgular. Saçlarda bölgesel dökülmeler olabilir ve genellikle bu dökülen saçların yerine yenileri gelmez.
• Parmak uçlarında soğukta ortaya çıkan beyaz ve mor renk değişiminin olduğu raynaud sendromu önemli bir bulgudur.
• Eklem bulguları. Hem büyük, hem de küçük eklemlerde artralji yani eklem ağrısı vardır. Ağrı özellikle sabahları daha belirgindir. Bazı hastalarda artrit yani eklem iltihabına bağlı şişme, kızarma ve ısı artışı da görülür.
• Kas tutulumu. Kaslarda ağrı ve iltihaplanma gelişir.
• Böbrek bulguları. Böbrek tutulumu hastaların %70’inde görülür. Bu kişilerde idrarda kan ve protein tespit edilir. Dokularda sıvı tutulumuna bağlı ödem gelişir. Ağır vakalarda böbrek yetmezliğine kadar gidebilen böbrek iltihabı görülebilir.
• Sinir sistemiyle ilişkili migren, epilepsi, denge problemleri gibi belirtiler ve psikolojik problemler vardır. Bazı hastalarda inme ortaya çıkabilir.
• Sindirim sistemi tutulumu ve pankreatit nedeniyle sindirim problemleri sıktır.
• Göğüs ağrısı gibi akciğer ya da kalp zarında iltihaplanma bulguları vardır. Akciğer zarları arasında sıvı birikimi ve iltihaplanma olduğunda nefesle artan bir göğüs ağrısı ortaya çıkar. Kalp zarı iltihaplanmasına ise perikardit denir ve lupusta sıktır.
• Akciğer dokusunda iltihaplanma neticesinde zatürre gelişir.
• Lenf nodları, dalak ve karaciğerde büyüme vardır.
• Periton adı verilen karın zarı iltihaplandığı için karın ağrısı görülür.

LUPUS HASTALIĞI TEŞHİSİ NASIL KONULUR?

Lupus hastalığının teşhisi zordur çünkü belirtiler ve semptomlar hem her vakada önemli ölçüde farklılık gösterir hem de hastalığın belirti ve semptomları zamanla değişebilir. Buna ek olarak lupus hastalığının belirti ve semptomları diğer birçok hastalık ile örtüşebilir.

Lupus hastalığının tanısının konulması için doktor öncelikle bir fizik muayene gerçekleştirir ve hastanın sağlık geçmişi hakkındaki bilgileri soracağı çeşitli sorular ile öğrenmeyi hedefler. Birey gözlemlediği bütün belirtilerini bu muayene sürecinde doktor ile konuşmalı ve sahip olabileceği diğer koşullar veya hastalıklarla ilgili bilgileri paylaşmalıdır.

Lupus hastalığını tek başına teşhis edebilecek bir test henüz mevcut değildir. Yaygın olarak kan ve idrar testleri, belirti ve semptomlar ile fizik muayene bulgularının kombinasyonu lupus hastalığının tanısının konulmasına imkan verebilir.

Lupus hastalığının teşhisinin yapılması için laboratuvarda gerçekleştirilebilecek kan ve idrar testleri arasında tam kan sayımı, eritrosit sedimantasyon hızı, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının değerlendirmesi, idrar tahlili ve antinükleer antikor yani ANA testi bulunur.

KELEBEK HASTALIĞI (LUPUS) TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Lupus hastalığında tedavi belirtilere ve tutulan organ sistemlerine göre uygulanmaktadır. Her hastanın durumu farklılık gösterebileceğinden tedavi seçimi ve riskleri konusunda hasta bazında bilgilendirme yapılması gerekmektedir.

Kelebek hastalığı tedavisinde çoğunlukla antimalaryal ilaçlar ve kortizon içeren ilaçlar kullanılmakta, bazı hastalarda steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar, bağışıklık sistemini kontrollü olarak baskılayan immünosupresanlar ve hatta bazı biyolojik ajanlar tercih edilir.

Tüm bu ilaçlar belirtilere, hastalığın seyrine ve şiddetine göre değişkenlik göstermektedir. Hastalara güneş konusunda dikkatli olmaları gerektiği söylenmelidir. Tedavi sürecinde doktor ziyaretleri tavsiye edilen sıklıkta ve mutlaka aksatılmadan yapılmalıdır. Düzenli egzersiz, sigara içmemek, sağlıklı beslenmek de tedavinin önemli bir parçasıdır. D vitamini ve kalsiyum eksikliği saptanan hastalarda uygun tamamlayıcı tedaviler başlanmalıdır.