Türkiye, TCDD yönetiminin verdiği adla “yüksek hızlı tren”le (YHT), Avrupa’ya göre çok geç bir tarihte tanıştı. İlk kez, 2009 yılında Ankara-Eskişehir hızlı tren hattı işletmeye alındı. 2011 yılında Ankara-Konya, 2013’te Eskişehir-Konya, 2014’te Ankara-İstanbul ve Konya-İstanbul, 2022’de Konya-Karaman hatları hizmete sunuldu.
Son olarak bu yılın nisan ayında Ankara-Sivas hızlı hattı açıldı. Ankara-Sivas arası, 12 saat olan demir yoluyla seyahat süresi 2 saate, Ankara-Yozgat bölümünde de 1 saate indi. 405 kilometrelik hat; Kırıkkale, Yozgat ve Sivas'taki 1,4 milyon vatandaşa hızlı trenle seyahat olanağı sunuyor.
YHT kültürü
Teknoloji, insanları ve toplumları dönüştürüyor. Alışkanlıkları, davranış biçimlerini, gelenekleri, günlük pratikleri kökten dönüşüme uğratıyor.
Hızlı trenin de böyle bir dönüştürücü etkisinin olduğunu söylemek mümkün. Bu etki önce Konya’da görüldü.
Ankara-Konya yüksek hızlı treni, 2013 yılında açıldığında bazı yolcuların beraberlerinde çok sayıda çuval, (turşu) bidon ve poşetlerle trenlere geldiği görüldü.
Hızlı trenlerde, belli bir bagaj kapasitesi bulunuyor. Bu nedenle her bir yolcuya sınırlı bagaj olanağı sunuluyor.
Konya’da yolcular, zaman içinde çuval ve bidonlarla yolculuğa son verdi. Bagajlar, el çantası ve belki birkaç bavuldan oluşuyor.
Aynı durum, Ankara-Sivas hattında yaşanıyor. Sivas, Kırıkkale ve Yozgat’tan Ankara’ya gelen bazı yolcular, çoluğuna-çocuğuna, yakınlarına, eşine dostuna “dayanışma ağı”nın da bir gereği olarak kendi üretimleri olan ürünler götürmek için çuvallarla bidonlarla hızlı trene geliyor.
Trenlere, bu yükün alınması mümkün olmuyor. Yetkililer, yolcuları bu konuda kibarca bilgilendiriyor. Beraberinde getirdikleri çuvalların, bidonların ya da poşetlerin hepsinin alınamayacağına işaret ediyor.
Ankara-Konya’da olduğu gibi Ankara-Sivas’ta da bir süre sonra işin normalleşmesi, hızlı tren kültürünün ve geleneğinin yerleşmesi bekleniyor. Yolcuların, bir el çantası ve birkaç bavulla seyahatlerini planlaması öngörülüyor.
YHT ve zam
TCDD Taşımacılık, bu yıl hızlı tren biletlerine Ocak ayında yüzde 17, Temmuz ayında da yüzde 30 zam yaptı. Zam sonrasında Ankara-İstanbul YHT bilet fiyatı, 248 TL’den 323 TL’ye yükseldi. Ankara-Konya 146 TL’ye, Ankara-Sivas 312 TL’ye ve Ankara-Eskişehir 136 TL’ye çıktı.
TCDD Taşımacılık, biletlere 2022 yılının Ocak ayında yüzde 20, Mart ayında yüzde 10, Nisan ayında yüzde 15, Haziran ayında yüzde 28 ve Eylül ayında yüzde 10 zam yapmıştı.
YHT biletlerine (ekonomi), 2018 yılından bu yana (son zam hariç) yapılan kümülatif zam oranı yüzde 300’ü aştı.
Hızlı tren bilet fiyatları, şehirlerarası yolcu otobüslerinin gerisinde kaldı. Otobüs işletmecileri, akaryakıta peş peşe gelen zamlar sonrasında bilet fiyatlarını yüzde 40’a kadar artırdı.
TCDD Taşımacılık’ın, hızlı tren bilet fiyatlarıyla ilgili yeni bir çalışma yaptığı belirtiliyor. Çalışma, tren bilet fiyatlarının, şehirlerarası otobüs bilet fiyatlarının yüzde 5-10 üzerine çıkmasını öngörüyor. Bu, hızlı trenlere "yüksek oranlı" yeni bir zam anlamına geliyor.
Bu zammın ne zaman yapılacağı bilinmiyor. Ankara’da kulislerde, eylül ya da ekim ayında zammın gündeme gelebileceği konuşuluyor.
Zamlar, deyim yerindeyse hız kesmiyor...
