Türkiye, 14 Mayıs seçimleri öncesinde Rusya’yı konuştu. Rusya’nın seçimlere müdahalesi, bu ülkenin Türkiye’ye sattığı ve faturası ötelenen doğalgaz sık sık tartışma konusu oldu.
20 milyar dolarlık faturanın ötelendiği öne sürüldü. Ötelenen doğalgaz miktarı ve faturaya ilişkin açıklamalar soru işaretlerini gidermeye yetmedi.
Eski Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, seçim öncesinde konuyla ilgili bir soru üzerine “Rusya ile Gazprom şirketi ile geçen yıl fiyatlar olağanüstü artınca belli bir rakamın üzerindeki ödemelerin ertelenmesi konusunda mutabakat sağlandı, bir müzakere yapıldı” dedi.
Dönmez, anlaşmanın ne zaman yapıldığına ilişkin soruya karşılık da bu yıl ocak ayında ertelenme dahil Rusya ile enerji konusunda çok boyutlu görüşmeler yapıldığını söyledi.
Dönmez, Rusya’nın ertelediği doğalgaz faturasının 20 milyar dolar olup olmadığı sorusuna, “Rakam öyle değil, onu da düzeltmiş olalım” yanıtını verdi.
İlk net veri
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), “2022 Yılı Doğal Gaz Sektör Raporu”nu internet sitesinde yayınladı.
Raporda, ötelenen faturalarla ilgili sorulara yanıt oluşturacak çıkarımlar yapılmasına olanak veren ilk net veriler de yer aldı.
Rapora göre Türkiye, 2002 yılında 54 milyar 661,67 milyon metreküp doğalgaz ithal etti. Geçen yıl tüketim, 53 milyar 521,06 milyon metreküp oldu. Yerli üretim, 379,81 milyon metreküp olarak kayıtlara geçti. İhracat, 581,43 milyon metreküp oldu. Dönem sonu stok miktarı (depolardaki gaz), 5 milyar 334,46 milyon metreküp düzeyinde gerçekleşti.
Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım, ülkeye giren (ithalat), üretilen, depolarda bulunan ve tüketilen gaz miktarlarına işaret ederek, “Bu çerçevede gaz denkliğine bakıldığında 2.4 milyar metreküp fazla gaz sistemde gözüküyor. Ama girişi yok” dedi.
Yardım, Rusya’ya bedeli ödenmeyen doğalgaza dikkat çekerek, “Tahminim buna yakın miktar 2022 yılında Rusya'dan ithal edilmiş ama bedeli ödenmemiş. Bu, yüksek bir olasılık olarak öne çıkıyor. Ekim ve kasım aylarında Silivri yer altı deposu doldurulmuş” diye konuştu.
Yardım, Rusya dışında başka bir kaynaktan da söz konusu miktarın girmiş olabileceğini belirterek, “Raporda, miktar olarak yer alıyor ama giriş ülkesi gözükmüyor. Tabii ki EPDK rapor verilerini baz alıyorum” dedi.
Yardım, ekim ve kasım ayları için ötelenen gazın tutarına ilişkin olarak da “Gazın ortalama maliyetine göre her bin metreküpü 1000 dolar olarak alırsak yaklaşık 2.5 milyar dolarlık bir tutar söz konusu. İzleyen aylarda gaz fiyatı (her 1000 metreküp) 700-800 dolara dek düştü” diye konuştu.
Rusya ilk sırada
2022 yılında uzun dönemli anlaşmalar kapsamında Rusya, İran, Azerbaycan ve Cezayir’den doğalgaz ithalatı yapıldı. İthalatta ilk sırayı yüzde 42,10’luk payla Rusya aldı. İran 26,29, Azerbaycan 16,90 ve Cezayir 14,71 paya sahip oldu.
Spotta ABD başı çekti
Spot sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatı, 2022 yılında toplam doğalgaz ithalatı içinde yüzde 18,13’e denk geldi. Bu dönemde 11 farklı ülkeden spot LNG ithalatı yapıldı. Bu ülkeler arasında ABD, yüzde 57’lik pay ile ilk sırada yer aldı. ABD’yi yüzde 22 ile Mısır izledi.
