Türkiye, yerel seçim sürecine girdi. Ekonomide izlenecek politikalar, seçim odaklı olarak belirlenmeye başladı. Bu kapsamda elektrik ve doğal gaz başta olmak üzere bazı mal ve hizmetlerde gündeme gelen zamlar, seçim sonrasına erteleniyor. Elektrik ve doğal gazda maliyet ve zam baskısı büyüyor.
Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ), ülkedeki elektrik iletim şebekesini yönetiyor. Şirket, 1 Ocak 2024’ten geçerli olmak üzere iletim bedellerini (elektriğin bir noktadan bir noktaya taşınmasının karşılığını) ortalama yüzde 40,12 artırdı.
Emekli TEDAŞ Genel Müdür vekili Osman Nuri Doğan, halktv.com.tr’ye yaptığı açıklamada, bu artışın kaçınılmaz olarak konut, sanayi ve ticarethane abonelerine zam olarak yansıyacağını vurguladı.
Doğan, iletim bedelinin “üretim” ve “tüketim” olmak üzere iki boyutu bulunduğunu belirterek, “Üreticiler, diğer bir deyişle santrallar, bu bedelleri 1 Ocak 2024 itibarıyla ödemeye başladı” dedi.
Doğan, tüketici boyutuna da işaret ederek, “Tüketim tarafında, 154 kV’dan elektrik alan tüketiciler (büyük tüketiciler, sanayiciler), 1 Ocak 2024’ten geçerli olmak üzere faturalarında bu artışı görecekler. Söz konusu tüketicilerin faturaları yükselecek” diye konuştu.
TEİAŞ’ın, şehiriçi elektrik dağıtım şirketlerine de hizmet verdiğini belirten Doğan, “TEİAŞ, dağıtım şirketlerine de 1 Ocak itibarıyla yeni iletim tarifesini uygulamaya başladı. Dağıtım şirketleri, iletim bedeline gelen artışı ve bu kapsamda oluşan farkı, 1 Nisan tarifesine yansıtarak nihai tüketicilerden tahsil edecekler” dedi.
“NİSAN AYINDA YÜKSEK ORANLI ZAM OLABİLİR”
Doğan, şehiriçi elektrik dağıtım şirketlerinin iletim maliyetlerinin yanı sıra personel ve diğer kalemlerdeki giderlerinin de arttığına işaret ederek, 31 Mart yerel seçimlerinin ardından elektriğe kaçınılmaz olarak yüksek oranlı zammın gündeme geleceğine dikkat çekti.
Doğan, “Fiyat ya da maliyet artışları, şu anda konut, ticarethane gibi nihai tüketicilerden ya da abonelerden alınmıyor gibi görünüyor. Ancak, şehiriçi dağıtım şirketlerinin 2024 yılı gelir tavanında yapılacak artışlarla birlikte bu maliyetler tüketicilere zam olarak yansıtılacaktır” diye konuştu.
ZAMMI BASKILAMAK İÇİN UCUZ ELEKTRİK
Peki, elektrik ve doğal gazda zamlar nasıl frenleniyor?
Devletin sahip olduğu santralları işleten Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ), elektriğe zammın önünü kesmek için sübvansiyonu ya da desteği sürdürüyor. Şirket, yüksek tutarlı zarar yazıyor.
EÜAŞ, şehir içi elektrik dağıtım şirketlerinin “kardeş” kuruluşları görevli tedarik şirketlerine (GTŞ), piyasanın çok altında bir fiyatla, 48,21 kuruştan elektrik veriyor.
Türkiye’de, 21 elektrik dağıtım bölgesi bulunuyor. Özel sektörün kontrolündeki elektrik dağıtım şirketleri, abonelerine elektrik satışı yapıyor.
GTŞ’ler, elektriğin tedarik sürecinde görev yapıyor.
EÜAŞ’ın, bu desteği 31 Aralık 2023 tarihine dek yapması kararlaştırılmıştı. Söz konusu desteğin sürdürülmesi için yeni bir Cumhurbaşkanı kararı henüz alınmadı. Bu kapsamda prosedür de tamamlanmadı. Ancak EÜAŞ’ın, GTŞ’lere düşük fiyatlı elektrik satışı yapmayı sürdürdüğü ifade ediliyor.
BOTAŞ da özellikle konutlara ithal ettiğinin çok altında bir fiyatla doğal gaz satıyor. Aboneleri, destekliyor. BOTAŞ da EÜAŞ gibi zarar ediyor.
2024 Yılı genel Yatırım ve Finansman Programı’nda, EÜAŞ’a 259,37 milyar TL, BOTAŞ’a 289,43 milyar TL “borçlanma” adı altında ödenek ayrılmıştı. EÜAŞ ve BOTAŞ’ın, 2024 yılı desteklerinde bu tutarları kullanması öngörülüyor.
