"İşsizlik Sigortası Fonu: İşsize ve işçiye derman olamayan fon"

Türkiye Devrimci İşçi Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSKAR), İŞKUR'un Aralık 2020 verilerini esas alarak İşsizlik Sigortası Fonu’nun koronavirüs döneminde nasıl kullanıldığına dair bir rapor hazırladı.

DİSKAR'in araştırmasına göre, "İSF sigortalı işçilerin salgına karşı korunmasında temel araçlardan biri. Ancak İşsizlik Sigortası Fonu’nun koronavirüs ile mücadele sürecinde etkin ve işçi lehine kullanıldığını söylemek mümkün değil. İşçilere yapılan nakdi ücret desteğinin 3 katı ödeme destek ve teşvik ödemeleri olarak işverenlere yapıldı. Resmi işsizlerin yüzde 94'ü işsizlik ödeneği alamıyor." denildi.

DİSKAR, İSF raporunun detayları şöyle:

Koronavirüs salgınıyla birlikte kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçilerin sayısında bir patlama yaşandı. Ayrıca salgınla mücadele kapsamında nakdi ücret desteği sağlanmaya başlandı.

2020 yılında İşsizlik Sigortası Fonu’ndan işçilere 27,4 milyar TL kısa çalışma ödeneği ve 6,5 milyar TL ise nakdi ücret desteği sağlandı

31 Aralık 2020 itibarıyla bu ödemeler 3 milyon 582 bin 455 kişi kısa çalışma ödeneği ve 2 milyon 216 bin 622 kişi nakdi ücret desteği olmak üzere toplam 5 milyon 799 bin 77 işçiye ulaştı.

Koronavirüs salgınına rağmen, işsizlik ödemesinde düşüş yaşandı

İSF gideri kalemlerinden işsizlik ödemeleri tutarında ise işten çıkarma yasağının da etkisiyle bir düşüş yaşandı. 2019 yılında 10 milyar TL tutarında işsizlik ödemesi yapılmışken 2020 yılında 8,3 milyar TL işsizlik ödemesi yapılmıştır

İSF’nin işverenlere destek sağlama işlevi yoktur

İşsizlik Sigortası Fonu’ndan salgın döneminde de işverenlere büyük destek sağlanmaya devam etti. Oysa İSF’nin işverenlere destek sağlamak gibi bir işlevi yoktur. İşverenlerin İSF’ye ödedikleri primlerin onlara teşvik ödenmesi işsizlik sigortasının temel felsefesine aykırıdır. Çünkü İSF bir işveren destek fonu değildir, işçiye ait bir fondur.

İşverenlere İSF’den devasa bir destek!

Buna rağmen 2020 yılında işverenlerce İSF’ye yapılan işveren prim ödemeleri 11 milyar TL civarında iken işverenlere yapılan teşvik ve destek ödemeleri 18 milyar TL’yi aşmıştır. İşveren teşviklerinin işveren prim ödemelerine oranı 2019 yılında yüzde 145,6 iken 2020 yılında bu oran yüzde 167,2’ye yükseldi. Böylece pandemi döneminde de işverenlere İSF’den devasa bir destek sağlanmış oldu.

İSF işverene destek için daha çok kullanıldı

Salgın döneminde işsizlik sigortası fonu işveren teşvik ve desteklerine daha çok kullanıldı. 2020’de işveren teşvik ve destek ödemelerine İSF’den ayrılan kaynak 18 milyar TL iken nakdi ücret desteğine ayrılan miktar 6 milyar TL’dir

İşverene, işçilerden 3 kat fazla ödeme desteği yapıldı

İşçilere yapılan nakdi ücret desteğinin 3 katı ödeme destek ve teşvik ödemeleri olarak işverenlere yapıldı. Koronavirüs döneminde işsizlik sigortası fonu işverenlere destek için değil, işçiler için kullanılsaydı salgın boyunca işçilere yapılan toplam nakdi ücret desteğinin miktarı işçi başına 2.852 TL değil; 5.041 TL daha fazla, 7.893 TL olacaktı (Tablo 2). Böylece işçilere ayda 1.168 TL değil bunun iki veya üç katı nakdi ücret desteği yapılabilecekti.

Resmi işsizlerin yüzde 94'ü işsizlik ödeneği alamıyor

İşçilerin ezici çoğunluğu bir bölümü İSF’den yararlanamamaktadır. Fon salgın döneminde işsizlerin derdine derman olmadı, giderek daha az oranda işçi işsizlik ödeneği almaya başladı. Salgın öncesinde Şubat 2020’de 4 milyon 228 bin işsizin 592 bini (yüzde 14) işsizlik ödeneği alırken, salgın dönemini kapsayan Ekim 2020’de 4 milyon 5 bin işsizin 255 bini (yüzde 6’sı) işsizlik ödeneği almıştır.

Ekim 2020 itibarıyla işsizlik sigortasından yararlanan işsizlerin sayısı yalnızca 255 bin 424 kişidir. Aynı dönemde TÜİK’in açıkladığı dar tanımlı (resmi) işsiz sayısı ise 4 milyon 5 bindir. İşsizlerin yalnızca yüzde 6’sı İSF’den yararlanabilir iken yüzde 94’ü yararlanamıyor.