Suikasta kurban giden Abe kimdir?

Japonya'nın siyasi sahnesinde uzun süre başta kalan 67 yaşındaki Şinzo Abe, 2006'dan 2007'ye kadar kısa süreliğine başbakanlık yaptıktan sonra 2012'den 2020'ye kadar sekiz yıl boyunca ülkenin en yüksek siyasi makamında bulundu. Bir parçası olduğu merkez sağ Liberal Demokrat Partisi (LDP), kurulduğu tarih 1955'ten beri Japon siyasetine tabiri yerindeyse hakim oldu.

Dedesi başbakan, babası baş kabine sekreteriydi

Abe, 2020'nin ağustos ayında hastalığı sebebiyle istifa ettiği sırada, çağdaş Japonya'nın en uzun süre görev yapan başbakanı oldu. Makamda olduğu süre, 1957'den 1960'a kadar Japonya'yı yöneten büyükbabası Nobusuke Kişi'nin görev süresini aştı. Babası Şintaro Abe ise ülkenin en güçlü ikinci pozisyonu olarak görülen baş kabine sekreteri olarak görev yapmakla yetinmişti.

Japonya'yı daha iddialı bir ülke yapmak istedi

Abe, Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) nükleer şemsiyesi altında korunan ve barışçıl bir anayasaya bağlı olan Japonya'yı, daha iddialı ve uluslararası alanda daha angaje bir güce dönüştürmeye çalıştı. Bunun yanı sıra görevde bulunduğu iki dönem boyunca, Asya'nın en büyük gücü olma konumunu kaybetmiş durgun Japon ekonomisini yeniden canlandırma girişimlerinde bulundu.

Ekonomi politikalarıyla ön plana çıktı

Kısa süren ilk başbakanlık dönemini skandallar gölgeledi. Bununla birlikte 2012'de iktidara döndükten sonra ülkenin rotasını yeniden belirlemede daha başarılı oldu. "Abenomics" (Abe ekonomisi) olarak adlandırdığı ekonomi politikalarının, savaş sonrası uzun bir piyasa canlılığının ardından durgunlaşan Japon ekonomisine bir şok tedavisi olması amaçlanmıştı. Abe'nin "üç ok stratejisi" adı verilen girişimiyle parasal gevşeme, artırılan hükümet harcamaları ve ekonomik reformlarla ülkenin 1990’lardan beri devam eden ekonomik durgunluğuna son verilmesi amaçlanıyordu.

Stratejisinin işe yarayıp yaramadığına dair tartışmalar henüz sonuca varmasa da çok az yapısal değişiklik hayata geçirildi, aşırı düşük enflasyon döngüsü ise kırılamadı.

ABD ile yakınlaştı, komşularından uzaklaştı

Abe, Japonya'nın ABD ile uzun süredir devam eden güvenlik ittifakını geliştirdi, ancak Tokyo'nun en yakın komşularıyla ilişkileri görevde olduğu süre boyunca geriledi. İkinci Dünya Savaşı suçlularını "onurlandıran" tartışmalı Yasukuni Tapınağı'nı ziyaret ederek sağcı milliyetçileri destekledi. Abe ayrıca Güney Kore'yi alarma geçiren ve Çin'i kızdıran bir hareketle Japonya Öz Savunma Kuvvetleri'nin denizaşırı müttefiklerle birlikte savaşmasına izin veren yasaları yürürlüğe koydu.

Barışçıl anayasayı değiştirmek istiyordu

Eski başbakanın uzun süredir Japonya anayasasını değiştirme arzusu vardı. Özellikle de savaşı reddeden ve ordunun varlığını yasaklayan 9'uncu maddeyi Tokyo'nun bölgesel bir güce yakışır bir rol üstlenmesinin önünde bir engel olarak görüyordu. Ne var ki Abe, kayda değer siyasi becerilerine rağmen, modern Japonya'nın kurucu belgesini değiştirmek üzere gereken referandumu düzenlemek için yeterli desteği toplayamadı.

'Sağcı milliyetçilerin desteğiyle iktidara geldi'

Kanda Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi'nde Japon siyaseti uzmanı olan Jeffrey J. Hall, Abe'nin savaş sonrası Japonya'nın tartışmasız en başarılı başbakanlarından biri olduğunu ifade etti ve LDP'yi sandıkta sayısız zafere taşıdığını belirtti. Ancak Hall, iktidara gelişinin sağcı milliyetçilerin desteğiyle gerçekleştiğini ve tarihsel revizyonizmi teşvik ettiğini de sözlerine ekledi.

Çin'in Hint-Pasifik tutumunu eleştirdi

Görevden ayrıldıktan sonraki yıllarda Abe, Beijing'in Hint-Pasifik bölgesindeki iddialı tutumunu özellikle yüksek sesle eleştiren biri haline geldi. Bu yıl Abe, ABD'yi Tayvan'a yönelik stratejik belirsizlik politikasını terk etmeye ve bir Çin saldırısı durumunda kendi kendini yöneten adayı savunmayı taahhüt etmeye çağırdı.

Tayvan'a yardım yolladı

Japonya ayrıca Tayvan'a milyonlarca doz koronavirüs aşısı gönderdi, adanın enfeksiyonlardaki artışla mücadele ettiği bir dönemde Abe'nin bu transferin kolaylaştırılmasına yardımcı olduğu bildirildi.

Trump ile yakındı

Abe, ABD'nin eski Başkanı Donald Trump ile ikisi de görevdeyken yakın bir dostluk kurdu. Trump'la 2016 seçimlerinden sonra görüşen ilk yabancı lider oldu ve Başkan'ın 2019'da Japonya'ya yaptığı devlet ziyareti sırasında kırmızı halı serdi. Trump, Japonya'nın yeni imparatoru Naruhito ile tanışan ilk yabancı lider oldu, yeni imparatorluk döneminin ilk sumo turnuvasında ring kenarında yer aldı ve kazanana, özel olarak yapılmış bir "Trump Kupası" hediye edildi.

Mevcut Başbakan onun desteğiyle görevlendirildi

Abe'nin halefi Yoşihide Suga, bir yıldan biraz fazla bir süre görevde kaldıktan sonra Covid salgınını yönetim şeklinin çok eleştirilmesi nedeniyle istifa etti. Japonya'nın mevcut lideri Fumio Kişida, Abe'nin zımni desteğiyle ülkeyi yönetmek üzere görevlendirildi.