11'inci yargı paketine karşı çağrı: Çocukların fail olmasını önlemek devletin görevi

EŞİK, yasa taslağının Meclis’e gelmesi halinde muhalefet partilerine “Genel Kurul oylamasına katılmayın” çağrısında bulundu.

“SUÇ VE GÜVENSİZLİK TEK BAŞINA CEZAYLA ÇÖZÜLMEZ”

EŞİK açıklamasında, suç örgütleriyle etkin mücadele, infaz rejimi reformu, suça sürüklenen çocukların rehabilitasyonu, eğitim ve kent hakkı gibi beş ana başlıkta acil adımlar gerektiği vurgulandı. Kurum, yalnızca çocuklara verilecek daha ağır cezaların sorunu çözmeyeceğini, aksine “kamusal sorumluluğu” görünmez kılacağını ve çocukların üstün yararı ilkesine ters düştüğünü savundu.

TÜİK verilerine atıf yapan EŞİK, 2024’te güvenlik birimlerine getirilen suça sürüklenen çocuk sayısının 178.834’ten 202.785’e yükseldiğini; dosyası sonuçlanan çocuk sayısının 211.946 olduğunu belirtti.

Verilen 63.712 ceza kararının 43.128’inin hapis cezası olduğu; “danışmanlık tedbiri” verilen çocuk sayısının 51.386 olduğu ancak erişilebilir, ihtisaslaşmış çocuk evi sayısının yalnızca 58 olduğuna dikkat çekildi. EŞİK, örgün eğitimden kopuş, kapsam dışı kalan açık öğretim/MESEM kayıtları ve kentlerde kamusal alan eksikliğinin suça sürüklenmeyi besleyen nedenler arasında yer aldığını kaydetti.

"ÇOCUKLUĞUN TASFİYESİ"

EŞİK, 11. Yargı Paketi taslağındaki 15–18 yaş arası çocukların işlediği insan öldürme suçlarında ceza artışını eleştirdi. Açıklamada; mevcut uygulamada 15–18 yaş aralığında ağırlaştırılmış müebbet yerine 24 yıla kadar veya 15 yıla kadar cezalar uygulanabildiği, taslakla bunun 27 yıla çıkabileceği, hâkim takdirinin daraltılması ve çocukların “yetişkin gibi” yargılanmasının önü açılacağı uyarısı yapıldı. EŞİK, bu tür düzenlemelerin çocukluğun tasfiyesi anlamına gelebileceğini ve ihlaller doğuracağını belirtti. Açıklamada şu ifadeler kullanıldı:

"Taslakta (Madde 25.), 15-18 yaş arasındaki çocukların işlediği insan öldürme suçlarında cezalar artırılıyor. Mevcut düzenlemede 15-18 yaş arasındaki çocuklara ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine 24 yıla kadar hapis cezası verilebilmekteyken taslakta 27 yıla kadar, mevcut düzenlemede müebbet hapis cezası yerine 15 yıla kadar hapis cezası verilebilmekteyken taslakta 18 yıla kadar hapis cezası verilebileceği öngörülüyor. Tek başına üç yıllık bir ceza artırımının kimse için caydırıcı olmayacağı açıktır. Öte yandan kasten öldürme suçunun faili 15-18 yaş arasındaki çocukların cezalarında bu indirimlerin takdiri, 'uygulanmayabilir' denilerek ceza yargılaması ilkelerine tamamen aykırı bir biçimde hâkimin keyfiyetine bırakılıyor. Böylece çocukların yetişkin gibi yargılanmasının önü açılıyor. Çocuklara 27 yıl yerine ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilmesinin önünü açmak ve bunu keyfi koşullara bağlamak yetişkinlere bile uygulanmayan bir cezalandırma yöntemidir.

Çocukların yetişkinlerden de ağır şekilde cezalandırılması, çocuklara yasa ve yargı eliyle negatif bir ayrımcılığın kurumsallaşması anlamına gelecektir. Bu yasal değişiklik yapıldığı takdirde hiçbir çocuğa ceza indirimi yapılmayacağı, çocukların yetişkinlerden de ağır şekilde cezalandırılacağı açıktır. Verilen ilk ağırlaştırılmış müebbet cezasından sonra maktulün yakınları doğal bir eşitlik arayışı içinde kendi davalarında da ağırlaştırılmış müebbet cezası verilmesini talep edeceklerdir. Sosyal medya kampanyaları ile ağırlaştırılmış müebbet talebiyle yargı üzerinde baskı kurulacaktır."

EŞİK’in önerileri arasında öne çıkanlar:

• Suç örgütleriyle etkin ve kurumsal mücadele; örgüt yöneticilerinin yakalanması ve cezalandırılmasının sağlanması,
• Ceza infaz sistemi reformu: infaz sürelerinin ve infaz kurumlarının kapasitesinin güçlendirilmesi; rehabilitasyon programlarının etkinleştirilmesi,
• Çocuk adalet sistemi kapasitesinin artırılması; ihtisaslaşmış çocuk evleri ve koruyucu/önleyici hizmetlerin yaygınlaştırılması,
• Okullaşma ve devamsızlıkla mücadele; örgün eğitimden ayrılan çocukların izlenmesi ve desteklenmesi,
• Kentlerde güvenli kamusal alanların artırılması, sosyal altyapı yatırımları ile çocukların sosyal, sportif ve kültürel alanlara erişiminin sağlanması,

SİYASİ PARTİLERE ÇAĞRI

EŞİK, muhalefet partilerine doğrudan seslenerek, taslağın Meclis’e getirilmesine izin vermemeleri ve Genel Kurul’a gelmesi halinde oylamaya katılmamalarını istedi. Kurum, “Siz halkı temsil ediyorsunuz. Halka rağmen, tüm yurttaşların hak ve özgürlüklerine meydan okuyan bu taslağın yasalaşmasına karşı çıkacağız” ifadelerini kullandı.

“YASALARA DOKUNMAYIN; UYGULAYIN”

Açıklama, devlet kurumlarına da çağrı yaparak dört temel talep sıraladı: “Yasalara dokunma, uygula”; “Yasalara dokunma, etkili bir biçimde uygula”; “Yasalara dokunma, suçları önleyecek şekilde uygula”; “Yasalara dokunma, caydırıcı olacak şekilde uygula.” EŞİK, toplumsal güvenliğin tesisinin yalnızca cezai düzenlemelerle sağlanamayacağını, koruyucu, önleyici ve rehabilite edici bir devlet yaklaşımının zorunlu olduğunu vurguladı.