Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), Avrasya’da güvenlik ve ekonomik işbirliğini teşvik eden bir güç olarak dikkat çekiyor. 1996’da kurulan bu örgüt, hızla büyüyerek küresel ekonomide önemli bir aktör haline geldi. Türkiye, ŞİÖ ile ilişkilerini güçlendirerek bölgedeki etkisini artırmayı hedefliyor.

ŞİÖ’NÜN KURULUŞ SÜRECİ VE TARİHÇESİ

ŞİÖ’nün temelleri, 1980’lerde SSCB ve Çin arasındaki diplomatik krizlerin çözümüne dayanır. 1996’da Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan “Şangay Beşlisi” olarak bir araya geldi. Özbekistan’ın 2001’de katılımıyla, örgütün adı Şanghay İşbirliği Örgütü olarak değiştirildi. 2002’de St. Petersburg’daki zirvede, ŞİÖ’nün oluşumu tamamlandı.

ŞİÖ’NÜN HEDEFLERİ VE KATILIMCI ÜLKELER

ŞİÖ’nün temel hedefleri, bölgede istikrar ve güvenliği sağlamak, terörizmle mücadele etmek ve ekonomik işbirliğini geliştirmektir. Üye ülkeler arasında Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan ve İran bulunmaktadır. Gözlemci ülkeler ise Afganistan, Beyaz Rusya ve Moğolistan’dır.

ŞİÖ’NÜN KÜRESEL EKONOMİDEKİ KONUMU

Dünya Bankası verilerine göre, ŞİÖ üyesi ülkeler küresel GSYİH’nin %32,4’ünü oluşturuyor. Bu payın %26,6’sı Çin ve Hindistan’a aittir. ŞİÖ Genel Sekreteri Zhang Ming’e göre, üye devletler dünya nüfusunun %40’ından fazlasını ve dünya topraklarının dörtte birini kapsıyor. ŞİÖ’nün güçlü konumu, enerji, ulaşım ve ticaret projeleriyle daha da pekişiyor.

RUSYA-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ VE ŞİÖ

Türkiye, ŞİÖ ülkeleriyle ilişkilerini geliştirerek ekonomik işbirliklerini artırıyor. Son beş yılda Türkiye’nin ŞİÖ ülkelerine ihracatı %85 arttı. Türkiye, 2005’te ŞİÖ’ye olan ilgisini dile getirmiş ve 2012’de diyalog ortağı olmuştur.

Türkiye’nin ŞİÖ’deki yeri ve geleceğinin tartışıldığı dönemde Haberrus sitesinde analizde şu değerlendirmelere yer verildi:

"Türkiye’nin ŞİÖ ile geliştireceği ilişkiler, güvenlik, ekonomi, ticaret, enerji ve kültür alanlarında işbirliğini artırma potansiyeline sahiptir. Ancak, bazı uzmanlar Türkiye’nin NATO ve AB ile olan ilişkilerini de göz önünde bulundurarak, ŞİÖ ile olan yakın temasın dengeli bir şekilde sürdürülmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

ŞİÖ’de Rusya ve Çin olmak üzere iki ana jeopolitik eksen bulunmaktadır. Orta Asya ülkeleri ve Hindistan, Rusya eksenine yakın dururken, Pakistan ve İran Çin eksenine daha yakın görünmektedir. Rusya’nın, örgüt içindeki güçler dengesini sağlamak adına Türkiye’yi tam üyeliğe davet edebileceği konuşulmaktadır.

Şanghay İşbirliği Örgütü, Avrasya’da istikrar ve güvenliği artırmayı hedefleyen önemli bir uluslararası organizasyondur. Rusya ve Türkiye arasındaki ilişkiler, ŞİÖ bağlamında güçlenmekte ve bu işbirliği, Türkiye’nin enerji, ulaşım ve ticaret alanlarındaki projeleriyle desteklenmektedir. Türkiye’nin ŞİÖ’deki yeri ve geleceği, Avrasya’daki siyasi ve ekonomik dengeleri şekillendirecek önemli bir faktör olarak öne çıkmaktadır. ŞİÖ’nün küresel ekonomideki konumu ve Türkiye’nin bu örgütle olan ilişkileri, gelecekteki uluslararası dinamiklerde önemli bir rol oynayacaktır."