Yapı Merkezi, aralarında 1915 Çanakkale Köprüsü ve Avrasya Tüneli’nin de bulunduğu, hükümetin “mega” olarak öne çıkardığı projelerin yükleniciliğini yaptı. Demiryolu ve alt yapı inşaatında dünya çapında bilinirliği var.

“Mutluluk inşa ederek mutlu ederiz” sloganına sahip Yapı Merkezi, Tanzanya’daki demiryolu hattı inşaatında çalışanlarını “mutsuz” ediyor.

Firma, Tanzanya’da toplam 4 faz ve bin 145 kilometre uzunluğundaki hızlı tren hattının yapımını sürdürüyor. Yapı Merkezi, bu projede görev alan ve sayıları iki bini bulan Türk çalışanlarına 5 aydır maaş ödemediği iddiasıyla gündeme geldi. Firmanın, Tanzanyalı çalışanların ücretlerini aksatmadan yatırması ise dikkatlerden kaçmadı. Tanzanya hükümetiyle ilişkilerin bozulmaması gerekiyor.

Firma ile ilgili finansal ve mali sıkıntıları içeren iddialar ödenmeyen maaşlarla sınırlı değil. Yapı Merkezi’ne ilişkin çok sayıda güvenilir kaynağın bilgisine başvurarak yaptığımız araştırmanın çarpıcı sonuçları şöyle:

ŞİRKETELERE DE BORÇ VAR: Yapı Merkezi’nin, Tanzanya’da hizmet aldığı bazı şirketlere de borcu olduğu, bu nedenle işlerin durma noktasına geldiği ifade edildi.

Proje çalışanlarının, 7 Ağustos itibarıyla iş bıraktığı ve greve gittiği de biliniyor.

STANDART DIŞI: İşin en ilginç yanı bu proje, Uluslararası Finans Kuruluşu (IFC) standartlarında Standard Chartered Bankası’nca krediyle destekleniyor. Buna rağmen çalışanların mağdur edilmesi dikkat çekici. Çünkü, uluslararası bankalar özellikle çalışan hakları konusunda son derece duyarlı. Bu konunun göz ardı edilmesi düşündürücü.

KÜÇÜK KÜÇÜK ÖDEMELER: Türk çalışanların maaşlarının ne zaman yatırılacağı bilinmiyor. Şirket, şu an için çalışanlarına yüz, iki yüz dolar harçlık vererek durumu idare etmeye çalışıyor.

İSTİFA EDENLER: Türk çalışanları istifa edip ayrılmak istedi. Bu durumda uçak bileti paralarının, vize ücretlerinin ve ilgili diğer harcamaların alacaklarından kesildiğini öğrendik. Mahkeme olmaksızın tazminat ödemeleri de durdurulmuş.

Büyük darbe

Peki, Yapı Merkezi neden bu duruma sürüklendi? Firma, Etiyopya’da üstlendiği milyarlarca dolarlık projeyle büyük bir darbe aldı.

Yapı Merkezi, Awash-Woldia/Hara Gebeya Demiryolu inşaat ihalesini 2015 yılında 1.7 milyar dolara kazandı.

Demiryolu, Etiyopya-Cibuti ticaret yoluna bağlanarak kuzey Etiyopya'nın ithalat-ihracat koridorlarını ülkenin orta ve doğu bölgelerine bağlamayı amaçlıyordu.

O dönemde Etiyopya'nın beş ulusal demiryolu projesinden biriydi.

Ancak proje, demiryolunun geçtiği Tigray, Amhara ve Afar bölgelerini kasıp kavuran iki yıllık iç çatışmanın ya da savaşın ardından durma noktasına geldi. Kasım 2020'de savaş patlak verdiğinde altyapı inşaatı tamamlanmıştı ve elektrik hatları döşeniyordu.

Kasım 2022'de savaşın sona ermesinin ardından projeye devam edilmedi. Yapı Merkezi, çatışma sırasında inşaat yapılarının, şirket mallarının yağmalandığını ve hasar gördüğünü belirterek, proje gecikmeleri nedeniyle oluşan zararın ve maliyetlerin tazmin edilmesini talep etti ve mahkemeye başvurdu.

Tahkim süreci başladı ve yarım milyar dolar

Etiyopya Demiryolları Şirketi (ERC) ve Yapı Merkezi anlaşmazlığın tahkim yoluyla çözülmesini kabul etti.

Tahkim sürecinin İngiltere'de yaklaşık altı ay önce başladığı ifade ediliyor.

Yapı Merkezi’nin, Etiyopya'nın kuzeyindeki çatışmalar sırasında meydana gelen zararın karşılanması için yarım milyar doların üzerinde tazminat talebinde bulunduğu kayda geçiriliyor.

Etiyopya’daki projenin tamamlanamaması ve uğranılan zararlarla derinden sarsılan Yapı Merkezi’nin, Tanzanya’daki Lot 3 ve özellikle Lot 4 demiryolu hattını Çinli firmaya kaptırmamak için gerçek bedelinin çok altında teklif verdiği de konuşuluyor.

Kısaca, inşa ettikleri firmayı “mutlu” etmek yerine mutsuz etmiş…