ABD–Avustralya Nadir Toprak Elementleri Anlaşması, Çin’in pazar hakimiyetine karşı atılmış ciddi bir adım olarak öne çıktı bu hafta.

Trump ve Albanese anlaşmayı imzaladı. Avustralya, ABD savunma sanayine milyarlarca dolar yatırım yapacak; ABD ise Avustralya’nın minerallerine erişim sağlayacak. Ortak yatırım, ortak kazanca dönüşecek.

Washington gezisi sırasında Erdoğan’ın gündeme getirdiği nadir toprak elementleri biraz gizemli kalmıştı.

Trump ise sadece Türkiye’den değil, Ukrayna’dan ve diğer ülkelerden de bu elementleri talep ediyor. Örneğin, Zelensky’nin füzeleri alamadığı için nadir element gelirlerini ABD’ye aktarmayı reddettiği ve Beyaz Saray’dan gerilimli şekilde ayrıldığı ziyarette de konu bu elementlerdi. Mineral oyunu oldukça geniş bir alanda dönüyor.

ABD–Avustralya anlaşması toplamda 8,5 milyar dolarlık bir yatırım paketini kapsıyor ve önümüzdeki altı ay içinde 3 milyar dolarlık projeyi harekete geçirmeyi hedefliyor.

Amerikan şirketi Alcoa, Batı Avustralya’da kuracağı galyum tesisinde yılda 100 ton galyum çıkaracak. Bu mineral, savunma sanayi ve ileri teknoloji ürünlerinde kritik öneme sahip.

Yapımı planlanan savaş jetlerinde de kritik bir rol oynayacak.

Ayrıca Avustralyalı Arafura Rare Earths’in Kuzey Bölgesi’nde nadir toprak oksit üretimi gibi projeler de öncelikli destek görecek.

Çin, yakın zamanda bu minerallerin ihracatına kısıtlamalar getirerek hâkimiyetini pekiştirmeye çalıştı. ABD ve Avustralya’nın anlaşması, buna karşı bir hamle niteliğinde.

Trump, Çin’e karşı oldukça temkinli bir dil kullanıyor; gümrük vergilerini artırarak üretimin ABD’ye taşınmasını teşvik ediyor.

Eğer Çin ile bir anlaşma olmazsa Kasım ayında bu vergiler daha da artabilir.

Avustralya, zengin nadir element rezervleri ve verimli madencilik sektörüyle kilit rol oynuyor. Yani hem elementi var hem işlemeyi biliyor.

Türkiye cephesinde ise Eskişehir’in Beylikova ilçesi öne çıkıyor. Erdoğan, rezervlerin yabancı ülkelere devredilmeyeceğini vurgularken, CHP lideri Özgür Özel nadir toprak elementlerini “bir mucize” olarak nitelendirdi.

Özel, Türkiye’nin dünyada ilk beş arasında olduğunu vurguladı ve halk dilinde, “Kilolarca demire bir nanogram karıştırıp dünyanın en kuvvetli mıknatısını elde ediyorlar” ifadelerini kullandı.

Özel ayrıca, bu elementlerin hammadde olarak işlenmeden Trump’a verilmesine karşı olduklarını belirterek Erdoğan’a çağrıda bulundu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Temmuz başında Kazakistan’da Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile bir araya gelerek bu metallerin geliştirilmesinde Çin ile iş birliğini görüştü.

Ekim 2024’te Çin ile imzalanan Mutabakat Zaptı ile enerji ve batarya endüstrilerinde iş birliği başladı.

Türkiye, Avrupa ülkeleri gümrüklerine erişim açısından dünyanın en büyük elektrikli otomobil üreticisi BYD Co. dahil Çinli şirketler için elektrikli araç ve batarya üretim merkezi olma potansiyeline sahip.

Kartlarını iyi oynayabilir.

Ne de olsa F-16 teslimatları 2027 yerine 2030 sonrasına kaldı. Eurofighterlara yöneldik.

Görünen o ki, nadir toprak elementleri hem Türkiye’nin hem de küresel aktörlerin dikkatle izlediği stratejik bir oyun alanı olmaya devam edecek.