Türkiye'nin desteklediği Trablus Hükümeti'nin savaştığı Hafter kimdir?
Hafter ya da tam ismiyle Halife Belkasım Hafter 1943 yılında dünyaya geldi. Sovyetler Birliği'nde askeri eğitim aldı ve Libya Silahlı Kuvvetlerine katıldı. 1969'da Kral İdris'in Muammer Kaddafi tarafından devrilmesinde görev aldı. 1986 yılında Fransa'nın desteklediği Çad kuvvetlerine yenilip ve 300 askeri ile esir olunca Muammer Kaddafi tarafından hain ilan edildi. ABD'ye kaçtıktan sonra tutuklandıysa da 1990 yılında CIA ile anlaşma yaparak serbest kaldı. 2011 yılında Kaddafi karşıtı gösterilerin artması ile birlikte Libya'ya geri döndü. Kaddafi'nin devrilmesinin ardından 2 yıl yargılandıysa da davası sonuçlanmadı. Yenilenen seçimlerden sonra 2015 yılında Tobruk'taki Temsilciler Meclisi tarafından Libya Ulusal Ordusu komutanı olarak atanmıştır.
Çad'da esir düşünce Kaddafi sırtını çevirdi
Kaddafi, Albay rütbesi verdiği Hafter'i 1986'da Çad ile çatışan güçlerin başına getirdi. Hafter'in düşüşü de böylece başladı. Fransa'nın desteklediği Çad güçleri bundan bir yıl sonra Libya'yı yenilgiye uğratarak, Hafter ve 300 askerini esir aldı. Daha önce imzaladığı anlaşma uyarınca Kaddafi askerlerini geri çekti, Hafter'e sırtını döndü.
Kaddafi ve karşıtları, Hafter'i CIA ajanlığıyla suçladı
Hafter ise askerlerinin esir düşmesine neden olduğu ve ordusunu yüzüstü bıraktığı gerekçesiyle ihanetle suçlandı. Yıllarca hapis yattıktan sonra 1990 yılında CIA ile anlaşma yaparak serbest kaldı, ardından ABD'ye sürgüne gitti. ABD'nin siyasi sığınma hakkı tanımasıyla ABD’ye yerleşen Hafter, o günden sonra ülke dışında Kaddafi’ye karşı faaliyetler yürütmeye başladı.
Ancak bu süreçte hem Kaddafi yönetimi ve hem de Kaddafi karşıtları nazarında soru işaretleri taşıyan bir isim olarak ünlendi. İki taraf da Hafter'i CIA ajanı olarak suçladı. Hafter, Virginia eyaletinde bulunan CIA merkez ofisi yakınlarına taşınmış olması nedeniyle de, istihbarat için çalışmakla suçlandı.
Bazı tarihçiler, Hafter'in bundan sonraki 20 yıllık süreçte kendini Kaddafi'yi devirecek stratejiler aramaya adadığını söylüyor.
Sürgünden dönüş
2011 yılında Kaddafi karşıtları ayaklanmaya başlayınca Hafter ülkesi Libya'ya geri döndü. Mısır'a giderek doğudaki isyancı güçlerin komutanı oldu. Ekim ayında Kaddafi'nin düşmesi sonrası ise, iki yıldan uzun süre yargılandı.
2014'te 'ülkeyi kurtarma planı' açıkladı
Şubat 2014'te BM destekli seçimler sonrası ipleri yeniden eline alan Hafter, televizyondan yayınlanan bir mesaj ile "ülkesini kurtarma" planını açıkladı.
Hafter'in popülaritesindeki artış ülkenin doğusu ile sınırlı kaldı. Kaddafi ve ABD ile eski bağlantıları nedeniyle ülkenin geri kalanında kuşkuyla karşılanmaya devam etti.
Kerame (Haysiyet) Operasyonu
Hafter'in 2014'te televizyondan verdiği mesaj büyük bir askeri stratejinin başlangıcıydı. 2014'te Bingazi'deki İslamcı (İhvancı) gruplara karşı "Kerame (Haysiyet) Operasyonunu başlatan Hafter, 2015'te Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi tarafından "Libya Ulusal Ordusu"nun komutanı olarak atandı. Hafter öncülüğündeki güçler Şubat 2016'da Bingazi'yi geri aldı, ardından da bölgedeki stratejik noktaları geri almak için operasyonlar düzenledi.
Bazı yorumcular Hafter'in o dönem CIA ile bir bağlantısı kalmadığını söylerken, bazıları ise Fransa başta olmak üzere Batı'dan gizli destek aldığını öne sürdü. Fransa bu suçlamalara uzun süre tepkisiz kalsa da, 2016 yılında düşen ve Hafter güçlerine bağlı bir helikopterde 3 Fransız askerin öldüğünü açıkladı.
Eylül 2016'da Hafter'in ordusu, Petrol Hilali Bölgesi'ndeki Sidra, Ra's Lanuf, Brega ve Ecdebiye'yi silahlı güçlerden geri almak için operasyon düzenledi.
2017'de Derne'nin kontrolünü geri alan Hafter, yasa dışı bir şekilde gözaltında ölümler ve zorla kaybedilme gibi iddialarla "savaş suçları işlemekle" suçlandı.
Hafter'i kimler destekliyor?
Libya'nın doğusunda başta Ensaruş Şeria ve IŞİD olmak üzere birçok muhalif gruba saldırılar düzenleyen Hafter, bölge ve dünya ülkelerinden de yoğun destek görüyor. Hafter'i destekleyen ülkeler arasında ABD, Rusya, Fransa, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Suudi Arabistan gibi ülkelerin de olduğu belirtiliyor. Birçok ülke Hafter'e örtülü destek verse de Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Ürdün açık açık destekleyenler arasında.
Karşısındaki Sarraj (Trablus) Hükümetini ise Türkiye, Katar ve İhvancılar açıktan destekliyor.
Hafter'in askeri gücü
Hafteri'in emrinde 30 binden fazla asker, 7 bin 200'den fazla savaşçı bulunuyor. Hafter, çoğu doğu bölgelerinde olmak üzere Sudan, Çad ve Nijer'den gelen paralı askerlere sahip.
Es-Saka ve Hafter'in oğlu liderliğindeki 106'ncı Tugay başta olmak üzere doğu bölgelerinde büyük tugaylar bulunuyor. Hafter'in kontrolünde 7 hava üssü mevcut. Önemli hava üslerinden bazıları, Cufra Hava Üssü ve 7 bin kapasitekli El-Vatiyye Hava Üssüdür.
Öte yandan ülkedeki 2 büyük petrol merkezinin ikisine de sahip olan Hafter, 3 büyük limandan Trablus hariç diğer ikisinin de kontrolünü elinde bulunduruyor. Trablus Havaalanı hariç diğer havaalanları da Hafter'in kontrolünde. Üstelik son yaşanan çatışmaların ardından Trablus Havaalanı da Hafter'in top menziline girmiş bulunuyor.
"Hafter yıllardır Trablus savaşı için hazırlanıyor"
AA muhabirine açıklama yapan Libya ordusundan eski Tuğgeneral Abdullah el-Ahdar, "Hafter yıllardır Trablus savaşı için hazırlanıyordu. Bu sırada da birçok askeri grubu savaşa hazırladı ve yetiştirdi." dedi.
Ahdar, "Hafter, Libya'nın doğusunda bünyelerinde en az 800 askerin bulunduğu 9'dan fazla askeri grup yetiştirdi. Yani Hafter 7 bin 200'den fazla savaşçının bulunduğu yeni bir askeri ekibe sahip ve bu savaşa girmek için yeterli bir sayı." diye konuştu.
