AKP ve MHP'nin hazırladığı seçim ve siyasi partiler yasası Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Çalışmayı AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız açıkladı.

halktv.com.tr Genel Yayın Yönetmeni Hakan Çelenk ve Kamuoyu Araştırmacısı / Ekonomist Can Selçuki, açıklanan çalışmayı değerlendirdi.

'Sürpriz olan bir madde var'

Çelenk, "Bu kanunda AKP ve MHP arasında tartışma yaratan dar ve daraltılmış bölgeler yok ama ilginç şeyler var. Yüzde 7'lik seçim barajı geldi. Beklediğimiz bir şeydi. Ancak beklemediğimiz sürpriz olan bir madde var" dedi.

Çelenk şöyle devam etti:

"Son seçimde uygulanan Seçim İttifak Kanunu Cumhur İttifakı'nın çok övdüğü bir kanundu. Şimdi bu dediklerini boşa çıkaracak bir madde ile karşı karşıyayız. İttifaklar aslında anlamsızlaşacak gibi görünüyor."

Söz konusu madde:

MADDE 2- 2839 sayılı Kanunun 34 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan "ittifakların” ibaresi "ittifakı oluşturan partilerin” şeklinde değiştirilmiş; üçüncü fıkrada yer alan "ittifakların ve", "ve ittifakların” ve ittifaklara” ibareleri madde metninden çıkartılmış, son fıkra aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak bu maddenin üçüncü fıkrasına göre yapılır. "

'Eski sisteme dönmüş olduk'

Selçuki ise madde hakkında şu değerlendirmeyi yaptı:

Tasarıda getirilen değişiklikle birlikte artık seçim bölgelerinde ittifakların oyları kümülatif olarak hesaplanmayacak her partinin oy oranına göre milletvekili dağılımı yapılacak. Eski sisteme dönmüş olduk böylece.

İki tane sonucu var bunun. Birincisi, muhtemelen ittifaklar bir arada kalacaksa -Millet İttifakı için- küçük partiler muhtemelen kritik kurmayları için İYİ Parti ve CHP'nin listelerinde yer alacaklar. Cumhur İttifakı'nın küçük partisi için de riskler barındırdığını milletvekili sayısı bakımdan altını çizmek lazım.

'İttifak içerisindeki pazarlıklar daha çetin hale gelecek'

Çelenk'in "6 parti açısından bunun sıkıntı mı yaratacağını düşündüler?" sorusuna da yanıt veren Selçuki şunları söyledi:

"Kuşkusuz öyle düşünmüşlerdir. Çünkü Millet İttifakı'nın en önemli özelliği içeride bulunan partilerin zayıf oldukları coğrafyalarda desteklemeleri. Böylece daha fazla milletvekili çıkarma şansları oluyordu. Bu değişiklikle birbirlerine sağladıkları destek ortadan kalkıyor. Bu da Cumhur İttifakı'nın Millet İttifakı'na karşı kaybedeceği vekilliklerin önüne geçiyor.

İkincil etkisi ise ittifak içerisindeki pazarlıkları daha çetin hale getireceği de aşikar. Çünkü bu noktadan sonra ittifak içerisinde bulunan daha küçük partilerin daha büyük partilerin listesinde yer aramaları gerekecek.

Biraz bölgesel bir baraj oluşuyormuş gibi bir sonuç oluşuyor. "

'Kağıt üzerinde adil gibi duruyor'

Selçuki, Çelenk'in "Seçim Kurullarının atanmasıyla alakalı bir maddesi var yeni teklifin. Kura ile belirlenen bir sisteme geçiyor. Bunun sahada bir etkisi olur mu?" sorusuna da yanıt verdi. Şöyle konuştu:

Kağıt üzerinde daha adil bir yöntemmiş gibi duruyor. Uygulamada ne gibi nüanslar var şu aşamada değerlendirmek mümkün değil.

'Sandık başına yönelik hedef mi?'

Madde 7 değişikliğinden söz eden Çelenk, "Bizim seçimler dünyada kağıt üzerinde en adil seçimler olabilir. Çünkü partilere sandık başında sınırsız yetki verir. Madde 7'de 'Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti; oluru olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremez' diyor. Sandık başına yönelik bir hedef mi var burada?" ifadesini kullandı.

Selçuki ise şunları söyledi:

Sandık Kurulu'ndaki insan sayısını minimumda tutulmasına sebep olur bu. Buna yönelik bir şey olduğunu görüyorum. Sandık Kurulu'ndaki şeyin maksimum olmasını engeller bu.

Bir yandan da müşahitler o gün orada kartlar dağıtılarak sayım sürecine dahil olabiliyor. Sandık güvenliği bakımından fiili bir risk oluşturur mu bu emin değilim. Sahada herkes birbirine verir müşahit kartını. Sandık güvenliği açısından çok bir etkisi olacağını değerlendirmiyorum.

'İttifakların bölünme ihtimali ortaya çıkar mı?'

İttifaklar da bulunma motivasyonunu azalttığı kesin. Seçim aritmetiği bakımında ittifakta olmanın bir avantajı olmakla beraber, birlikte olmanın seçmen nezdinde bir moral motivasyonu da var. Onun ötesinde de bir moral, motivasyon kaynağı olduğu aşikar. Her ne kadar ittifakların bu milletvekili dağılımı bakımından avantajı gitse de partilerin birbirine olan bağını azaltmış değil. Bilakis küçük partileri büyük partilere daha da bağımlı hale getiriyor.

Cumhur İttifakı'nın açıkladığı Seçim Kanunu'nun tam metni

AKP ve MHP yeni seçim kanunu taslağını duyurdu: İttifakın etkisi azaldı