51 STK'dan ortak açıklama: Flamingo ölümlerinin nedeni yanlış tarım politikaları

Tuz Gölü'ndeki flamingo ölümlerine ilişkin açıklama yapan 51 STK, kayıplardan yanlış su ve tarım politikaları ile uygulamalarını sorumlu tuttu. Aralarında Doğa Derneği, WWF Türkiye ve Doğa Araştırmaları Derneği’nin bulunduğu 51 STK’nın ortak açıklamasında; son 70 yılda ülkemizdeki sulak alanların yüzde 60’ından fazlasını geri dönüşü olmayacak şekilde kaybedildiği ve geriye kalanların da yanlış tarım politikaları sonucunda su rejimine yapılan müdahaleler ve kirlilik nedeniyle ciddi zarar görmekte olduğu vurgulanıyor.

‘Suyumuz için seferberlik zamanı!’

Söz konusu tespitlerden hareketle, 51 STK’nın açıklaması şöyle:

“Yanlış su ve tarım politikaları ve uygulamaları, denetimsizlik 3 bin ila 5 bin arasında yavru flamingonun yaşamı yitirmesine sebep oldu.

Tuz Gölü, flamingonun Akdeniz Havzası’ndaki en büyük üreme kolonisi sahası. Her yıl yaklaşık 20 bin çift Tuz Gölü’nün ortalarındaki çamur adalarında güven içerisinde kuluçkaya yatıyor, yavrularını çıkarıyor ve yaşamını sürdürüyor.

'Yıllardır göle can suyu dahi bırakılmıyor'

1960’lı yıllardan bu yana, gölü besleyen su kaynaklarına müdahale ediliyor. Önce Gölü besleyen Melendiz Çayı üzerine Mamasın Barajı, ardından Peçenek Deresi ve İnsuyu Deresi üzerine Cihanbeyli Göleti yapıldı. Yıllardır göle can suyu dahi bırakılmıyor. Son yıllarda göle ulaşan tek su kaynağı, tarımsal atıklarla kirlenmiş de olsa Konya-Çumra Ovasının drenaj sularını taşıyan tahliye kanalı oldu. Bu yıl civardaki köylüler tahliye kanalı üzerine bentler yaparak kanalda biriktirdikleri sularla tarlalarını suladılar ve Tuz Gölü büyük ölçüde susuz kaldı.

Ruhsatlı ve kaçak yeraltı su kuyusu tehlikesi

DSİ’nin 2008 yılı verilerine göre Konya Kapalı Havzası’nda 27 bin 140’ı ruhsatlı, 66 bin 808’i kaçak olmak üzere 94 bine yakın yeraltı su kuyusu bulunurken günümüzde kuyu sayısı 140 bine ulaşmış durumda. Bunlardan sadece dörtte biri (yaklaşık 35 bini) belgeli, kalanı ise belgesiz yani kaçak işletiliyor. Bunların ne kadar su tükettikleri, hangi yöntemle sulama yaptıkları ise bilinmiyor.

'Yavru flamingolar açlıktan öldü'

Bu ay ise yavru flamingo gruplarının büyüdüğü ve beslendiği ve uçamadıkları için terk edemekleri alanlar kurudu ve bir felaket yaşandı. Sayısı 3 bin ila 5 bin arası tahmin edilen yavru flamingo maalesef açlıktan öldü. Ebeveynleri ve gölde yaşayan binlerce su kuşu da alanı terk etti.

Yanlış tarım ve su politikaları

Son 70 yılda ülkemizdeki sulak alanların yüzde 60’ından fazlasını geri dönüşü olmayacak şekilde kaybedildi. Geriye kalanlar da yanlış tarım politikaları sonucunda su rejimine yapılan müdahaleler ve kirlilik nedeniyle ciddi zarar görüyor.

'Artık sadece Gediz'de ve Tuz Gölü'nde üreyebiliyor'

Tuz Gölü, Seyfe Gölü, Ereğli Sazlığı, Sultan Sazlığı, Karapınar Ovası, Gediz Deltası, Acıgöl’de üreyen flamingolar, bu alanlara yapılan müdahaleler nedeniyle artık günümüzde sadece Gediz Deltası ve Tuz Gölü’nde üreyebiliyor.

'Göller can çekişiyor'

Konya Kapalı Havzası bir zamanlar Avrupa çapında önemli bir sulak alanlar cennetiydi; havzada toplam alanı 350 bin hektarı bulan yirmiye yakın sulak alan bulunuyordu. Hotamış Sazlığı, Arap Çayırı, Yarma Bataklığı, Eşmekaya Sazlığı, Karapınar Ovası, Tersakan Gölü, Suğla Gölü, Hamidiye Gölü, Samsam Gölü ve dünyanın nazar boncuğu olarak tanımlanan Meke Gölü tamamen kurutuldu. Kulu Gölü, Bolluk Gölü ise can çekişiyor. 21 bin hektarlık Ereğli Sazlıkları’ndan geriye 150-250 hektarlık bir alan kaldı.

Yeraltı sularının aşırı kullanımı

Konya Kapalı Havzası ülkemizin en az yağış alan bölgelerinden biri. Bölge su ihtiyacının büyük bir kısmını yeraltı sularından karşılıyor. Ancak yeraltı suları da aşırı kullanım nedeniyle hızla azalıyor. DSİ verilerine göre 1980’li yıllarda yeraltı su seviyesindeki düşüş 1 m civarında iken günümüzde yıllık ortalama düşüş 2 metrenin üzerine çıkmış durumda.

'Tuz Gölü'nü kaybedeceğiz'

Türkiye’nin son kalan sulak alanları korumada önceliğimiz olmalıdır. Aksi halde on binlerce canlısıyla birlikte Tuz Gölü’nü de diğer önemli alanlarımızı da kaybetmemiz kaçınılmaz. 60’lardan bu yana uygulanan yanlış tarım politikalarının değişmesi ve küresel iklim krizine de uyum sağlayacak şekilde uygulamaya geçmesi gerekmektedir.

'Su Kanunu hazırlanmalı ve bir an önce hayata geçirilmelidir'

Su yaşamın en temel gereksinimidir. Kuruyan sulak alanları ilk terk edenler kuşlar oluyor. Maalesef terk edemeyenler bugün yaşandığı gibi ölüyor.

Yetkililere sesleniyoruz. Şimdi, suyumuz için seferberlik zamanı! Ekolojik işlevini yitirmiş sulak alanlarımızı yeniden sağlığına kavuşturacak ekosistem hizmetleri restorasyonu önceliklendirilmeli, insan ve doğanın su ihtiyacını bütünsel bir yaklaşımla ele alacak bir su kanunu hazırlanmalı ve bir an önce hayata geçirilmelidir.”