Eti enflasyon canavarı kaptı, kemiği vatandaşa kaldı
Kırmızı et fiyatlarındaki artış enflasyonu solladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ağustos ayı enflasyonunu yüzde 80.21 olarak açıkladı ancak hem yüksek maliyetler hem de hayvan varlığındaki azalma nedeniyle kırmızı et fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 119’u geçti. Haziran ayından itibaren enflasyon verilerinde madde sepeti yayınlamayı durduran TÜİK’e göre 2021 Ağustos ayında dana etinin ortalama kilo fiyatı 65.11 liraydı. Şu anda zincir marketlerde dana eti yüzde 115 artışla 140 lira civarında satılıyor. Yine TÜİK verilerine göre geçen yıl ağustos ayında ortalama fiyatı 71.61 lira olan kuzu etinin fiyatı ise şu anda yüzde 119.2 artışla 157 lira civarında.
Vatandaş kemiğini alıyor, mangalda artık pirzola yok
Enflasyondaki yüksek artışla birlikte alım gücü her gün daha da gerileyen vatandaşlar, çareyi kasaplardan kemik alıp kaynatarak suyunu çorba ve yemeklerinde kullanmakta buluyorlar. Bir zamanlar Türklerin en sevdiği mangal keyfinde pirzola baş sırayı alırken, artık ızgaralarda tavuktan başka ürün görmek pek mümkün olmuyor. Birçok kasap son zamanlarda kendilerinden sadece dana ve kuzu kemiği değil tavuk kemiği isteyenlerin sayısında büyük artış olduğunu söylüyorlar.
Kırmızı et tüketiminde Avrupa sonuncusuyuz
Food and Agriculture Organization-Gıda ve Tarım Organizasyonu (FAO) verilerine göre Türkiye, hem yüksek enflasyon hem de alım gücündeki gerilemeyle yılda 39 kiloya düşen kişi başı tüketimiyle Avrupa’nın en az kırmızı et tüketen ülkesi haline geldi. İspanya yılda kişi başına 99 kiloluk tüketimle Avrupa liderliğini sürdürürken, Türkiye Avrupa sonunculuğunu Arnavutluk, Moldova ve Kuzey Makedonya’yla birlikte paylaşıyor.
Ulusal Kırmızı Et Konseyi Başkanı Ahmet Hacıince, Türkiye’nin et tüketiminin her zaman Avrupa ülkelerinin altında seyrettiğini belirterek, “Tüketimi karşılaştırırken karşımıza çıkan bu sonuncun öncelikle nedenlerini ortaya koymak gerekir. İspanya, Avusturya, Güney Amerika ülkeleri, ABD gibi ülkeler kişi başına et tüketimde en üst sıralarda yer alan ülkelerdir. Çünkü bu ülkeler dünya ortalamasını yukarı çeken bir et üretimine sahiplerdir” dedi. Türkiye’nin meralarının iklimsel nedenlerle sığır otlatmaya yeterli olmaması, yem bitkisine ayrılan tarım alanlarının parçalı ve küçük olması, sığır varlığımızın iyi seviyede olmasına rağmen et ırkı hayvan varlığımızın yetersiz oluşu ve küçükbaş hayvan etinin kırmızı et tüketimi içinde zayıf kalması gibi nedenlerin Türkiye’nin sıralamadaki yerini aşağılara doğru ittiğini vurgulayan Hacıince, şunları söyledi:
‘Alım gücü Türkiye’nin sıralamasını belirleyen en önemli faktörler arasında’
“Bütün bunların yanında alım gücü ve tüketim alışkanlığı da söz konusu sıralamada Türkiye’nin yerini belirleyen önemli faktörler arasında yer almaktadır. Bu ülkelerin yüzlerce yıla dayanan genetik çalışmaları sonucu elde edilmiş etçi sığır ırk popülasyonu, yem bitkisi ekilişine elverişli büyük ölçekli tarım alanları ve otlakları, sığırın yanında hali hazırda dünya kırmızı et tüketiminin yüzde 60’a yakın kısmını karşılayan domuz eti üretiminin yapılabiliyor olması gibi faktörler ete erişme ve uygun fiyata temin etme imkanı sağladığı için, bu ülkelerin başta kırmızı et olmak üzere et tüketimi sıralamasının yüksek seviyelerinde yer almasında en büyük etkendir. Türkiye, yukarıda saydığımız nedenlerle her zaman için bu ülkelerin gerisinde kalmış olsa da kişi başına et tüketiminde önemli seviyede ve istikrarlı bir şekilde artış kaydeden bir ülkedir. Şöyle ki, OECD ve FAO’nun raporlarına göre 1961 yılından 2014 yılına kadar dünyanın kişi başına et tüketimi 20 kilo artışla 43 kiloya ulaşmıştır. Türkiye’de ise sadece 2000-2021 yılları arasında kişi başına kırmızı ve beyaz toplam et tüketimi 26.74 kilo artışla 17.5 kilodan 44.24 kiloya yükselmiştir. Türkiye’nin kişi başına protein tüketimi uluslararası standartlara göre yeterli görünse de elbette ki et gibi besin değeri yüksek bir gıdanın protein ihtiyacının karşılanmasındaki payı arzu edilen seviyede değildir. Türkiye için olumsuz olan şartların iyileştirilmesi ile Türkiye’nin de sıralamada üst seviyelerde yer alacağına inanıyorum.”
