Trump, çekilme kararını aldıklarını “Rusya ile çok iyi ilişkilerimiz olduğunu düşünüyorum, ama Rusya bu anlaşmaya uymadı. Bu yüzden onlar uyuncaya kadar biz çıkacağız. Ama yeni bir anlaşmaya varma veya bu anlaşmayı birlikte canlandırmak için bir şeyler yapma şansımız çok yüksek” ifadeleriyle açıkladı.

Diğer yandan Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Aleksandr Gruşko, Moskova'nın hiçbir zaman Açık Semalar Anlaşması’nı ihlal etmediğini kaydetti.

Gruşko, Sputnik’e yaptığı açıklamada, “ABD’nin gündeme getirdiği tüm bu konular, Açık Semalar Danışma Komisyonu kapsamında tartışılabilir” dedi.

Rusya Dışişlerinden ABD'ye yanıt

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, ABD Başkanı Donald Trump tarafından yapılan, ABD'nin Rusya sorumluluklarını yerine getirene kadar Açık Semalar Anlaşması'ndan çekileceğine dair açıklamasını Rus devlet kanalı Rossiya-24'e değerlendirdi.

ABD'nin anlaşmadan çekildiğine dair Rusya tarafına ulaşan resmi bir açıklama olmadığını vurgulayan Mariya Zaharova, "ABD'nin anlaşmadan çekileceğine dair diplomatik kanallar üzerinden resmi bir tebligat veya açıklama Rusya tarafına ulaşmadı. Rusya, kendi yaklaşımını oluşturmak için ABD'nin bu konudaki konumunu netleştirmesini bekliyor" diye konuştu.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Aleksandr Gruşko da Rus haber ajansı TASS'a yaptığı açıklamada, "Avrupa özellikle ABD yönetiminin Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması'ndan (INF) çekilmesiyle zayıflamıştı. ABD’nin bu anlaşmadan çekilmesi, Avrupa'nın istikrarına ve askeri güvenliğine yeni bir darbe olacaktır" değerlendirmesinde bulundu.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Silah Kontrol Departmanı Başkanı Vladimir Yermakov ise ABD'nin anlaşmadan çekilmesi halinde "B planı"na sahip olduklarını belirterek, "ABD, kendisini güvenilir bir ortak olarak konumlandırmayı uzun süre önce bıraktı. Bu nedenle ileriye yönelik planlarımızı halihazırda ne tür ortaklara sahip olduğumuzu değerlendirmek durumundayız" ifadelerini kullandı.

Açık Semalar Anlaşması nedir?

Açık Semalar Antlaşması (ASA), Doğu ve Batı blokları arasında güven ve istikrarı geliştirmek amacıyla açıklık ilkesinden hareketle 1992 yılında Helsinki'de imzalanmıştır. Kasım 2000'de Rusya parlamentosu tarafından onaylanmasını müteakip 2 Ocak 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

ASA kapsamında taraf ülke toprakları üzerinde havadan silahsız gözlem uçuşları gerçekleştirilmektedir. ASA, dünya üzerinde şu ana kadar imzalanan en teknik ve en detaylı antlaşmadır. Antlaşmanın bir diğer özelliği ise teknolojik gelişmelere paralel olarak sürekli yenilenmesidir.

Anlaşmanın genel kuralları ise şöyle:

1. Gözlem uçuşu mesafesi ülkenin arazisinin büyüklüğü ile orantılı olarak hesaplanır.
2. Gözleyen taraf Antlaşma kurallarına uymak kaydı ile istediği rotayı uçmakta serbesttir. Gözlenen ülke sadece güvenlik, meteoroloji gibi konularda uyarılarda bulunabilir ancak uçup uçmama kararı gözleyen ülkeye ait olup hiçbir yasak bölge sınırlaması bulunmaz.
3. Gözlenen ülke uçuş güvenliği, hava yolu trafikleri gibi konularda gerekli koordineleri yapar.
4. Gözlem uçuşu esnasında antlaşmaya taraf olmayan ülke topraklarına 10 km'den daha fazla yaklaşılmaz.
5. Gözlem uçağı optik, infrared(IR), radar elektromanyetik bandlarında panoramik, framing, video ve SAR algılayıcıları ile donatılabilirler.
6. ASA Gözlem Uçağı üzerinde bulunan ve gözlem uçuşunda kullanılacak tüm algılayıcıların taraf ülkelerin gönderdiği uçuş, uzaktan algılama ve antlaşma uzmanları tarafından belgelenmesi (onaylanması) gereklidir.
7. Sanayi casusluğu yapılmaması için gözlem uçuşu esnasında optik algılayıcılar ile 30 cm, IR algılayıcılar ile 50 cm, SAR prensibine çalışan algılayıcılarla ise 3 m'den daha iyi çözünürlüklü görüntü alınmaz.
8. Gözlem uçuşu farklı ülkelerle müşterek olarak icra edilebilir.
9. Gözlem uçuşundan elde edilen görüntüler antlaşmaya dahil diğer ülkeler tarafından istendiğinde paylaşılabilir (görüntülerin paylaşıldığı tüm üye ülkelere duyurulur).
10. Örnek olarak 2006 yılında Türkiye tarafından; Rusya (RF) ile 4 aktif ve 3 pasif, Ukrayna ile 2 aktif ve 2 pasif, Gürcistan ile 1 aktif, Bosna-Hersek Federasyonu (BIH) ile 1 aktif gözlem uçuşu Türk ASA Gözlem Uçağı ile icra edilmiştir. Bu gözlem uçuşlarından 1 aktif Rusya görevi ABD ile ortak olarak, Gürcistan görevi Fransa ve Almanya ile ortak olarak, BIH görevi ise Almanya ile ortaklaşa gerçekleştirilmiştir.