Savaşın ardından gözler Çernobil'de
Faaliyetteki son reaktör 2000 yılında kapatılmasına rağmen, reaktörün tamamen devre dışı kalması ve oluşan nükleer sızıntıların giderilmesine yönelik çalışmalar sürüyor.
Zelenskiy duyurmuştu
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Rus güçlerinin Çernobil nükleer santralini ele geçirmeye çalıştıklarını akşam saatlerinde duyurmuştu.
Zelenskiy, Twitter'dan yaptığı açıklamada, santraldaki güvenlik görevlilerinin 1986 trajedisi bir daha yaşanmasın diye canlarını verdiklerini belirtmiş ve "Rus işgal güçleri Çernobil santralini ele geçirmeye çalışıyor. Bu tüm Avrupa için bir savaş ilanı" ifadelerini kullanmıştı.
Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkan Yardımcısı Mihayl Podolyak, Rus güçlerine karşı Çernobil Nükleer Santrali'nin kontrolünü kaybettiklerini dün 21:45'te bildirmişti.
'Santralin güvende olduğunu söylemek imkansız'
Rusların saldırısından sonra santralin güvende olduğunu söylemenin imkansız hale geldiğini ifade eden Podolyak, bunun Avrupa için en büyük tehditlerden birisi olduğunu belirtmişti.
Son reaktör 2000 yılında kapatılmıştı
Çernobil nükleer santrali dört reaktörden oluşuyor ve bunlardan sonuncusu 15 Aralık 2000'de kapatıldı. Bir reaktörün kapatılmasının ardından tamamen devre dışı kalması, kalıntıların yok edilmesi onlarca yıl sürüyor.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının (IAEA) paylaştığı bilgilere göre, son reaktördeki çalışma süreci, buradaki yakıt ve atıkların uzaklaştırılması, bertaraf edilmesi ve radyoaktif olabilecek toprak ve su dahil olmak üzere tesis ile çevresindeki alanın tamamen arındırılması işlemlerini içeriyor.
Hayalet şehir Pripyat'tan görüntüler
IAEA'nın internet sitesinde sözkonusu durumla ilgili "1986'da trajik kazanın meydana geldiği dördüncü reaktörün akıbeti henüz belli değil" ifadesi yer alıyor.
Dört numaralı reaktör, halihazırda nükleer sızıntı ve radyasyonu önlemek için dev bir metal kubbe içinde tutuluyor. Reaktörün patlamasının uzun vadeli etkisi hala hararetli tartışmaların kaynağı olmayı sürdürüyor. Kubbe olarak adlandırılan bu sınırlandırılmış bölgenin iskeletinin 1,5 milyar euroya, tüm projenin ise 2,2 milyar avroya mal olduğu biliniyor.
IAEA verilerine göre, söz konusu koruma yapısı için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, 45 ülke ile Avrupa Birliği'nin katkıları ve bankanın öz kaynaklarından 715 milyon euroluk bir fon sağladı.
Facianın etkileri on yıllardır devam ediyor
Dünyanın en büyük nükleer faciasına sahne olan Çernobil Nükleer Santrali'ndeki patlamanın üzerinden 35 yıl geçmesine rağmen etkileri hala devam ediyor. Dönemin Sovyetler Birliği üyesi Ukrayna'nın başkenti Kiev'e 110 kilometre uzaklıktaki santralde 26 Nisan 1986’da meydana gelen kazanın sonuçları günümüzde de hissediliyor.
Santraldeki rutin 20 saniyelik güvenlik testi için sistem kapatılmış ancak güvenlik testinin kontrolden çıkması üzerine 4'üncü reaktörde patlama meydana gelmişti.
Patlamada 2 bin tonluk çatı havaya uçmuş ve 8 tonluk radyoaktif yakıt atmosfere karışırken, reaktörü söndüren itfaiyecilerden 31’i yüksek radyasyona maruz kalarak olay yerinde hayatını kaybetmişti.
Uluslararası Atom Enerji Ajansına (UAEA) göre, patlama nedeniyle Hiroşima'ya atılan atom bombasının 400 katı radyoaktif madde atmosfere karıştı.
Hayalet şehir: Pripyat
Sovyet yetkilileri, olayı gizlemeye çalışırken, santralde çalışan işçilerle ailelerinin yaşadığı Pripyat şehrinin tahliyesi için gizli hazırlık yaptı. Ancak tahliyeye ertesi gün öğleden sonra başlanabildi.
Üç saat içinde Pripyat hayalet şehre dönerken, helikopterlerle patlayan reaktörün üstüne binlerce ton kimyasal atıldı.
Patlamadan çıkan zehirli bulut, başta Ukrayna ve Belarus olmak üzere Rusya ve Avrupa’nın bir kısmını etkiledi. Zehirli bulutlar, 10 gün sonra da ABD, Kanada ve hatta Japonya’ya bile ulaştı.
4 binden fazla kişinin hayatına sebep oldu
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, felaketin meydana geldiği 30 kilometrelik bölgede yaşayan, çalışan, güvenlik hizmetleri yapan, tasfiye ve temizleme işlemlerine katılan 600 bin kişi yüksek oranda radyasyona maruz kaldı. Belarus, Ukrayna ve Rusya'da da yaklaşık 8 milyondan fazla kişi radyasyona maruz kaldı. Bu üç ülkede halen yaklaşık 5 milyon kişi radyasyon riski olan bölgelerde yaşamaya devam ediyor.
Patlamadan, 155 bin kilometrekare bölge etkilenirken, 52 bin kilometrekare tarım bölgesi 30 seneliğine kullanılamaz hale geldi. Yaklaşık 404 bin kişi yer değiştirmek zorunda kaldı.
Felaket sonrasında bölgedeki ülkelerde tiroit kanseri, lösemi, diğer kanser türleri, katarakt ve bebeklerde doğuştan patolojik rahatsızlık oranlarında artışlar yaşandı.
BM ajanslarından oluşan Çernobil Forum'a göre, radyasyon sebebiyle 4 bin kişinin hayatını kaybettiği öngörülüyor. Belarus Dışişleri Bakanlığına göre, facianın toplam ekonomik maliyeti 235 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
