İngiltere'nin yeni Başbakanı Rishi Sunak kimdir?
İngiltere'de dönemin Başbakanı Boris Johnson’ın istifaya zorlanmasıyla 5 Eylül'de rakibi Rishi Sunak’ın önüne geçerek göreve gelen Liz Truss, tartışma yaratan ekonomi politikaları ve güvensizliğe sebep olan “U dönüşü” nedeniyle görevinin 45’inci gününde istifasını duyurmuştu.
Ülke modern tarihinin “en kısa süre görevde kalan Başbakanı” unvanıyla evine dönen “Savaşçı” Truss’ın ardından, üç kişi Muhafazakar Parti’nin yeni lideri ve dolayısıyla başbakan olarak öne çıkmıştı. Bu isimler, eski Başbakan Boris Johnson, eski Savunma Bakanı ve Muhalefet Partisi’nin Grup Başkanı Penny Mordaunt ile eski Maliye Bakanı Rishi Sunak.
Yeni Başbakan
Geçtiğimiz hafta Truss’ın istifasıyla gündeme gelen bu isimler arasında yapılan anketlere göre, Sunak ve Johnson’ın başa baş giden çekişmesini Mordaunt geriden takip ediyordu. Bu sebeple analist ve yorumcular yarışın Sunak ve Johnson arasında geçeceğinden emindi. Arkasına birçok destek alan eski Başbakan, mevcut Dışişleri ve Savunma Bakanlarının açık desteğine rağmen İngiltere’de bozulan istikrarın onarımına talip olmaktan çekindiğini ima ederek yarıştan çekildi.
İngiliz basını, Dominik tatilinden apar topar dönen Johnson’ın Sunak ile gizli bir görüşme yaptığını ve iki ismin bir uzlaşmaya varamadığını yazmıştı.
Johnson'ın adaylıktan çekildiğini açıklamasını takiben Sunak'ın diğer rakibi Mordaunt da çekilince önünde hiçbir engel kalmayarak oylamaya gidilmeden Başbakan oldu.
Rishi Sunak kimdir?
İngiltere’nin güneyinde yer alan liman kenti Southampton’da 1980 yılında dünyaya gelen Afrika ve Asya kökenli Rishi Sunak, ailenin en büyük çocuğu. Babası Yashvir Sunak, 1920 ile 1963 yılları arasında Büyük Britanya tarafından koloni bölgesi olarak yönetilen Kenya Kolonisi ve Protektorası'nda doğup büyümüş, annesi ise Tanganyika'da (Bugünkü Tanzanya'nın bir parçası) dünyaya geldi. Sunak’ın ailesi 1960 yılında Birleşik Krallık’a göç etti. Sunak’ın anne tarafından dedesi Raghubir Sain, göç ettikten sonra İngiltere’de tahsildar olarak çalışmaya başladı.
Sunak’ın babası Yavshir bir hekim, annesi Usha ise eczacıydı.
Sunak, Winchester College, Oxford Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi'nde eğitim gördü. 2001 ile 2004 yılları arasında ABD yatırım bankası Goldman Sachs'ta çalıştı. 2009 yılında Akshata Murthy ile evlenen Sunak, 2 çocuk babası.
Sunak, İngiltere tarihinin ilk Asya kökenli Başbakanı olarak tarihe geçti.
Eşi ve vergi kaçırma iddiaları
Eski Maliye Bakanı Rishi Sunak’ın modacı eşi Akshata Sunak ile ilgili Boris Johnson’ın Başbakanlığı döneminde gündeme gelen vergi kaçırma iddiaları, İngiltere basınında tartışma yaratmıştı.
Dönemin Maliye Bakanı Sunak'ın eşi Akshata Murty'nin "kendi vatanında ikamet etmeyen kişi" (non dom) statüsü vesilesiyle, yurtdışı gelirlerinin vergisini İngiltere'de ödemek zorunda olmadığının sızdırılması ortalığı birbirine katmıştı.
Basına sızdırılan bu bilgilerin kaynağı net olarak verilmese de o sıralarda Başbakan Boris Johnson ile anlaşmazlık yaşadığı ve bu sebeple sözkonusu bilgilerin Başbakanlık ofisinden sızdırıldığı gündeme gelmişti. İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden The Guardian manşetlerine taşıdığı konuyu, “7,5 yılda 20 milyon sterlin vergi tasarrufu yapmış olabilir” diye duyurmuş ve Murty'nin, babasının şirketindeki hisselerinden yıllık 11,5 milyon kâr elde ettiğini belirtmişti. The Guardian 8 Nisan 2022 tarihli sayısında, İşçi Partisi lideri Keir Starmer'in "O sorumluluklarından kaçarken, Maliye Bakanı olan kocasının artan hayat pahalılığı yanında vergileri artırmasının nefes kesici bir ikiyüzlülük olduğu" sözlerine yer vermişti.
Sunak'ın eşi tepkiler üzerine bir açıklama yaparak vergi ödeyeceğini açıklamıştı.
Kayınpeder ve Putin denklemi
Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yi işgal etmesiyle başlayan savaşta Moskova’ya uygulanacak yaptırımlar konusunda en sert tutumu izlemesiyle bilinen İngiltere’nin o dönemki Maliye Bakanı Rishi Sunak, Mayıs ayında ailesiyle ilgili iddialarla yine İngiliz basının manşetlerini süslemişti.
Sunak, eşinin "kendi vatanında ikamet etmeyen kişi" (non dom) statüsü nedeniyle İngiltere’de vergi ödemediği haberlerinin sonrasında bu sefer de Rusya’dan çekilmeyen aile şirketinin “kanlı para” kazandığı iddialarıyla tartışma yaratmıştı.
İşçi Partisi ve Liberal Demokratlar, Sunak'ı Murthy'nin bilişim hizmetleri ve danışmanlık şirketi Infosys'teki tahmini 900 milyon dolarlık (690 milyon sterlin) hissesi konusunda "ciddi sorulara" cevap vermesi çağrısında bulunmuştu. Murthy'nin milyarder babası Narayana Murthy tarafından kurulan Infosys, Rusya'daki çalışmalarıyla da biliniyor. Her ne kadar 2014 yılında emekli olmuş olsa da Narayana Murthy'nin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın ilişkisi ve Sunak'ın eşinin şirketteki hisseleri ailenin başını o dönem biraz ağrıtmıştı.
Murthy ailesinin şirketi Infosys Rusya'da faaliyet göstermeye devam ederken SAP, Oracle, PwC, McKinsey, Accenture ve KPMG gibi büyük küresel BT ve danışmanlık firmalarının çoğu Rusya'daki operasyonlarını kapatmıştı.
Putin yönetimine "ekonomik olarak yüklenmek" amacıyla İngiliz şirketlerini defalarca Rusya'dan çekilmeye çağıran Sunak, eşinin Infosys'teki hissesi hakkında ise yorum yapmayı reddetmişti.
Sky News'in ailesinin "Putin rejiminden potansiyel olarak fayda sağlayıp sağlamadığı" sorusuna Sunak şu yanıtı verdi "Böyle bir durum olduğunu sanmıyorum. Ben seçilmiş bir siyasetçiyim ve sorumlu olduğum konular hakkında konuşmak için buradayım. Eşim değil" demişti.
Başına bela olan röportajı
Sunak 2000'li yılların başında verdiği ve "hiç işçi sınıfından arkadaşı olmadığını" söylediği bir röportajla gündeme gelmişti. Röportajı verdiği sırada henüz 21 yaşında olan Sunak, Orta Sınıflar adlı bir dizinin parçası olarak BBC'ye konuşmuştu. Sunak, BBC'ye verdiği röportajında "aristokrat arkadaşlarım var, üst sınıf arkadaşlarım var, bilirsiniz, işçi sınıfı arkadaşlarım var" demiş sonrasında ise ifadesini düzelterek "İşçi sınıfı değil" ifadelerini kullanmıştı. Sözkonusu röportajdaki ifadesi de Sunak'ın siyasi hayatında sürekli önüne gelmiş ve biraz başını ağrıtmıştı.
Mal varlığı
Sunday Times'a göre Sunak ve modacı eşi Akshata Murty'nin serveti 730 milyon sterlin, yani Türk Lirası ile yaklaşık 15 milyar 400 milyon. Sunak'ın dünyanın çeşitli yerlerindeki dört mülkünün toplam değeri 15 milyon sterlin, yani 317 milyon TL olarak hesaplanıyor.
halktv.com.tr // Dış Haberler
