Bölgede bulunan Associated Press (AP) muhabirleri, büyükelçilik binasının önündeki öfkeli grubun ABD bayrakları yakarak yerleşkenin içerisine çeşitli nesneler fırlattıklarını bildirdi. Öte yandan göstericilerin güvenlik kameralarını parçaladıkları ifade ediliyor.

Binayı koruyan güvenlik görevlileri de büyükelçiliğin içine çekilirken Irak güvenlik güçleri gösterilerin şiddete dönüşmesinin ardından eylemcilere müdahalede bulundu.

Protestocular, binanın önünde "Amerika'ya ölüm" ve "İsrail'e ölüm" sloganları attı.

Göstericiler elçilik binasına girdi

Anadolu Ajansı, protestocuların büyükelçilik binasının duvarını ateşe verdiğini duyurdu. Ateşe vermesinin ardından grup binayı basarak içeriye girmeyi başardı.

Şii protestocular, elçiliğin önünde eylem çadırları kurmaya başladı. Ayrıca elçilik binasının duvarına da "halk tarafından kapatıldı" yazıldı. Öte yandan yerel basın ABD'li diplomatların işgalden önce binayı terk ettiğini ileri sürdü.

İran'ın en önemli müttefiklerinden ve Şii milisleri arasında en korkulan ve saygı duyulan liderlerinden biri Kays el-Hazali Reuters'a yaptığı açıklamada "Amerikalılar Irak'ta istenmiyor. Onlar kötülüğün kaynağı ve biz onların Irak'ı terk etmelerini istiyoruz" ifadelerin kullandı.

Irak başbakanından 'ayrılın' çağrısı

Protestoların sürdüğü sırada Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi, protestoculara ABD'nin Bağdat Büyükelçiliği önünden ayrılmaları çağrısında bulundu. Protestocuların Başbakan Abdulmehdi'nin çağrısına uyup uymayacakları konusunda ise herhangi bir açıklama henüz yapılmadı.

Trump: İran sorumlu tutulacak

ABD Başkanı Donald Trump da eylemlerden İran’ı sorunlu tuttu. Twitter’dan açıklama yapan Trump, pazar günü hava saldırılarında hedef alınan İran yanlısı Ketaib Hizbullah’ın bir Amerikalıyı öldürdüğü suçlamasını yineleyerek, “İran bir Amerikalı personeli öldürdü, birçoklarını yaraladı. Buna güçlü bir şekilde yanıt verdik ve her zaman da vereceğiz. İran şimdi Irak’taki ABD elçiliğine karşı bir saldırıyı organize ediyor. Bundan sorumlu tutulacaklar. Ayrıca, Irak’ın elçiliği korumak için güçlerini kullanmasını bekliyoruz ve bu konuda bildirimde bulunduk” ifadelerini kullandı.

ABD Büyükelçiliği, Bağdat'ın en güvenli bölgesi olarak tanımlanan Yeşil Bölge'de yer alıyor.

Ne olmuştu?

Dün Haşdi Şabi Harekat Dairesi Başkanı Cevad Rubayavi yaptığı bir yazılı açıklamayla Enbar'daki askeri üslerine ABD tarafından hava saldırısı düzenlendiğini duyurmuştu. Rubayavi'nin açıklamasında saldırıda 25 kişinin öldüğü, 51 kişinin ise yaralandığı belirtilmişti. ABD'nin Irak ve Suriye'de bulunan İran destekli Şii Haşdi Şabi fraksiyonlarından Hizbullah Tugayları'na yönelik düzenlediği ve 25 savaşçının hayatını kaybettiği hava saldırılarının ardından bölgede gerilim artmış durumda.

Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih ve görevinden istifa eden Başbakan Adil Abdulmehdi, ABD'nin hava saldırılarının Irak'ın egemenlik hakkının ihlali olduğunu belirtmişlerdi. Haşdi Şabi ise intikam almaya yemin etmişti.

Birkaç saat önce İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Suudi Arabistan Prensi bin Salman ve Birleşik Arap Emirlikleri Prensi Zayed el Nahyan ile görüşen ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran'ın Irak'taki ABD'lilerin yaşamını tehlikeye atan eylemlerine hoşgörü gösterilmeyeceğinin açıklamasında bulunmuştu.

Haşdi Şabi nedir?

Halk Seferberlik Güçleri olarak da bilinen Haşdi Şabi, IŞİD'in 2014 yılında Musul'u ele geçirmesi üzerine Iraklı birçok farklı milis gücünün bir araya gelmesiyle kuruldu. Musul saldırısı ardından Irak'ta Şiilerin ruhani lideri Ayetullah Sistani tüm Irak halkını ülkelerini ve kutsal mekanlarını savunmaya çağıran bir tetva yayımladı.

Haşdi Şabi'nin büyük bölümü Şii milislerden oluşsa da bünyesinde Sünni milisleri de barındırıyor. Doğruluğu teyide muhtaç bilgilere göre 136 bin savaşçısı bulunan örgütün 120 bini Şii, 16 bini ise Sünni Iraklı milislerden oluşuyor. Ne var ki bazı kaynaklara göre bu sayı daha fazlayken bazı kaynaklar daha az olduğunu ileri sürüyor.

Bağdat tarafından doğrudan desteklenen Haşdi Şabi, hükümetten para ve silah yardımı da alıyor. Tam olarak hükümetin kontrolü altında olmadığı düşünülen örgütün bazı milis grupları dönem dönem hükümeti eleştirdiği de oldu.

IŞİD'e karşı kurulan bu örgütün IŞİD'in Irak'tan silindikten sonra ne olacağı ise belirsizliğini hâlen koruyor.

Şii çoğunluklu olan Haşdi Şabi'nin büyük bölümü İran'la yakın ilişkiler içerisinde. Bazı kaynaklara göre örgüt, İran Devrim Muhafızları tarafından teşkilatlandırıldı. Bünyesindeki milis güçlerinin liderlerinin genelde Tahran ve İran'daki kutsal Kum şehriyle yakın ilişkileri olan din adamları olduğu da belirtiliyor.

IŞİD'le mücadele eden grup Irak halkının belli bir bölümünden destek alıyor. Şii Iraklıların hemen hemen tamamına yakınının kahraman olarak gördüğü grubu Sünni Iraklıların büyük çoğunluğu ise mezhepçi olarak tanımlıyor. Iraklı Şiiler, Haşdi Şabi'yi İran ile olan ilişkileri üzerinden zaman zaman eleştiriyor. Öte yandan operasyonları oldukça sert olan bu grup, insan hakları ihlâlleri suçlamalarıyla da karşı karşıya kalıyor. Özellikle 2015 yılında Sünnilerin yoğunlukta olduğu Tikrit'in IŞİD'den geri alınması sırasında gerçekleştirilen operasyonlarda gruba yönelik insan hakkı ihlali eleştirileri gelmişti.