Kadınlar, Neden Erkeklerden Uzun Yaşıyor? Yoksa Suçlu Testesteron mu?!

Kromozomlar: Kadınlarda iki X kromozomu bulunurken, erkeklerde bir X ve bir Y kromozomu bulunur. Bu durum, hücrelerin yaşlanmasını etkiler. X kromozomundaki yedek genler, kadınlarda hatalı genlerin etkisini azaltırken, erkeklerde bu durum söz konusu değildir.

Öyle görünüyor ki bu sorunun cevabı evrimde yatıyor. Uzmanlar sosyal faktörler ve yaşam tarzının da önemli olduğunu, ama yaşlanmada asıl belirleyenin biyolojimizde yattığına inanıyor.

Her hücrenin DNA’sındaki kromozomlarda birçok potansiyel mekanizma vardır. Kromozomlar çift halde bulunur: Kadınlarda iki X kromozomu, erkeklerde ise X ve Y kromozomu vardır.

Bu fark hücrelerin yaşlanmasını değiştirir. İki X kromozomu olması nedeniyle kadınlar her genin kopyasını tutar; yani bir gende sorun varsa yedeği de vardır. Erkeklerinse böyle bir takviye imkanı yoktur. Bu nedenle zamanla daha fazla hücre arıza gösterip erkekleri daha büyük hastalık riskiyle karşı karşıya bırakır.

Büyüme Hormonu: Erkeklerde daha fazla salgılanan büyüme hormonu, daha uzun boylu olmalarını sağlar. Fakat bu da daha fazla hücre ve daha fazla mutasyon riski anlamına gelir.

Testosteron hormonu, erkeklere erkeksi ses, kıl ve kellik gibi özellikleri verirken, kalp hastalığı, enfeksiyon ve kanser riskini de artırır.

Ama belki de asıl sorun erkeklere ses, fazla kıl ve kellik gibi diğer özelliklerini de veren testosteron hormonundadır. Koreli bilim adamı Han-Nam Park 19. yüzyılda saray hayatını incelerken, normal erkeklerin 50 yaşına kadar yaşadığını, ergenlikten önce hadım edilen 81 kişinin ortalama yaşının ise 70 olduğunu görmüş. Krallar bile onlardan daha erken ölüyormuş.

Hadım edilmiş başka erkekler incelendiğinde bu kadar bariz bir fark görülmemiş olsa da, genel olarak testisleri alınmış insanların daha uzun yaşadığına inanılıyor.

Londra’daki UCL Üniversitesi’nden David Gem ise ergenlik sona erdiğinde erkeklerin artık görebilecekleri hasarı görmüş olduklarına inanıyor. ABD’de 20 yüzyılda akıl hastanesinde yatan erkeklerin bazıları zorunlu kısırlaştırmaya tabi tutuluyordu. Bu erkeklere 15 yaşından önce bu işlem yapılmış ise diğer tutuklulardan daha fazla yaşadıkları görülmüştü.

Riskli Davranışlar: Erkeklerin sigara içme, alkol alma ve riskli işlerde çalışma gibi davranışlara daha meyilli olması, yaşam sürelerini kısaltır.

Uzmanlar bu farkın her yıl her ülkede korunduğunu ve insan biyolojisinde en istikrarlı eğilimin bu olduğunu belirtiyor.

Erkeklerin bedenlerine karşı daha kötücül davrandığını kanıtlamak da pek mümkün değil. Sigara, alkol ve obezite gibi etkenler farklı ülkelerde bu farkın azlığını veya çokluğunu belirleyebiliyor. Örneğin alkol ve sigara yüzünden Rusya’da erkeklerin ömrü kadınlardan 13 yıl daha kısa.

Fakat bu durum sadece insanlarda görülmüyor; bu etkenler söz konusu olmamasına rağmen primatlarda da dişiler erkeklerden daha uzun yaşıyor.

Kadınlar genelde doktor kontrolünden daha sık geçer ve sağlıklı beslenir.

Koruyucu Hormonlar: Östrojen hormonu, antioksidan görevi görerek hücreleri korur ve DNA hasarını onarır.

Evrimsel Avantaj: Doğum ve çocuk bakımı gibi görevler, kadınların daha korunaklı bir yaşam sürmesine katkıda bulunur.

Diğer açıklamalar arasında “tempolu koşan kadın kalbi” hipotezi de vardır. Kadınların adet döngüsünün ikinci yarısında kalp atışları hızlanır; bunun hafif türden egzersiz etkisi vardır. Bu nedenle kalp ve damar hastalıkları daha geç yaşta ortaya çıkar.

Beden büyüklüğü de bir etken olabilir. Uzun boylularda daha fazla hücre vardır. Bu ise hücrelerin mutasyon riskini artırır. Ayrıca büyük bedenler daha fazla enerji harcar ve bunun atıkları vücutta daha fazla yıpranmaya yol açar. Erkekler daha uzun boylu oldukları için uzun vadede daha fazla hasara uğrarlar.

Kadınların erkeklerden daha uzun yaşaması, biyolojik ve sosyal faktörlerin karmaşık bir etkileşimiyle açıklanabilir. Bilim insanları bu konudaki araştırmalarına devam etmektedir ve ileride bu farkın ne kadarının hormonlara bağlı olduğunu daha net bir şekilde anlayabileceğimizi umuyoruz.

Uzmanlar "tempolu koşan kadın kalbi" hipotezi, adet döngüsünün kalp atış hızını artırmasının ve kalp hastalıklarını geciktirmesinin bir yolu olabileceğini öne sürmektedir.

Hadım edilmiş erkeklerin daha uzun yaşaması, testosteron hormonunun yaşlanma üzerindeki olumsuz etkisini desteklemektedir.

Araştırmalar, kadınların 100 yaşına ulaşma şansının erkeklerden iki kat daha fazla olduğunu göstermektedir.