Zeytin rekoltesinin bu yıl düşük kalması nedeniyle zeytinyağı fiyatlarının artması, sahtekarların iştahını kabarttı. Gerçek zeytinyağının litresi 200 lirayı aşarken, sahtesi ise internette 60 liradan satılıyor. Sektör temsilcileri ve uzmanlar, farklı bitkisel yağların gıda boyasıyla karıştırılarak tağşişli yağ üretildiği uyarısında bulunarak, “Kazancı çok cezası az olduğu için de sahteciliğin sonu gelmiyor” diyor.

Milliyet'in haberine göre Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gıda denetimleri sonrası yayınladığı tağşiş listelerinde başı çeken zeytinyağı, hasat sezonu öncesi bu yıl da internette ucuzlamaya başladı.

Markalı ve bakanlıktan üretim izni bulunan butik üreticilerin, litresini 200 lirayı aşan fiyatla satabildiği zeytinyağı, internetteki alışveriş platformları ve sosyal medya kanallarında litresi 60-70 liradan satılıyor. ‘Ayvalık’, ‘Edremit’, ‘Ege’ gibi coğrafi yer adları kullanılarak yapılan satışlarda ‘Taş baskı’ ve ‘Soğuk sıkım’ gibi özellikler de vurgulanarak, içeriği şaibeli ürünlerin pazarlaması yapılıyor. İnternette ucuza satılan ürünlerin ambalajlarında da ne üretici ismi ne de üretim izin numaraları yer alıyor. Üstelik satıcı profillerinin bazılarının iletişim numarası ve adresleri dahi yok. ‘Ayvalık’ zeytinyağını satanların profilleri incelendiğinde farklı şehirlerde faaliyet gösterdikleri anaşılıyor.

MALİYETİ 30 LİRA

Bu tip zeytinyağlarının, pamuk, ayçiçeği, aspir ya da çok düşük kalite zeytinyağlarına renklendirici ve aroma katılarak hazırlanan tağşişli yağlar olduğunu belirten uzmanlar ise, şüphenilen yağları satanların ALO 174’e şikayet edilmesi gerektiğini söylüyor. Tüketicilerin ucuz yağa karşı temkinli olması gerektiğini aktaran Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Dr. Mustafa Tan, “Ekonomik koşullar insanları ucuz almaya yöneltiyor ama neticede yağ almıyorsunuz. Bunlar aslında pahalı gibi görünen satıcılardan daha fazla kazanıyor. Örneğin içinde kanola yağı var, içine zeytinyağı esansı koyuyorlar ve harika bir çağla yeşili boyar madde koyuyorlar. Maliyetleri 5 litrede 150 lira bilemediniz 200’ü geçmez ve bunu 500-600 ve 700’e satıyorlar. Böylece büyük karlar elde ediyorlar. Oysa pahalı görünen yağlarda kar oranı yüzde 30’u geçmiyor” diyor.

UYUŞTURUCU TİCARETİ GİBİ

Gerçek sızma zeytinyağının zeytin üreticisinden güncel alım fiyatının 215-220 lira olduğunu kaydeden Tan, “Markalandığında bu fiyat 250’nin altında yok. 5 litre için 1200-1250 ve üzeri fiyat olabilir. Bunun altında yağ olması mümkün değil. Bu da geçtiğimiz senenin fiyatı. Yeni sezonda artan maliyetlerle zeytinyağı fiyatları dünyada olduğu gibi yükselebilecektir. Öncelikle tüketiciler ucuz yağlara ilgi duymasınlar. Ayvalık taş baskı, Edremit soğuk sıkım gibi laflara aldanmasınlar. Böye bir moda çıktı. Böyle bir marka yok. Üretim izinlerine bakın o da yok. Telefonla arayın kimse çıkmıyor. Bu yüksek karları olan uyuşturucu ticareti gibi bir iş. Biz piyasada uygunsuz olanları tespit edip her hafta bakanlığa toplu halde bildiriyoruz. İşlem yapılıyor ama yine mantar gibi çıkıyorlar.”

‘ZEYTİNYAĞININ DONACAĞI SÖYLEMİ ŞEHİR EFSANESİ

Zeytinyağı alanında çalışan Ege Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Dr. Fahri Yemişçioğlu, fiyat yükseldikçe sahteciliğin artacağı görüşünde. Yemişoğlu şunları söyledi: “Fiyatlar yükseldikçe hilecilere gün doğacak çünkü alım gücü düşen halkın bir umut daha ucuz diye pazarda ve internette markasız ürünlere yönelimi artacak. Maalesef tüketicinin şişedeki zeytinyağına bakarak bunun yağ olup olmadığını anlamasına yönelik pratik bir yöntem yok. Renk bir kriter değil. Sonuçta gıda boyasıyla istedikleri renge çevirebiliyorlar. Gerçek zeytinyağının buzdolabında donacağı söylemi de şehir efsanesidir. Pamuk yağıyla, kanola yağını karıştırıp içerisine biraz klorofil, biraz da zeytinyağı aroması katarsan donan ama içinde bir gram zeytinyağı olmayan hileli zeytinyağı elde edersin mesela. Bu tip söylemler tağşişin önünü açan manipülasyonlardır. Zeytinyağında sahteciliği ortaya çıkarabilmek sadece laboratuvar analiziyle mümkün. Devlet kontrol ve denetim yapacak. Cezayı da caydırıcı uygulayacak. Devlet yağ ham madde kaynaklarını izleyecek. Etkin izlenebilirlik önemli. Tüketicinin yapabileceği tek şey, etikette üretici adına, markaya, bakanlığın iznine bakmak. Şüphelendiği markalı ürünleri de Alo 174’e şikayet etmek.”

SAHTE ZEYTİNYAĞI NASIL ANLAŞILIR

SU TESTİ

Su ile karıştırıldığında sahte zeytinyağlarının bazılarının içine şaşırtıcı gelse de makina yağı dahi karıştırılabildiğinden, su ile karıştırma yöntemiyle de sağlıklı bir fikir alınabilir ya da en azından şüphe etmek için geçerli bir nedene sahip olunabilir. Tüm bitkisel kaynaklı yağlar, üzerine su ilave edilmesi haline “dairesel tanecikler şeklinde” su yüzeyine çıkar ve yüzeyde de bu şekilde birleşmeye başlar. “Zeytinyağı gibi üste çıkmak” deyimi doğrultusunda herkesin bildiği üzere zeytinyağına su ilave edilmesi halinde yağ su yüzeyine çıkacaktır ancak zeytinyağının hakiki olmaması halinde suyun yüzeyini kaplayacak şekilde yani yandan bakıldığında ince bir çizgi oluşturacak şekilde birikme gözlemlenir. Su yüzeyine hemen yayılmayan ve yuvarlak damlacıklar halinde yüzeye çıkan yağların hakiki olduğu söylenebilir.

TUZ TESTİ: RENK DEĞİŞİMİ

Bu test biraz daha dikkat isteyebilir. Zeytinyağınıza tuz ruhu eklediğinizde, renk değişimi olmuyorsa gerçek olabilir. Eğer rengi pembeye dönüşürse, sahte olma ihtimali yüksek.

BOĞAZDAKİ YANMA HİSSİ

Gerçek zeytinyağının tadı sahtesinden ayırt edilebilir. Boğazda yanma hissi yaratması gereken gerçek zeytinyağının, bu yanma hissinin mideye inmemesi gerekir.

ZEYTİNİN EŞSİZ KOKUSU

Bir diğer önemli test ise koku testi. Eğer zeytinyağınızın kokusu boyaya benziyorsa, oksitlenmiş olabilir. Zeytin kokusunun olması gerektiğini unutmayın.