Siyatik ağrısı, insan vücudunun en kalın siniri olan siyatik sinirinin sıkışması ile ortaya çıkıyor. Toplumda “Siyatik” olarak bilinen bu rahatsızlığın en önemli belirtilerini ise bacakta ağrı, uyuşma ve karıncalanma oluşturuyor. Ağrı sebebiyle yaşam konforunun önemli ölçüde düşmesine neden olan siyatik rahatsızlığının tedavi edilmemesi ise bacakta ve ayakta kalıcı sorunlar ile felç gibi durumlara neden olabiliyor.

Vücuttaki en uzun ve en kalın sinir

Siyatik siniri vücudun en önemli sinirlerinden biri ve belden topuğa kadar uzanıyor. Aynı zamanda vücuttaki en kalın sinir. Genellikle tek taraflı başlayan siyatik ağrısı, hafif semptomlar ile kendini belli eder ancak tedavi edilmediğinde ilerleyen ve dayanılmaz bir ağrıya dönüşebilir. Hareketsiz yaşam, duruş bozukluğu, sürekli ağır eşya kaldırmak, obezite ve ileri yaş gibi çeşitli faktörlerin yanı sıra fıtık veya omurdaki hasarlar siyatik ağrısına neden olabilir.
Siyatik ağrısı, 20-60 yaş arasında olup spor yapmayan ya da ağır işlerde çalışan kadın ve erkeklerde aynı sıklıkta görülür.

Siyatik Belirtileri

Siyatiğin en yaygın belirtisi bel ve arka kalçadan alt bacağa uzanan ağrıdır. Bu bölgelerde hissedilen ağrı, siyatik hastalığına işaret edebilir. Kalkma ve oturma pozisyonlarında da kişiyi zorlayan siyatiğin diğer belirtileri şöyledir:
• Bacağın alt kısmında ve ayakta karıncalanma
• Ayak parmaklarında ve topuk bölgesinde iğne batma hissi
• Siyatik sinirin olduğu bölgelerdeki ağrıdan kaynaklı hissizlik ve hareket güçlüğü
• Hareket edildiği zaman giderek artan ağrı
• İlerleyen siyatik hastalığında duyu ve hareket kaybı, idrar ve gaz kaçırma

Siyatik Nedenleri

Siyatik genellikle fıtıklaşan bir disk sebebiyle ortaya çıkar. Omurgada bulunan kemiklerin farklı sebepler ile siyatik sinirine baskı yapması sonucunda oluşabilen siyatik ağrıları üç grup altında toplanır. Bel, kalça ve dizin arka kısmı ya da ayak bölgesindeki ağrılara göre gruplandırılan siyatiğin oluşmasında başka nedenler de bulunur. Bu nedenler:
• Hareketsizlik: Uzun süre oturmak veya sürekli hareketsiz kalmak siyatik ağrısına neden olur.
• Ağır kaldırmak: Ağırlık kaldırılan sporlar yapmak ya da çalışırken sıklıkla yük kaldırmak siyatik oluşmasında etkendir.
• Obezite: Omurgaya binen aşırı yük ile vücudun zorlanması, siyatik ağrısının sebeplerinden biridir.
• Yaş: İleriki yaşlarda kemik ve kemik çevresindeki dokularda görülen zayıflık siyatik ağrısına neden olabilir.
• Diyabet: Şeker hastası olan kişilerin siyatik sinirleri daha kolay zarar görebilir.
• Travma: Bir yerden düşmek ya da siyatik sinirin olduğu bölgelere çarpan bir cisim sinire zarar verebilir, bu da siyatik ağrısına yol açar.
• Gebelik: Uterus genişlemesi ve kilo alımı siyatik sinirlere baskı uygulayarak ağrıya neden olabilir. Ayrıca, hamilelik döneminde salgılanan hormonların omur çevresindeki ligament bağları genişletmesi disklerin kaymasına ve dolayısıyla siyatik ağrının oluşmasına sebep olabilir.

Siyatik Tanısı

Yeni başlayan siyatik ağrısı bir süre sonra kendiliğinden yok olabilir. Bununla beraber, uzun süre devam eden ve ciddi derecede rahatsız edici hale gelen ağrı şikayetiyle başvuran hastalara, kas gücü ve refleksler için fiziki muayene yapılır. Hastadan istenen birtakım egzersizler, ağrıya hangi hareketlerin neden olduğunun anlaşılmasında etkilidir. Fiziki muayenenin yanı sıra siyatik tanısı için bazı tetkitler mevcuttur. Hastalığının nedeninin öğrenilmesi için yaygın olarak röntgen, MR (manyetik rezonans) ve BT (bilgisayarlı tomografi) gibi görüntüleme yöntemleri uygulanır.

Siyatik Tedavisi

Siyatik ağrısının şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu farklılık siyatik tedavisine de yön verir. Ağrı kesici veya antienflamatuar ilaçlar siyatik tedavisinde bazı hastalarda yeterli olabilirken, ilerleyen siyatik hastalığı için epidural steroid enjeksiyonu gerekli görülebilir. Siyatik hastalığında fizik tedavi de tercih edilen tedavi yöntemleri arasındadır. Duruşu düzeltmek ve kasları güçlendirmek için fizyoterapistler tarafından uygulanan egzersizler, siyatik egzersizler olarak da tanımlanır. Cerrahi operasyon ise ancak ilerleyen siyatik rahatsızlıklarında tercih edilir. Mesane ya da bağırsak kontrolünün kaybolduğu, bacak kaslarında zayıflığın oluştuğu, nörolojik bozuklukların ortaya çıktığı, diğer tedavi yöntemlerinin ağrıyı azaltmakta etkili olmadığı durumlarda yapılacak olan cerrahi operasyonda, fıtıklaşarak sinire baskı yapan kısım çıkarılabilir.

Diğer Tedavi Yöntemleri

• Yoga ve pilates gibi bazı egzersiz programları siyatik tedavisinde önerilir. Esneme hareketleri, hastanın rahatlamasına ve sinir kökü sıkışmalarının azalmasına yardımcı olur. Düzenli egzersiz yapmak vücudun endorfin salgılamasını sağlar; salgılanan endorfin de ağrı kesici görevi görür.
• Rahatlığı sağlamak için ağrılı bölgeye sıcak kompres uygulanabilir. Bu uygulamanın dikkatle yapılması gerekir; aksi takdirde deride yanık oluşabilir.
• Ağrıya neden olacak aktivitelerden uzak durmak, ağır kaldırmamak ve uzun süre oturmamak siyatik ağrılarının azalmasını sağlar.
• Akupunktur ve masaj terapisi de siyatik tedavisinde alternatif yöntemler olarak tavsiye edilir.
Siyatik Hastalığına Hangi Bölüm Bakar?
Siyatik ağrıları bulunan kişilerin öncelikle bir ortopedi uzmanına muayene olması gerekir. Yapılan testler ve fiziki muayene sonrasında ise ortopedi uzmanı, hastayı beyin ve sinir cerrahisi, nöroloji ya da romatoloji bölümlerine yönlendirebilir.

siyatik ile ilgili sık sorulan sorular

- Siyatik ağrısı ne kadar sürer?

Siyatik ağrısının süresi oldukça değişkendir. Sadece birkaç gün sürüp kendiliğinden geçebildiği gibi aylarca sürebilen ağrılar şeklinde de görülebilir.

- Siyatik ağrısı nerelere vurur?

Tipik olarak kalça arkasından başlayan bir ağrı şeklinde tarif edilir. Kalçadan sadece diz arkasına yayılabildiği gibi topuğa hatta ayak ucuna kadar tüm bacak boyunca yayıldığını tarif eden hastalar da olabilmektedir. Ayrıca bacağa yayılan ağrı ile birlikte kalçadan bele doğru vuran ağrı da olabilir.

- Siyatik tedavi edilmezse ne olur?

Özellikle ciddi siyatik sinir sıkışmalarında bir müddet sonra sinir, fonksiyonunu yitirmeye başlayabilir. Bunun sonucunda da bacakta, ayakta kalıcı his kusurları ve kalıcı kuvvet kaybı, yürüme kusurları, düşük ayak, felç gibi durumlar oluşabilir. Bu gibi gecikmiş olguların tedavisi daha kompleks cerrahi tedaviler gerektirebilir ve sonuçları erken dönemde yapılan tedavilere göre hasta açısından daha az tatmin edici olabilmektedir.

- Kantaron yağı siyatik ağrısına iyi gelir mi?

Yapısında birden fazla farklı bileşenin olduğu kantaron yağı genellikle yüzeyel yumuşak doku zedelenmeleri veya kas ağrıları gibi durumlarda alternatif tıp çevrelerinin başvurduğu bir etken olmakla birlikte siyatik sinir sıkışmasının tedavisinde etkin bir kullanımının olduğunu gösterebilen herhangi bir bilimsel çalışma yoktur.

- Siyatik ağrısı için hangi doktora gidilir?

Siyatik sinir sıkışması omurga seviyesinde ise omurga cerrahisi uzmanı (ortopedi ve travmatoloji, nöroşirurji) tedavi sürecini yönetecektir. Kalça veya bacak seviyesindeki sinir sıkışmalarında da gene ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurmak gerekmektedir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman doktorunun düzenleyeceği bir fizik tedavi süreci de bütüncül yaklaşım içerisinde yerini alabilmektedir. Bunların dışında siyatik sinirde cerrahi veya girişimsel müdahale gerektirecek bir mekanik sıkışmanın olmadığı fakat sinirde fonksiyonel bir kusur bulunması durumunda nöroloji uzman doktoru da tedavi sürecine dahil olabilmektedir.

- Siyatik ağrısına sıcak iyi gelir mi?

Sıcak uygulama özellikle bacaklardaki kas sertliği/spazm durumlarında geçici bir rahatlama sağlayabilmektedir. Fakat siyatik sinir sıkışmasında kalıcı bir çözüm değildir.

- Enjeksiyon sonrası siyatik sinir zedelenmesi belirtileri nelerdir?

Enjeksiyon sonrası siyatik sinir zedelenmesi belirtileri diğer siyatik sinir belirtileri ile benzerdir. Tüm bacağa yayılan ağrı uyuşma şikayetleri ile birlikte sinirde motor fonksiyon kaybına yol açmışsa ayak bileğinde hareket kaybı/felç durumları da görülebilir.

- Enjeksiyon sonrası siyatik sinir zedelenmesi tedavisi nasıl yapılır?

Enjeksiyon sonrası siyatik sinir zedelenmesi enjektör iğnesinin direkt olarak siniri hasarlamasından ziyade, enjekte edilen ilacın sinir etrafında yaratacağı kimyasal etki ve belki de ilacın hacimsel etkisiyle oluşan basının neticesinde gerçekleşebilir. Tabi ki direkt iğnenin yaralamasıyla da olabilmektedir. Yine de olguların büyük bir kısmı Türkçeye “sinir sersemlemesi” olarak çevrilebilecek “nöropraksi” denilen duruma bağlı olduğu için sinir fonksiyonlarının ne kadar sürede geri döneceği gözlemlenir. Öngörülen sürede yeterli iyileşme olmaması durumunda müdahale gerekir.

- Siyatik hastaları nelere dikkat etmelidir?

Omurgadan kaynaklı siyatik ağrılarında beli zorlayacak ani hareketlerden, yere eğilme veya eğilerek yerden ağır cisimler kaldırma gibi aktivitelerden uzak durulmalıdır.

- Siyatik sülük tedavisi ile geçer mi?

Sülük uygulamasının siyatik tedavisinde yeri yoktur.

- Siyatik ağrısı kasığa vurur mu?

Siyatik sinir vücuttaki anatomik seyri ve sinirsel olarak uyardığı kısımlar itibariyle daha çok kalça arka kısmı ve bacak arkasında şikayetlere neden olur. Kasık ağrısı siyatik sinir sıkışması açısından çok karakteristik bir belirti değildir.

- Siyatik ile romatizmanın bağlantısı var mıdır?

Siyatik sinir sıkışmasının romatizmal hastalıklarla direkt olarak bir bağlantısı bulunmamakla birlikte; romatizmal süreçlerde ortaya çıkabilecek çeşitli iltihabi reaksiyonların siyatik sinirin seyri boyunca herhangi bir seviyede siniri irrite etmesi nedeniyle de siyatik belirtileri görülebilir.

- Siyatik ağrısına yürüyüş iyi gelir mi?

Siyatik sinir ağrısı çeken kişilerin yürümesi genellikle şikayetleri arttırır.

- Hamilelikte siyatik ağrısı nasıl geçer?

Gebelik sürecinde ortaya çıkan siyatik ağrısında özellikle girişimsel veya cerrahi müdahalelerin yapılamadığı durumlarda fizik tedavi uzman hekiminin önereceği egzersizlerle ve duruş eğitimleriyle rahatlama sağlanabilmektedir.