Yeni yıla girerken 26 Aralık gününe kadar asgari ücret düğümü çözülürken, yapılan hesaplar birbirini kovalıyor.

“En büyük problem Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda asgari ücretli yok. Bu mekanizma değişmeli. Asgari ücretli maalesef temsil edilmiyor. Hükümet ne derse o oluyor.” diyen İYİ Parti Ekonomi ve Kalkınma Politikaları Başkanı ve Genel Başkan Yardımcısı Erhan Usta, işverenler adına TİSK, işçiler adına TÜRK-İŞ ve ilgili bakandan oluşan 3’lü masanın çalışma dünyasını temsil etmekten uzak olduğunu vurguluyordu.

Komisyonda temsil edilmeyen DİSK, HAK-İŞ ve bağımsız sendika üyeleri günlerdir sokaklarda seslerini duyurmaya çalışıyor.

Çalışanların yüzde 60’dan fazlasının asgari ücret ve komşu ücret aldığını söyleyen Usta “En büyük toplu sözleşme imzalanıyor, işçinin müeyyide gücü yok” eleştirisi yapıyor.

***

Dün İsmail Küçükkaya’nın “Yeni Bir Sabah” programında asgari ücretle ilgili açıklamalar yapan Usta, İYİ Parti’nin 2025 yılı için asgari ücretin 28 bin liraya yükselmesi önerisini yineliyor. Yıllık ortalama enflasyon oranı yüzde 60’ı baz alıyor.

Ana muhalefet partisi CHP’nin önerisi 30 bin liraydı.

İktidarın ekonomide sermayeden yana tutumu ile ortaya çıkardığı “yıkım tablosu” karşısında, dar gelirlerin tek umudu Milli Piyango’nun 150 liralık çeyrek biletine ortak girmek gibi duruyor.

***

Asgari ücretin kişinin değil ailenin temel ihtiyaçları dikkate alınarak belirlenmesi gereğine vurgu yapan Usta, ekonomideki bozulmanın kök nedenini ortaya koyuyor:

*Ekonomide 2018 sonrası altından kalkılamaz büyük bozulmalar yaşandı. 2021 Eylül ayından itibaren ‘Faiz sebep enflasyon sonuç. Nas var’ söylemi ekonomiyi yangın yerine çevrildi. Maliyetin yüzde 40-50 arttığı bir durumda TMO buğday fiyatını yüzde 12, arpa fiyatı yüzde 3.6 artırdı.

*Türkiye’de yüksek enflasyonun temel dinamiği asgari ücretmiş diye söylemek bilime ve akla aykırı. Asgari ücret zammı belirlenirken temel kriter enflasyon olmamalı. Asgari ücretin düşük olmasının nedeni sahte enflasyon rakamları… Asgari ücret enflasyon oranına göre hesaplanmasın; milli gelir yüzde kaç arttıysa o kadar artsın. İşçiler ve işverenler için en adil olan hesaplama yöntemi bu olur.

***

TÜRK-İŞ’in 29 bin 583 lira olan asgari ücret teklifi, yüzde 45 olan 2024 yılı enflasyon ve 2025 için yüzde 20 refah payı ile birlikte toplam yüzde 74 zamma karşılık geliyor.

2025 yılı için asgari ücreti belirlemek üzere; ilk toplantısını 10 Aralık’ta yapan Asgari Ücret Tespit Komisyonu 3’üncü toplantısına giderken ilk öneri ve talep TÜRK-İŞ’ten gelmişti.

Komisyon 2025 yılı için hangi ücreti belirleyecek?

Usta rakam vermiyor ama “Maalesef düşük tutacaklar” yorumunu dile getiriyor. Sefalet ücretini son bir yıldır tüm asgari ücretliler deneyimledi.

2024 yılı başında belirlenen 17 bin 2 lira seviyesindeki asgari ücretin aradan geçen sürede 11 bin lirasının enflasyona yenik düştüğü ifade edildi.

Asgari ücretlinin yaşayış maliyetine dikkat çeken DİSK’e bağlı Nakliyat –İş Eminönü Meydanı’nda toplanıp asgari ücretin 55 bin liradan az olmaması gerektiğini dillendirdi.

Yapısal reformları gerçekleştirmeyen, kamu harcamalarını ve israfı kısmayan iktidarın asgari ücreti Almanya seviyesine (1600 Euro-59 bin 200TL) çıkarması Milli Piyango biletine amorti çıkmasından bile uzak bir ihtimal…

***

DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, “Asgari ücret artışında yoksulluk sınırı bir kriter olarak dikkate alınmalı ve hanede iki çalışan olması varsayımından hareketle asgari ücret en az yoksulluk sınırının yarısı civarında olmalıdır" dedi.

TÜRK-İŞ araştırmasına göre kasım ayında yoksulluk sınırı 66 bin 976 lira…

Bu veri baz alındığında DİSK'in asgari ücret talebi yaklaşık 33 bin 500 lira olarak hesaplanıyor.

***

Ekonomiyi yakından izleyen Eski Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlarından Mahfi Eğilmez’in asgari ücret önerisinin 25 bin lira olduğunu 16 Kasım tarihli yazımda okumuş olabilirsiniz.

Eğilmez sohbetimizde “Hangi verilerle ücret önerisi getirildiği ortaya konulmalı” diyordu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yıllık enflasyonun kasım ayında yüzde 47.09 açıklamıştı. Tüketici fiyat endeksi (TÜFE), on iki aylık ortalamalara göre ise 60.45 olarak gerçekleşmişti.

17.002 TL olan asgari ücret, yeni yılda yüzde 47.9 oranında artırılırsa 25.145 TL civarına ulaşıyor. Bu rakam, Eğilmez’in önerisini yakınsıyor.

***

İktidar yanlısı iş dünyası örgütü MÜSİAD’ın Başkanı Mahmut Asmalı, “2024 yılı enflasyon tahmini ( yüzde 44) ile 2025 yılı enflasyon beklentisi (yüzde 21) arasında bir oranda (yüzde 32.5) zam yapılmasının uygun olacağını ifade etti. Daha net bir ifadeyle “Asgari ücrette yüzde 25'in üzerinde artış doğru değil" dedi.

Bu sözün karşılığı 21 bin 252 lira…

Sözün bittiği yer!

***

Usta enflasyon artışını körükleyen 4 etkeni sıralıyor:

1-Kur Korumalı Mevduat Hesabı’ndan gelen 1 trilyon liradan fazla para girdi. 2- Şehir hastaneleri-otoyollar-köprüleri kapsayan Kamu Özel İşbirliği projelerine ayrılan kaynak. Bu yıl 202 milyar lira müteahhitlere ödenecek. 3-Kamu bankalarına kredi pompalandı, büyük zararlar oluştu 4- KİT zararları.

İlgili bakanlara da ilettiği detayları aktarıyor:

“Bu 4 kalem, EYT ve depremden gelen yükün toplamının 1.5 katı… KOİ projelerinde Uluslararası Tahkime gidilmeli. Osman Gazi Köprüsü’nde 10 milyar dolar vurgun yapıldı.”

Dezenflasyon politikalarında özgürlüklere, verimliliğe, israfa dikkat çen Usta “Ekonominin en büyük düşmanı güvensizlik ve belirsizliktir. Bu sürecin uzaması faizlerin düşmesini engeller. Yüksek faizin inebilmesi için yapısal reform ajandası olmalı. Yüzde 85 enflasyon ortamında, yüzde 8 faizle kredi kullandırıldı. Bu krediler yalnızca KOBİ’lere gitmedi, büyük yandaş firmalar da aldı. Bunlar servet transferiydi. Mehmet Şimşek’in en büyük hatası 3 yıl için getirdiği 4 trilyon liralık mali tedbiri dar gelirliye yüklendi. Programın yüzde 85’i garibanın üzerine yıkıldı.” diyor.

***

Usta, asgari ücrete yapılan yüksek oranlı zamların enflasyonu azdırdığı iddialarını çürüten bir karşılaştırma yapıyor:

*Enflasyon şirketlerin yüksek kar marjından kaynaklanıyor. En büyük şirketlerin bilançolarında ücretlerin payı düşüyor.

*2015 yılında enflasyon 8.8 olmuş, asgari ücret yüzde 33 artmış. Seçimler nedeniyle yüksek zam verilmiş. 2016 yılında enflasyon 8.5’e düştü, asgari ücrette reel olarak yüzde 24’lük artış olmasın rağmen…

*2018 yılında enflasyon yüzde 20.3, asgari ücret artışı yüzde 26.1, buna rağmen enflasyon 2019 yüzde 11.8’e düşüyor.

***

ABD Northeastern Üniversitesi İktisat Politikası ve Planlama dalından bölüm birincisi olarak master derecesi ile mezun olan Usta, 10 yıl süre ile çeşitli birimlerinde görev aldığı Kalkınma Bakanlığı’ndan 2015 yılında ayrıldığında Müsteşar Yardımcısıydı.

2015 -2019 yılları arasında MHP Meclis Grup Başkan Vekili, Mayıs 2024 itibariyle İYİ Parti Ekonomi ve Kalkınma Politikalarından sorumlu Başkan Yardımcı Usta, 2025 Çalışma Bakanlığı bütçesini görüşülürken TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda yaptığı konuşmada da, asgari ücret ve emeklilerin sorunlarını çok net biçimde ortaya koydu:

“TÜİK İşgücü Maliyet İstatistiğine göre 2012 yılında ortalama ücret, asgari ücretin 2.3 katı, 2022 yılında 1.6 katına düşmüş. İSO 500’teki şirketlerde ortalama ücret asgari ücretin 2007’de 4 katıymış, 3 kata düşmüş. Ortalama ücret ile asgari ücret arasındaki makas daralıyor, nitelikli niteliksiz fark azalıyor.”

Euro cinsinden Türkiye’deki asgari ücretten daha düşük 11 ülke varken, bu sayının 4’e düştüğünü belirten Usta, asgari ücret liginin en altındaki ülkeler olarak Arnavutluk, Sırbistan, Bulgaristan, Karadağ’ı sıralıyor.

Üstelik bu ülkelerde asgari ücretle çalışan sayısı Türkiye gibi çalışanların büyük bölümünü oluşturmuyor.

***

“2024 yılında EYT’nin maliyeti 300 milyar liradır.” diyen Usta, iktidar tarafından dile getirilen EYT’nin bütçeye maliyetini yukarı çeken farklı rakamlara dikkat çekiyor:

*Çalışma Bakanlığı 592 milyar lira, Hazine ve Maliye Bakanlığı 724 milyar lira, Mustafa Elitaş 5 yılda 300 milyar dolar diyor. Alın teri akıtan, primlerini ödeyen EYT’liler günah keçisi yapılıyor.

*Emeklilere verilen seyyanen (maaşlara eşit oranda zam) maaş artışı sözü tutulmalı. 2024 ile 2025 yılında emekli olacaklar arasında yüzde 35’lik fark olacak. Nitelikli insanları emekli olmaya zorluyorsunuz.

Usta, Plan Bütçe Komisyonun’da Çalışma Bakanı Prof.Dr. Vedat Işıkhan’a dönüp “Siz Hazine Bakanı değilsiniz, çalışanın yanında durun” hatırlatması yapmıştı.

Cumhurbaşkanlığı kabinesinde ayrı-gayrı mı var? Hepsi tek ağız.