ABD vatandaşları, ülkenin önümüzdeki iki yılını şekillendirecek ara seçimlerde oy kullanmak üzere bugün sandık başına gidiyor. ABD siyasal sisteminde ara seçimler aslında görevdeki Başkan için bir tür referandum işlevi görüyor. İlk iki yılı geride bırakan Başkan Joe Biden’ın daha iki yılı var. Halk bir anlamda Başkan’ın iki yıllık performansını nasıl gördüğünü belli etmiş olacak. Anketlere göre önceki seçimlere ilgisi fazla olmayan Demokrat seçmenler bu ara seçimlere katılım açısından Cumhuriyetçi seçmenle eşit hale gelmiş durumda. Bu nedenle çok ama çok çekişmeli bir seçim olacak bu.
Senato yarışındaki beş eyalet yani Georgia, Nevada, Arizona, Wisconsin, Pennsylvania çekişmenin en güçlü olduğu bölgeler. Biden 2020'de Georgia'yı 12 binden az oyla kazanmıştı. Bu zafer onu 1992'de Bill Clinton'dan bu yana güney eyaletinde zafer kazanan ilk Demokrat aday yapmıştı.
Ara seçimlerde iki parti ABD Kongre’sini oluşturan iki kurumdan biri olan Temsilciler Meclisi’nde 435 sandalyenin tamamı, Senato’da ise 35 sandalye için kozlarını paylaşacak. Cumhuriyetçi Parti’nin Temsilciler Meclisi’nde, Demokrat Parti’nin ise Senato’da çoğunluğu sağlayacağı tahmin ediliyor. Demokratlar küçük bir farkla Temsilciler Meclisi’ni elinde tutuyor, Senato’da ise oylar eşit bölünmüş durumda ancak burada Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in oyu belirleyici oluyor.
Trump kampanyaya başlayabilir
Seçimlerin sonuçları, 2024 Başkanlık seçimlerini de belirleyecek. Yarışın Biden ile eski Başkan Donald Trump arasında geçeceği tahmin ediliyor ama Biden henüz adaylığını açıklamadı, Trump ise 2024' de 82 yaşında olacak. Bu kendi seçmenleri arasında da endişe nedeni. Ama buna rağmen Trump’ın durmaya niyeti yok gibi görülüyor. Kimileri eski Başkan’ın seçim kampanyasını 14 Aralık’ta başlatacağını bile ileri sürüyor.
Seçimin sonucu Biden’ın bundan sonraki görev süresi boyunca istediği yasa tasarılarını geçirmekte zorlanıp zorlanmayacağını da ortaya koyacak. Ara seçimlerin genellikle “iktidardan düşen parti”nin lehine sonuçlandığı anımsanırsa Cumhuriyetçiler Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu ele geçirebilir bu kez. Ama aynı şey Senato için söylenemez, orada işleri zor Cumhuriyetçilerin. Cumhuriyetçilere bu seçimi kazandıracak olan etmen Biden’ın başkanlığının hayli başarısız olması tabii. Ancak ara seçim öncesi yapılan bir anket Demokratların belki de bir sürpriz yapacağını da ortaya koyuyor ki hayli ilginç. Ankete göre Amerikalıların yüzde 40'ı Joe Biden'ın başkan olarak yaptığı işi onaylıyor, yüzde 17'si ABD'de işlerin gidişatından memnun, yüzde 49'u ekonomiyi kötü olarak tanımlıyor, yüzde 21'i Demokratların liderliğindeki Kongre'nin yaptığı işi destekliyor. Ekonomiyi kötü göenlerin oranının yüksekliği anketteki tek olumsuz taraf.
Öz kaybettirebilir
Bizim medyada Pennsylvania’daki Cumhuriyetçi Parti’nin Türk adayı Dr. Mehmet Öz’ün kazanmasıyla Trump’a büyük fırsat yaratacağı yönünde son derece abartılı yorumlar yapılıyor, bu pek doğru değil. Tam tersine Öz’ün eyaleti Cumhuriyetçilere kaybettirecek bir aday olduğu yazılıp çizildi ABD medyasında. Öz’ün, felç geçirdiği için kampanya yapamayan Demokrat rakibi John Fetterman’ın popülaritesiyle baş edemediği genel kabul gören bir gözlem.
Seçimlerde en belirleyici faktörler demokrasiye yönelik tehditler ile ekonominin durumu. Bu hafta NBC tarafından yapılan bir ankete göre, ABD'nin karşı karşıya olduğu en önemli sorunun ne olduğu sorusuna seçmenlerin yüzde 23'ü "demokrasiye yönelik tehditler", yüzde 20'si istihdam ile ekonomi, yüzde 17'si ise hayat pahalılığı yanıtını verdi.
Daha sert bir dış politika
ABD iç politikasında elbette kimi değişikliklere yol açacak ara seçimin sonuçları. Ama dış politikada da önemli değişiklikler yaşanabilir. Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu almaları durumunda yapacakları iş Ukrayna’ya yapılan yardımı kesmeleri olacak. Bu bir tahmin değil; Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi Başkan Adayı Kevin McCarthy söylüyor bunu: “Yeterince para verdik. Biraz da Avrupalılar adım atsın”.
Çin’le ilişkileri daha da gerebilir Cumhuriyetçi bir Temsilciler Meclisi. Aynı zamanda Biden’ın temkinli davrandığı Tayvan’ı silahlandırma konusunda adım da atabilirler. Yine Biden’ın fazla uzak olmadığı İran’la nükleer barış anlaşmasına tamamen kapıları kapatabilirler. Nihayet, Biden’ı görevden almanın da yolunu arayabilirler.
Tüm bunları bugün yapılan seçim sonuçlarından sonra öğreneceğiz tabii.
