Zamlarla kömüre hücum... Hava kirliliği artıyor

Pandemi süreciyle birlikte bireysel araç kullanımının artması, kış ayının gelmesiyle birlikte doğalgaz ve kömür tüketiminin artması ve sıcak hava dalgası değişimleri İstanbul'u hava kirliliğinde üst seviyelere taşıdı.

Sözcü'den Sibel Gülersöyler'in haberine göre, Mecidiyeköy, Zincirlikuyu, Bağcılar ve Sultangazi'de hava kirliliğinin yükselmesinin ardından gözler Türkiye geneline çevrildi.

'Hava kirliliğinin en yüksek oranda Muş’ta'

Temiz Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) “Kara Rapor 2021: Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri” başlıklı çalışmasına göre, Türkiye'de sadece Bitlis ve Hakkâri'nin değerleri temiz çıktı. Hava kirliliğinin en yüksek oranda olduğu Muş’ta yılın 306 günü kirli hava solundu. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada yaklaşık yılda 7 milyonun üzerinde kişi iç ve dış ortam hava kirliliğinden dolayı hayatını kaybediyor. Uzun soluklu hava kirliliğine maruz kalan insanlarda ise solunum başta olmak üzere, kanser, diyabet ve kalp damar sistemi hastalıkları çıkıyor.

'2018 yılındaki tüm ölümlerin yüzde 12,13'ü (45.398 ölüm) önlenebilirdi'

Yine aynı rapora göre, 2019 yılında hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü kılavuz değerine indirilseydi tüm ölümlerin yüzde 7,9'u (31.476 ölüm) ve 2018 yılındaki tüm ölümlerin yüzde 12,13'ü (45.398 ölüm) önlenebilirdi. TUİK verilerine göre, 2019 yılında trafik kazalarında 5 bin 473 kişi hayatını kaybederken, THHP’nin Kara Rapor: 2020 ismiyle hazırladığı raporda, 2019 yılında hava kirliliğinde kaynaklı ölüm sayısı 31 bin 476 olarak gösterildi. Bu rakam, neredeyse trafik kazasında ölenlerin 6 kat fazlasına işaret ediyor.

Yine “Karbon Nötr Türkiye Yolunda İlk Adım: Kömürden Çıkış 2030'' isimli rapora göre kirleticilerin iklim değişikliğine sebep olan sera gazlarını serbestçe salmasının önüne geçilip, kirletme bedelleri ödetilirse ve kamu kaynaklarıyla desteklenmeleri sonlandırılırsa en geç 2030 yılına kadar Türkiye'nin elektrik üretiminde kömürden çıkması doğal seyrinde gerçekleşecek.

Konu ile ilgili Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü Buket Atlı, Uluslararası Hava Kirliliği Önleme ve Çevre Koruma Birliği Başkanı Prof. Dr. Selahattin İncecik ve Kömürün Ötesinde Avrupa (Europe Beyond Coal) Kampanyacısı Duygu Kutluay ile konuştuk.

'Hava kirliliğinden ölen sayısının trafik kazalarından hayatını kaybedenlerin en az 6 katı'

Açıklamalarda bulunan Atlı, “Yaptığımız çalışmalar Türkiye’de 2017-2019 yılları arasında Türkiye’de hava kirliliğinden ölen kişi sayısının trafik kazalarından hayatını kaybedenlerin en az 6 katı kadar olduğunu gösteriyor. Bu listede, kirli havayı soluyan kişi sayısı fazla olduğu için İstanbul en başta geliyor. 2020 yılında en yüksek PM10 yıllık ortalaması ölçülen Muş ilinde yaşayanlar, yılın neredeyse tamamında (306 gün) kirli hava solumuştur. 5 yıldır Iğdır, Kahramanmaraş, Manisa, Ağrı ve Düzce'de hava kirliliği kronikleşmiştir. Bu illerde Acil Temiz Hava Eylem Planları açıklanarak, uygulamalarda elde edilen sonuçlar düzenli olarak kamuoyu ile paylaşılmalıdır” sözlerini kullandı.

'Hava kirliliği ile mücadele stratejisi açıklanmasını talep ediyoruz'

“Ayrıca, 2020 yılında Türkiye'deki illerin yarısından fazlasında (42 il) kanserojen olan ince partikül madde (PM2.5) seviyesi yeterli düzeyde ölçülmemiştir” diyen Atlı, “Araştırmalar özellikle PM2.5 ve azot dioksite (NO2) ve ayrıca daha az ölçüde de olsa PM10 kirliliğine hem kısa hem de uzun süreli maruz kalmanın; daha yüksek Covid-19 enfeksiyon ve ölüm oranlarına neden olmaktadır. Özellikle evsel ısınmada kullanılan kömür nedeniyle de kirliliğin artacağı kış aylarında girdiğimiz şu günlerde, acilen hava kirliliği ile mücadele stratejisi açıklanmasını talep ediyoruz” diye konuştu.

'Ekonomik sebeplerle kömür yakanlar var'

Uluslararası Hava Kirliliği Önleme ve Çevre Koruma Birliği Başkanı Prof. Dr. Selahattin İncecik, “Türkiye'deki bazı bölgelerin Çevre Bakanlığı sitesine girince hava kalitesi ölçüm raporları karşımıza çıkıyor. Ancak bu ölçümler tek başına yeterli değil, bölge profillerini ve ekonomik durumları da incelemek gerekir. Hala doğalgaz olduğu halde ekonomik sebeplerle kömür kullanan çok sayıda hane var” dedi.

'En etkili ve kolay adım kömürden vazgeçmek'

Kömürün Ötesinde Avrupa (Europe Beyond Coal) Kampanyacısı Duygu Kutluay ise şu açıklamalarda bulundu:

“Küresel sıcaklık artışını 1,5 derece ile sınırlandırmak için yapılması gereken en etkili ve kolay adım kömürden vazgeçmek. Avrupa'da son 5 yıl içinde 20 ülke kömürden çıkmayı taahhüt etti. Türkiye’de iklim değişikliğine sebep olan sera gazlarını salanlara senelerce destek verildi, oysa bu raporla görüyoruz ki kirletmenin bedeli kirletenlere ödetilirse, kömürden çıkmak kaçınılmaz. Türkiye için kömürden vazgeçmek, hem kömürün hava kirliliği, iklim ve sağlık etkilerinin önüne geçecek hem de zengin yenilenebilir enerji kaynakları sayesinde gerçekleşecek enerji dönüşümü; istihdam, teknoloji, enerji bağımsızlığı ve yeni finansman kaynakları açısından faydalar sağlayacak.”

Türkiye'de geçen yıl 13 ilde 'yüksek hava kirliliği' gözlendi