Yüzyıllara meydan okuyan 'canlı tarih' koruma altında! İşte Türkiye'nin 10 bin 503 doğal hazinesi

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verilerine göre, Türkiye'nin farklı bölgelerinde yer alan ve bulunduğu yörenin tarihi, kültürü veya folklorunda yer tutan ağaçlar ile mağaraların tescil işlemleri devam ediyor. Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen çalışmalarda, belirlenen kriterleri karşılayan varlıklar koruma statüsüne alınıyor.

Elde edilen son verilere göre ülke genelinde kayıt altına alınan toplam anıt ağaç sayısı 10 bin 503 olarak güncellendi.

ANIT AĞAÇLAR 4 KATEGORİDE SINIFLANDIRILIYOR

Tescil sürecinde ağaçlar, fiziksel ve kültürel özelliklerine göre dört ana başlık altında değerlendiriliyor:

• Boyutsal Anıt Ağaçlar

• Tarihi Anıt Ağaçlar

• Folklorik Anıt Ağaçlar

• Mistik Anıt Ağaçlar

TESCİL İÇİN ARANAN TEKNİK KRİTERLER

Bir ağacın "kültürel anıt ağaç" statüsü kazanabilmesi için belirli şartları taşıması gerekiyor:

• Tarihi açıdan: Tarihi bir olaya veya şahsiyete tanıklık etmiş olması.

• Mistik açıdan: Yöre halkı tarafından dini bir inanışla yüceltilmiş olması.

• Folklorik açıdan: Halkın gelenek ve göreneklerinin civarında gerçekleşmesi ya da yöresel bir olaya (üzücü veya sevindirici) tanıklık etmesi.

"Boyutsal anıt ağaç" tespitinde ise somut veriler esas alınıyor. Ağacın; yaşı, tepe çapı, gövde çapı ve boy uzunluğu ölçülerek, kendi türünün standartları üzerindeki örnekler bu kategoriye dahil ediliyor.

AĞAÇLARA UYGULANAN RESTORASYON VE SAĞLIKLAŞTIRMA İŞLEMLERİ

Koruma altına alınan ağaçların varlığını sürdürebilmesi için uygulanan teknik bakım ve rehabilitasyon yöntemleri şu aşamalardan oluşuyor:

1. Yabancı cisim ve parazit temizliği:

Ağaçların gövde ve tepe tacında oluşan ökseotu, zararlı mantar ve sarmaşıklar temizleniyor. Ayrıca ağaca geçmiş dönemlerde zarar veren ip, tel, kablo ve tabela gibi yapay cisimler gövdeden uzaklaştırılıyor.

2. Dezenfekte ve aşamalı kesim:

Mantar ve bakteri enfeksiyonu tespit edilen ağaçlara budama işlemi uygulanıyor ve ardından dezenfekte ediliyor. Kalın ve kuru dalların kesimi sırasında ağaç kabuğunun zarar görmemesi için "aşamalı kesim" yöntemi kullanılıyor. Kesilen yüzeyler, çürümenin engellenmesi amacıyla aşı macunu ile kapatılıyor.

3. Zemin iyileştirmesi ve gübreleme:

Rehabilitasyon sürecinin bir parçası olarak, ağaçların kök boğazı çevresini kapatan beton, asfalt, parke gibi yapay sert zeminler sökülüyor. Bu işlem sırasında kök ve gövde dokusuna müdahale edilmiyor. Açılan alana toprak takviyesi yapılıyor ve kök gelişimini desteklemek için uzun süreli salınım sağlayan besin/gübre uygulaması gerçekleştiriliyor.

TESCİLLİ MAĞARA SAYISI 319 OLDU

Çalışmalar kapsamında sadece ağaçlar değil, jeolojik oluşumlar da kayıt altına alınıyor. Türkiye'de özellikleri bakımından "tabiat varlığı" niteliği taşıyan ve koruma statüsüne alınan mağara sayısı, son eklemelerle birlikte 319'a yükseldi. Farklı bölgelerde yürütülen projelerle envanter çalışmaları sürdürülüyor.