Coronavirüsler insanda soğuk algınlığı, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) ve Ciddi Akut Solunun Sendromu (SARS) gibi hastalıklara yol açabilen ve insan, yarasa, domuz, köpek, kemirgen ve kanatlılarda bulunabilen büyük bir virüs ailesidir.

2019 yılı Aralık ayında Çin’in Wuhan kentinde tespit edilen yeni coronavirüs 2019-nCoV olarak tanımlandı. Hastalığın kaynağı henüz tam olarak tespit edilememekle birlikte deniz ürünleri pazarında satılan vahşi hayvanlardan kaynaklandığı düşünülmektedir. Hastalığın insandan insana damlacık yolu ile bulaşabildiği bildirilmiştir. Kuluçka süresinin 2-10 gün arasında olduğu (14 güne kadar uzayabileceği) tahmin edilmektedir. Her yaştan insana coronavirüs bulaşabilir ancak bağışıklık sistemi zayıf olanlarda, astım, diyabet, kalp hastalığı gibi hastalıkları olanlarda, yaşlılar ve çocuklarda hastalık daha ağır seyretmektedir. Bulaşma hızı mevsimsel gribin yaklaşık 2 katıdır.

Belirtileri:

• Solunum yolu semptomları
• Ateş
• Öksürük
• Boğaz ağrısı
• Dispne (nefes darlığı)

Ciddi vakalarda;

• Pnömoni
• Ağır akut solunum yolu enfeksiyonu
• Böbrek yetmezliği

Korunma yolları nelerdir?

Henüz aşılama ile korunma sağlanamadığından aşağıda belirtilen kişisel temizlik kurallarına dikkat ederek, riskli kişi ve ortamlardan uzak durarak bulaşmanın önlenmesi önemlidir.

• Alkol bazlı dezenfektan veya sabun ve su kullanarak eller sık sık temizlenmelidir.
• Öksürürken ve hapşırırken ağız ve burun, dirseğin iç kısmı veya mendil ile kapatılmalıdır. Kullanılmış mendil hemen atılmalı, eller yıkanmalıdır.
• Enfeksiyon yayılma riski olan kalabalık ortamlarda maske kullanılmalıdır.
• Elleri yıkamadan ağız, burun ve göz ile temas ettirmekten kaçınılmalıdır.
• Ateş ve öksürük gibi hastalık belirtisi olan kişiler ile yakın temastan kaçınılmalıdır.
• Ateş, öksürük ve nefes almada zorluk yaşıyorsanız erkenden doktora başvurun. Seyahat geçmişinizi ve size hastalık bulaştırma ihtimali olduğunu düşündüğünüz kişiler ile temasınızı doktorunuzla paylaşın.
• Coronavirüs vakalarının yaşandığı bölgelere ziyaretlerinizde canlı hayvanlarla ve hayvanlarla temas eden yüzeylerle doğrudan, korumasız temastan kaçınmalısınız.
• Çiğ veya az pişmiş hayvansal ürünlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek için dengeli beslenmeye ve uyku düzenine dikkat edilmelidir.
• Hastalığın kedi, köpek gibi evcil hayvanlardan geçtiğine dair bir kanıt yoktur. Bununla birlikte evcil hayvanlar ile temas sonrası evcil hayvanlardan geçebilen bakteriyel enfeksiyonlara karşı ellerin su ve sabun ile yıkanması önerilmektedir.

Coronavirüsün tedavisi var mı?

Coronavirüs, bilinen antiviral ilaçlar ile tedavi edilememektedir. Belirtilere yönelik tedavi uygulanmaktadır.

Antibiyotikler virüslere karşı etkili değildir, ancak ikincil bakteriyel enfeksiyonlar gelişirse doktorunuz antibiyotik tedavisi önerebilir.

Gripten korunma yolları

Grip, influenza virüsünün neden olduğu bir solunum yolu hastalığıdır. Tip A, B, C ve D olmak üzere 4 tip influenza virüsü vardır. İnfluenza A virüsünün alt gruplarından influenza A(H1N1) domuz gribi virüsü olarak da bilinmektedir. Özellikle influenza A ve B, mevsimsel salgınlara neden olmaktadır. Her yıl milyonlarca insan gribe yakalanmakta, çoğu bir hafta içinde herhangi bir tedavi almadan iyileşmektedir. Ancak risk grubundaki kişilerde hastalık daha ağır seyretmekte ve ciddi sıkıntılara yol açabilmektedir. Hastalık kolaylıkla diğer kişilere bulaşabileceğinden özellikle risk grubundaki kişiler dikkatli olmalıdır.

Domuz gribi

2009 yılında ortaya çıkan H1N1 virüsünün neden olduğu domuz gribinin belirtileri mevsimsel grip ile benzerdir ancak yayılma hızı mevsimsel gripten daha yüksektir. Toplumun büyük kısmı bu virüs ile karşılaşmamış olduğundan nüfusun önemli bir kısmı hastalığa açıktır. H1N1 ile ölüm oranı binde 3-5 arasındadır ve bu oran mevsimsel gripten daha düşüktür. Domuz gribinin 6 ay-24 yaş arasındaki kişileri daha çok etkilediği ve 65 yaş üzerindeki bireylere kolay bulaşmadığı gözlenmektedir.

Belirtileri nelerdir?

• 38 dereceden yüksek ateş
• Terleme ve titreme
• Baş ağrısı
• Boğaz ağrısı
• Burun tıkanıklığı veya akıntısı
• Kuru, inatçı öksürük
• Eklem ve kas ağrıları
• Yorgunluk, bitkinlik hissi
• İştah kaybı
• Bulantı, kusma, ishal (özellikle çocuklarda)

Grip nasıl bulaşır?

• Öksürük, hapşırık ve konuşma ile virüs içeren damlacıkların yakındaki sağlıklı kişilerin solunum yoluna ulaşması ile
• Daha önceden grip virüsü bulaşmış bir yüzeye veya eşyaya dokunup kişinin ellerini ağzına, gözlerine ve burnuna teması ile
• Kişi belirtiler başlamadan 1 gün önce ve hastalık başladıktan sonra 5-7 gün süre ile hastalığı bulaştırabilir.

Kimler risk grubunda?

• 2 yaş altı ve 65 yaş üzerindeki kişiler
• 6 ay-18 yaş arasında uzun süre aspirin kullanması gereken kişiler
• Diabetes Mellitus (şeker hastalığı) olanlar
• Astım ve KOAH hastaları
• Kronik böbrek hastalığı olanlar
• Kronik kalp ve damar sistemi hastalığı olanlar
• Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (kronik kan hastalığı olanlar, kanser hastaları, bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaç kullananlar, HIV/AIDS hastaları)
• Aşırı kilolu olanlar
• Gebeler
• Huzurevi, bakımevi gibi yerlerde yaşayanlar

Neden grip aşısı olunmalı?

65 yaş üstü ve risk grubu içinde bulunanlar her yıl grip aşısını tekrar olmalıdır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından bir önceki yıl salgına sebep olan virüs tiplerinin belirlenmesi ve geliştirilmesi ile grip aşılarının içeriği belirlenir. Her yıl farklı virüs tiplerinin aktif olmasından dolayı her yıl aşı içerikleri yenilenir. Aşının koruyuculuğu 1-2 hafta içinde başlar.

Gripten nasıl korunuruz?

Gripten korunma için en etkili yöntem aşılanmaktır.

Virüs ellerde ve yüzeylerde 8 saate kadar canlı kalabildiğinden;

• Ellerin su ve sabun ile sık sık yıkanması
• Öksürürken ve hapşırırken ağız ve burnun mendil ile kapatılması, gerekirse maske kullanılması
• Kullanılan mendilin mümkün olduğunca çabuk atılması
• Kalabalık ve kapalı ortamda uzun süre bulunmaktan kaçınılması
• Hasta kişiler ile yakın temasta bulunmaktan kaçınılması
• Hastanın temas ettiği yüzeylerin temizlenmesine özen gösterilmesi
• Bulunulan ortamın havalandırılması
• Hastanın kişisel eşyalarının (havlu, bardak, mendil vb.) bir başkası tarafından kullanılmamasına dikkat edilmesi
• Hastanın maske kullanması hastalığın yayılmasının önlenmesinde önemlidir.

Grip nasıl tedavi edilir?

• Doktorunuzun önereceği tedavi, hastalık belirtilerinin ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Ateş ve vücut ağrıları için ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar, burun tıkanıklığını, burun akıntısı ve öksürük gibi belirtileri gidermek için farklı ilaçlar kullanılabilir. Doktorunuzun verdiği ilaçları eczacınızın tarif ettiği şekilde ve sürede kullanmalısınız.
• Enfeksiyonun çok şiddetli olduğu durumlarda veya risk grubundaki hastalarda antiviral tedavi önerilebilir.
• Grip VİRAL bir hastalık olduğundan antibiyotik kullanımı belirtilerin iyileşmesinde veya iyileşmenin hızlanmasında etkisizdir. Ancak bağışıklık sistemi zayıflayıp bakteriyel enfeksiyonlar eşlik ettiğinde antibiyotik kullanımı gerekebilir.
• Dinlenmek, bol sıvı almak, dengeli ve düzenli beslenmek önemlidir.
• Şikayetler genelde 7 gün sürer ve ilk 3 gün içerisinde şiddetlenir. İyileşme süresi 1- 2 haftaya kadar uzayabilir.