CHP’den 2026 bütçesine karşı oy: Bütçe hakkı aşındırıldı, plan-OVP-bütçe bağı koptu
Özel Haber - halktv.com.tr
TBMM Genel Kurulu’nda 2026 bütçesi için “bütçe maratonu” bugün başladı. Genel Kurul, takvim uyarınca bütçenin tümü üzerindeki görüşmeleri 8 Aralık’ta yapacak; ardından kamu idarelerinin bütçe ve kesin hesapları dokuz tur halinde ele alınacak. Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki aşama ise 23 Ekim-1 Aralık 2025 tarihleri arasındaki yoğun takvimle yürütülmüş, bütçe ve 2024 kesin hesap görüşmeleri komisyondan geçirilerek Genel Kurul’a sevk edilmişti.
Bu çerçevede CHP, komisyona sunduğu ve 860 sayfadan oluşan 2026 bütçesi karşı oy yazısında bütçenin sadece rakamlardan ibaret olmadığını; yönetim anlayışının, kurumsal kapasitenin ve ekonomik tercihlerin bir özeti olduğunu vurguladı. Karşı oy metninde üç ana eksen öne çıkarıldı: bütçe hakkının gerilemesi, kamu mali yönetiminde kurumsal tahribat ve makro hedeflerde tutarsızlık.
“BÜTÇE HAKKI” TARTIŞMASI METİNDE
CHP’nin şerhinde, bütçe hakkının tarihsel olarak parlamentoların temel yetkilerinden biri olduğu, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun TBMM’nin denetim kapasitesini güçlendirmek üzere tasarlandığı hatırlatılıyor.
Metinde, 2017 anayasa değişiklikleriyle getirilen düzenlemelerin bütçe hakkı açısından geriye gidiş anlamına geldiği savunuluyor; bütçe çıkarılamaması halinde bir önceki yıl bütçesinin yeniden değerleme oranıyla uygulanmasına imkân veren hükmün, Meclis’in fiili etkisini zayıflattığı ifade ediliyor.
KOMİSYON SÜRECİ ELEŞTİRİSİ: SORULAR YANITSIZ KALDI
CHP, Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki 23 Ekim-1 Aralık 2025 arası 38 günlük, 20 birleşimlik görüşmelerde ilgili bakanlara yöneltilen çok sayıda soru ve Sayıştay raporlarına dayalı eleştirinin büyük bölümünün yanıtsız bırakıldığını belirtiyor.
Bu durumun, bütçe görüşmelerinin amacından saptığı ve denetim işlevinin zayıflatıldığı yönündeki değerlendirmeyi güçlendirdiği kaydediliyor.
“KAMU MALİ YÖNETİMİNDE TAHRİBAT”
Karşı oy yazısında, özellikle son yıllarda kamu mali yönetimi kurumları ve mevzuatında ciddi bir aşınma yaşandığı savunuluyor. CHP, Kamu İhale Kanunu’nun “200’e yakın değişiklik” geçirmesini bu tahribatın görünür örneklerinden biri olarak gösteriyor; mali mevzuatın bütünlüğünün bozulduğunu ileri sürüyor.
Ayrıca Sayıştay’ın pasifize edildiği, Merkez Bankası’nın bağımsızlığını yitirdiği ve teftiş mekanizmalarının zayıflatıldığı değerlendirmesi yer alıyor.
Bu çerçevede Türkiye Varlık Fonu’nun “ikinci bir hazine gibi” işlediği, karlı kamu kuruluşlarını bünyesine alırken denetim dışı bir alan yarattığı ve kamu mali yapısında önemli bir tahribat oluşturduğu iddia ediliyor.
Bütçe görüşmesinden önce TBMM'de dikkat çeken anlar! Liderler tokalaştı
BÜTÇE HAZIRLAMA TAKVİMİ VE “EKSİK SUNUŞ” VURGUSU
CHP metni, bütçe sürecinin OVP’nin yayımlanmasıyla başladığını; 2026-2028 OVP’nin 7 Eylül 2025’te, Bütçe Çağrısı’nın ise 15 Eylül 2025’te yayımlandığını hatırlatıyor.
Buna karşın 2026 bütçe teklifinin 16 Ekim 2025’te ilk aşamada bütçe cetvelleri olmadan Meclis’e sunulduğu, bu durumun yürütme içi eşgüdüm sorununa işaret ettiği belirtiliyor
PLAN-OVP-BÜTÇE UYUMSUZLUĞU
CHP’nin en dikkat çekici eleştirilerinden biri de 12. Kalkınma Planı ile OVP hedefleri arasındaki kopukluk. Metinde, 2026-2028 OVP ile planın 2027-2028 göstergeleri arasında “büyük farklılık” bulunduğu ve bunun anlaşılabilir olmaktan uzak olduğu ifade ediliyor.
Karşı oy yazısında verilen karşılaştırma tablosuna göre 2028 için GSYH, kişi başına gelir, ihracat, ithalat, enflasyon ve kur öngörüleri Plan ve OVP arasında ciddi biçimde ayrışıyor.
DEZENFLASYON PROGRAMI: FATURA SABİT GELİRLİDE
CHP, OVP’nin dezenflasyon yaklaşımının talebi kısma ve yüksek faiz yoluyla sıcak para girişine dayandığını; bu tercihin yükünün işçi, memur, emekli ve diğer sabit gelirli kesimlerin üzerine yıkıldığını savunuyor.
Metinde ayrıca Haziran 2023’ten Ekim 2025’e uzanan döneme ilişkin enflasyon, faiz, kur ve kredi göstergelerinin yer aldığı bir tabloyla programın sonuçlarının tartışmaya açık olduğu ileri sürülüyor.
Karşı oy yazısı, 2026 bütçesiyle birlikte görüşülen 2024 kesin hesap sonuçlarını da öne çıkarıyor. Metinde, 2024’te bütçe giderlerinin 10.781 milyar TL, gelirlerin 8.673 milyar TL olduğu; bütçe açığının 2.108 milyar TL seviyesinde gerçekleştiği bilgisi yer alıyor.
GENEL KURUL GÜNDEMİ VE RAKAMSAL ÇERÇEVE
Meclis’te bugün başlayan görüşmelerde bütçe teklifinin genel çerçevesi de tartışılacak. Teklifte toplam gider 18,8 trilyon TL, toplam gelir 16,1 trilyon TL ve bütçe açığı 2,7 trilyon TL olarak öngörülüyor; vergi gelirlerinin bütçe içindeki ağırlığının yüksek seyretmesi ve faiz giderlerinin büyüklüğü de tartışma başlıkları arasında.
