Rusya, Hollanda ve Almanya’ya yabancı mamul mallar konusunda bağımlı iken AB ülkeler de Rusya'ya ham petrol, doğal gaz ve katı fosil yakıt tedariğinde bağımlı. Avrupa ülkeleri yedek tedarikçi bulmakta zorlanabilir.

SWIFT nedir? SWIFT nasıl kullanılır?

SWIFT paranın sınırlar arasında sorunsuz ve hızlı bir şekilde transferini sağlayan küresel finans arteri. Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication ifadelerinin kısaltmasından oluşuyor.

Türkçesi Dünya Bankalar Arası Finansal İletişim Topluluğu olan SWIFT, bankaların hızlı ve güvenli sınır ötesi ödemeler yapmak için kullandıkları ve uluslararası ticaretin sorunsuz bir şekilde akmasını sağlayan ana güvenli mesajlaşma sistemi. SWIFT, uluslararası ticaretin finansmanı için temel mekanizma haline gelmiştir. 2020’de SWIFT platformu üzerinden her gün yaklaşık 38 milyon işlem gönderilerek trilyonlarca dolar değerinde işlem yapıldı.

Belçika merkezli SWIFT, dünya çapında finans kuruluşları arasındaki işlemlerin güvenli ve standart bir halde gerçekleştirilmesine imkan sağlıyor. Halihazırda 200’den fazla ülke ile 11 binden fazla finans kurumunun bağlı olduğu SWIFT ile dünyadaki sınır ötesi ödemelerin büyük kısmı gerçekleştiriliyor.

SWIFT ne zaman kullanılmaya başlandı?

1973 yılında kurulan ve merkezi Belçika’da bulunan SWIFT, 200’den fazla ülkede 11.000 banka ve kurumu birbirine bağlıyor. Ancak SWIFT, geleneksel bir banka değil. Ödemeler gönderildiğinde ve geldiğinde kullanıcıları bilgilendiren bir tür anlık mesajlaşma sistemi. Şirketler ve hükümetler arasında trilyonlarca dolar el değiştirirken, günde 40 milyondan fazla mesaj gönderiyor.

SWIFT, tek bir kurumun kendi sistemini geliştirmesini ve tekel olmasını istemeyen Amerikan ve Avrupa bankaları tarafından yaratıldı. SWIFT, hizmeti kullanan binlerce üye kurumun bir kooperatifi. Merkezi Belçika’da, ticaret anlaşmazlıklarında tarafsız kalır ve esas olarak hizmet olarak yönetilir.

Bu finans ağı şu anda 2.000’den fazla banka ve finans kuruluşunun ortak mülkiyetindedir ve ABD Federal Rezervi ile İngiltere Bankası da dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki büyük merkez bankalarıyla ortaklaşa Belçika Ulusal Bankası tarafından denetlenmektedir.

2012'de İran SWIFT'ten çıkarılmıştı

Batılı ülkeler, geçmişte benzer biçimde İran’ı SWIFT'ten çıkarmıştı. İran, söz konusu sistemin dışında olduğu için petrol gelirlerini tahsilde, ticari ödemelerde zorluklar yaşamış, ülke ekonomisinde çeşitli sıkıntılarla karşılaşmıştı. Ülke o dönem nükleer programı üzerindeki yaptırımların bir parçası olarak 2012 yılında SWIFT’den men edilmişti. Petrol ihracat gelirlerinin neredeyse yarısını ve dış ticaretinin %30’unu kaybetti. SWIFT ise yaptırımlar üzerinde hiçbir etkisinin olmadığını ve bunları uygulama kararının hükümetlere ait olduğunu söylüyor.

Dünya Rusya'yı SWIFT'ten çıkarma konusunda neden bölündü?

Yaptırımların ilk aşamasında Batı ülkeleri Rusya’yı SWIFT'ten çıkarmak konusunda 2’ye ayrılmıştı. BBC’nin analizine göre bir görüşe göre Rusya’yı SWIFT’ten çıkarmak, başta Almanya olmak üzere Rusya’ya mal tedarik eden ve Rusya’dan satın alan şirketlere zarar verir. Analizde şu yorumlar yapılıyordu:

“Rusya, Avrupa Birliği’nin ana petrol ve doğal gaz tedarikçisi ve alternatif arz bulmak kolay olmayacaktır. Halihazırda yükselen enerji fiyatlarıyla birlikte, daha fazla kesinti, birçok hükümetin kaçınmak istediği bir şey. Rusya’nın borçlu olduğu şirketler, ödeme almak için alternatif yollar bulmak zorunda kalır.

Bazı görüşler ise uluslararası bankacılık kaosu riskinin çok büyük olduğunu söylüyor.

Rusya’nın eski maliye bakanı Alexei Kudrin ise SWIFT’ten ayrılmanın Rusya ekonomisini %5 küçültebileceğini öne sürdü.

Ancak bunun Rusya ekonomisi üzerindeki kalıcı etkisi konusunda şüpheler var. Rus bankaları, ödemeleri kendi ödeme sistemine sahip Çin gibi yaptırım uygulamayan ülkeler üzerinden yönlendirebilir”

Guardian’ın haberine göre ise SWIFT yaptırımı istemeyen ülkelerin bir nedeni, Rus işletmeleri üzerindeki etkinin çok ciddi olmama ihtimali olabilir. Haberde, “Büyük bir Rus bankasının başkanı kısa süre önce ödemeler için telefonlar, mesajlaşma uygulamaları veya e-posta gibi diğer kanalları kullanabileceğini söyledi. Rus bankaları, SWIFT’e rakip olmak için kendi ödeme sistemini kuran Çin gibi yaptırım uygulamayan ülkeler aracılığıyla da ödemeleri yönlendirebilir. Rusya’nın SWIFT’i kullanma yasağı, Çin’in rakibi Cips sisteminin kullanımını hızlandırabilir. Ayrıca ABD dolarının küresel rezerv para birimi statüsüne zarar verebileceği ve kripto para birimleri gibi alternatiflerin kullanımını hızlandırabileceği korkusu da var” ifadeleri var.

SWIFT yasağı küresel piyasaları etkiler mi?

Rusya, özellikle Hollanda ve Almanya’dan yabancı mamul malların büyük bir alıcısı. Rusya, ham petrol, doğal gaz ve katı fosil yakıtların ana AB tedarikçisi ve Avrupa ülkeleri yedek tedarikçi bulmakta zorlanabilir.

SWIFT’ten çıkarmanın Rusya'ya etkisi ne olur?

Peki, SWIFT'ten çıkarmak Rusya’yı nasıl etkiler? Bu konuda dış basındaki ilk yorumlar ve ilk analizler şöyle:

USA Today’in analizinde, “Rusya’yı SWIFT'ten men etmek ülke ekonomisine hemen zarar verir ve uzun vadede Rusya’yı bir dizi uluslararası finansal işlemden uzaklaştırır. Buna, Rusya’nın gelirinin %40’ından fazlasını oluşturan petrol ve gaz üretiminden elde edilen uluslararası karlar da dahildir. İran, nükleer programı üzerindeki yaptırımların bir parçası olarak 2012’de SWIFT'e erişimini kaybetti, ancak ülkedeki bankaların çoğu 2016’da sisteme yeniden bağlandı. Petrol ihracat gelirlerinin neredeyse yarısını ve dış ticaretinin %30’unu kaybetti” denildi.

‘SWIFT bankalar için Twitter gibi’

CBC’in analizi ise şöyle:

“Massachusetts’teki Harvard Üniversitesi’ndeki Davis Rusya ve Avrasya Araştırmaları Merkezi’nin yönetici direktörü Alexandra Vacroux, SWIFT'in parayı hareket ettirmeyen, ancak paranın nereye gittiği hakkında bilgi sağlayan bir “bankalar için sosyal ağ” gibi olduğunu söyledi. Vacroux, “Gerçekten bir sosyal mesajlaşma sistemi gibi ve bankalar için Twitter gibi” dedi.

Manchester Üniversitesi’nde finansal teknoloji ve bilgi sistemleri profesörü ve başkanı Markos Zachariadis, “SWIFT’i finansal hizmetler sektörünün bel kemiği olarak düşünebilirsiniz” diyor ve ekliyor:

“Dünya çapında taşınan paranın hacmi ve değeri açısından finansal hizmetlerde sahip olduğumuz en etkili altyapıdır.”

Rusya Ulusal SWIFT Derneği’ne göre, ülkedeki yaklaşık 300 önde gelen banka ve kuruluş SWIFT kullanıcısıdır, Rus kredi kuruluşlarının yarısından fazlası SWIFT’de temsil edilmektedir ve Rusya, platformun kullanıcı sayısına göre ikinci sırada yer almaktadır. (İlk sırada ABD var)

Rus bankalarının SWIFT'den çıkarılması, ülkenin dünyadaki finansal piyasalara erişimini kısıtlayacaktır. Profesör Zachariadis, neredeyse bir ülkeyi internetten kesmek gibi olacağını söyledi: “Çevrimiçi faaliyet gösteren tüm bu organizasyonları hayal edin. Ve bu altyapıya aniden sıfır erişim…

Helsinki merkezli uluslararası yaptırımlar uzmanı Maria Shagina, geçen yıl Carnegie Moskova Merkezi için yazdığı bir makalede, Rusya’nın SWIFT'den men edilmesinin etkisinin, 2012’de sisteme erişimi reddedilen İran için olduğu kadar yıkıcı olabileceğini yazmıştı:

"Rusya, ABD doları cinsinden hidrokarbon ihracatı nedeniyle SWIFT'e büyük ölçüde bağımlı. Kesinti, tüm uluslararası işlemleri sona erdirecek, döviz oynaklığını tetikleyecek ve büyük sermaye çıkışlarına neden olacak”

Vacroux, Rusya’nın federal bütçesinin petrol ve gaz gibi hammaddelerin ihracatından elde edilen vergilere çok bağımlı olması nedeniyle, satışların yapılmasını ve ardından ülke bütçesi için gereken parayı elde edilmesini zorlaştıracağını söyledi.

Von der Leyen duyurdu: Rusya'ya SWIFT darbesi / Batı da zarar görebilir

Ruslar 8 yıl önce başlatmışlar / SWIFT'e karşı SPFS sistemi: İşte Putin'in B planı