Mahfi Hoca'dan 55 milyon Dolarlık Uzay Sorusu! Eğer Bu İşi Yapmasaydık Aynı Maliyetle Neler Yapabilirdik?
İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, "Yapımında hiçbir katkımız olmayan, bize hiçbir katkısı olmayacak olan bir uzay gemisiyle bir Türk astronotu 55 milyon dolar ödeyerek uzaya göndermekle neleri yapmaktan vazgeçtik?" diye sordu.
Ekonomist Mahfi Eğilmez, Türkiye'nin 55 milyon dolar ödeyerek uzaya astronot gönderme macerasını, "Yapımında hiçbir katkımız olmayan, bize hiçbir katkısı olmayacak olan bir uzay gemisiyle bir Türk astronotu, uzay gemisinin sahiplerine 55 milyon dolar ödeyerek uzaya göndermekle neleri yapmaktan vaz geçtik sorusu alternatif maliyet kavramının iyi bir örneğidir" diyerek eleştirdi.
Mahfi Eğilmez, kendine ait bloğunda, Türkiye'nin uzay macerasını örnek gösterdiği, 'Fayda maliyet analizi' başlıklı yazı kaleme aldı.
Mahfi Hoca yazısında, seçim yatırımlarından çeşitli örnekler vererek, ülkeye hiçbir getirisi olmayan yatırımların sadece oy kazanmak için yapıldığını aktardı.
Eğilmez'in yazısının ilgili bölümü şöyle:
"Özellikle kamu yatırımları ya da işleri yapılırken asıl dikkat edilmesi gereken konu alternatif maliyet (tercih maliyeti, vazgeçme maliyeti) denilen maliyet kavramıdır. Maliyet, muhasebe açısından yapılan işin mal oluş bedelidir. Konu ekonomiye gelince ortaya bir de alternatif maliyet çıkar. Bu kavramı en basit şekilde açıklamak için bir soru sorabiliriz: Eğer bu işi yapmasaydık aynı maliyetle neler yapabilirdik?
Uzay için faydalı yatırımlardan vageçildiği açıktır.
Yapımında hiçbir katkımız olmayan, bize hiçbir katkısı olmayacak olan bir uzay gemisiyle bir Türk astronotu, uzay gemisinin sahiplerine 55 milyon dolar ödeyerek uzaya göndermekle neleri yapmaktan vaz geçtik sorusu alternatif maliyet kavramının iyi bir örneğidir. Kimilerine göre bu bir seçim yatırımıdır kimilerine göre ise tipik bir gösteriş yatırımıdır. Hangi kategoriye girerse girsin ülkeye hiçbir getiri sağlamayacak bir maliyet yüklediği ve karşılığında yapılabilecek birçok fayda sağlayıcı yatırımdan vazgeçildiği açıktır.
Benzer yatırım örnekleri Kuzey Kore tarafından da bol bol yapılıyor. Komşusu Güney Kore, başta eğitime ve teknolojiye yaptığı yatırımlar sonucu dünya markaları yaratır ve bunları bütün dünyaya satarak gelişmiş ülkeler arasına girerken Kuzey Kore füzeler atıyor, askeri sanayi yatırımları yapıyor, silahlar geliştiriyor. Kuzey Kore’nin kişi başına geliri Güney Kore’nin otuzda biri düzeyinde: Halkı sefalet düzeyinde yaşıyor ama uzaya füzeler atan başkanlarıyla gurur duyuyor."
