Nükleer telaş! Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Ukrayna'ya gidiyor

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Ukrayna’daki nükleer tesislerin güvenliğine ilişkin kaygılarını dile getirerek, "Hem Rusya Federasyonu'na hem de Ukrayna'ya, mümkün olan en kısa sürede Çernobil'e seyahat etme eğilimimi ve müsait olduğumu belirttim" dedi.

Grossi, basın toplantısında, Ukrayna’nın en büyük nükleer santrali olan Zaporijya Nükleer Santrali’nin bulunduğu yerleşkede bir eğitim binasının Rusya tarafından vurulmasına ilişkin açıklamalarda bulundu.

Ukraynalı muhataplarından edindiği bilgileri kamuoyuyla paylaşan Grossi, nükleer santralin içinde bulunduğu tesiste bir eğitim binasına füzelerin isabet ettiğini, burada bulunan 6 reaktörün ya da reaktörlerle doğrudan bağlantılı yapıların isabet almadığını söyledi.

'Reaktörler etkilenmedi'

Grossi, binaya isabet eden füzenin bölgesel bir yangına yol açtığını, yangının oradaki itfaiyeciler tarafından söndürüldüğünü belirterek, "Santraldeki 6 reaktörün bu durumdan etkilenmediği bilgisini paylaşmak çok önemli. Ayrıca radyoaktif madde sızıntısı da yok" diye konuştu.

Tesisteki radyoaktif denetleme sisteminin de çalıştığını ifade eden Grossi, radyoaktif durumuna ilişkin ölçümlerin yapıldığı bu sistemin kapsamlı bir şekilde çalışıyor olmasının önemli olduğunu vurguladı.

İki kişi yaralandı

Grossi, yaşanan bu gelişmenin ardından hem bu tesiste görevli personel hem de Ukraynalı muhatapları için koşulların çok hassas ve sıkıntılı olduğunu belirterek, füze saldırısında iki güvenlik personelinin yaralandığı bilgisinin kendilerine aktarıldığını söyledi.

UAEA Yönetim Kurulu’nun Ukrayna özel gündemiyle toplandığını hatırlatan Grossi, bu toplantıda bu ülkedeki nükleer güvenlik ve emniyet başta olmak üzere, nükleer tesislerde görevli çalışanlar ve bu tesislerin işleyişine ilişkin ciddi uyarılarda bulunduğunu anımsattı.

Grossi, bu hususlarda istisnasız her ülkenin aynı görüşte olduğunu ifade etmesine rağmen, dün gece bir tesisin fiziki bütünlüğünün zarar gördüğünü, bu nedenle UAEA olarak eyleme geçme kararı aldıklarını, halihazırda Ukraynalı muhataplarının da kendilerinden yardım talebinde bulunduğunu yineledi.

Çernobili ziyaret edecek

Sözkonusu durum karşısında eyleme geçilmemesi durumunda ortaya çıkacak sonucun herkesi olumsuz etkileyebileceğini belirten Grossi, "Hem Rusya Federasyonu'na hem de Ukrayna'ya, mümkün olan en kısa sürede Çernobil'e seyahat etme eğilimimi ve müsait olduğumu belirttim" ifadesini kullandı.

Grossi, buraya yapacağı ziyaretin kolay olmadığının farkında olduğunu belirterek, "Eğer buraya yardımda bulunacaksak orada olmalıyız. Ve orada olacak ilk kişi UAEA'nın başkanı olmalı" görüşünü paylaştı.

Ziyaret talebinin iki ülke tarafından değerlendirildiğini dile getiren Grossi, bu inisiyatifin tamamen kendi girişimi olduğunu, bu krizin herhangi bir siyasi yaklaşımıyla ilişkili olmadığının altını çizdi.

UAEA Yönetim Kurulu toplantısında dün gerçekleştirilen oturumda Ukrayna’daki nükleer emniyet ve güvenliği öngören karar tasarısı üye ülkelerin büyük çoğunluğunun oylarıyla kabul edilmişti.

Söz konusu karar Ajansın bu ülkeye yönelik daha aktif ve belirleyici adımlar atmasını destekliyor.

İtalya ve İspanya kınadı

İtalya Başbakanı Mario Draghi, Rusya'nın Ukrayna'daki Zaporijya Nükleer Santrali'ne yönelik saldırısını kınadı. Açıklamada, "Başbakan Draghi, Zaporijya Nükleer Santrali’ne yönelik menfur saldırıyı kınıyor. Bu herkesin güvenliğine yapılmış bir saldırı. Avrupa Birliği, Ukrayna'yı desteklemek ve Avrupa vatandaşlarını korumak için müttefikleriyle beraber birlik halinde azami kararlılıkla tepki göstermeyi sürdürmelidir" ifadeleri kullanıldı.

İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares, Rusya'nın Zaporijya Nükleer Santrali'ne yönelik saldırısını kınadı. Brüksel'de düzenlenen NATO Dışişleri Bakanları toplantısı öncesinde basına açıklama yapan Albares, Avrupa'nın en büyük nükleer santrali olan Zaporijya'ya yönelik Rusya'nın saldırısını kınadıklarını söyledi. Albares, "Avrupa'da bu tip olaylara müsaade edemeyiz. Onlarca yıl önce Avrupalıların zihninden kaybolan sıkıntıları tekrardan yaşamasına izin veremeyiz" dedi.

Çin: Endişeliyiz

Çin'in, Rusya-Ukrayna savaşında Avrupa'nın en büyük santrali Zaporijya Nükleer Santrali'nde çıkan yangın nedeniyle "endişeli" olduğu açıklandı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Vang Vınbin yaptığı açıklamada, santralde çıkan yangınla ilgili haberleri endişeyle izlediklerini belirterek ilgili taraflardan nükleer tesislerin güvenliğini sağlamaları çağrısında bulundu.

Sözcü Vang, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının Ukrayna'daki nükleer otoritelerden edindiği bilgiye göre santralin ana ekipmanlarında hasara rastlanmadığı ve radyasyon seviyesinin değişmediği bilgisini aktardı. Ukrayna'daki gelişmeleri yakından izlediklerini dile getiren Vang, Çin'in nükleer güvenliğine büyük önem verdiğinin altını çizdi.

Vang, "Tüm tarafları sükunet ve itidal ile hareket etmeye, gerilimin daha fazla tırmanmasını önlemeye ve nükleer tesislerin güvenliğini sağlamaya çağırıyoruz" dedi.

Ne olmuştu?

Ukrayna Nükleer Düzenlemeler Denetim Kurulu, ülkedeki çatışmalar sırasında Avrupa'nın en büyük santrali Zaporijya Nükleer Santrali sahasının Rus ordusunun kontrolüne geçtiğini duyurmuştu.

Kuruldan yapılan açıklamada, santral sahasında çatışmalar sonucu çıkan yangının söndürüldüğü, Rus ordusunun kontrolüne geçmesine rağmen santral personelinin çalışmalarını sürdürdüğü kaydedilmişti.

Açıklamada, santraldeki güç ünitelerinin bütünlüğünü koruduğu, radyasyon durumunda değişiklik tespit edilmediği bildirilmişti.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski, Rus ordusunun Ukrayna'daki Zaporijya Nükleer Santrali'ne saldırdığını belirterek, "Rus tankçıları nereyi vurduklarını iyi biliyordu. Çernobil'den 6 kat büyük bir felaket olabilirdi. Bu bir terördür" demişti. Rusya ise sözkonusu santralin 28 Şubat'tan kontrolleri altında olduğunu ifade ederek yaşanan saldırıdan Ukraynalı sabotajcıları sorumlu tutmuştu.

Avrupa'nın en büyük nükleer santrali

Zaporijya Nükleer Santrali, Avrupa'nın en büyük ve dünyanın en büyük 10 nükleer santralinden biri olarak biliniyor. Rusya-Ukrayna savaşının ilk günlerinde ülkenin kuzeyindeki Rus güçleri, Çernobil Nükleer Santrali'nin kontrolünü ele geçirmişti.

Ülkedeki 4 tesiste 15 faal nükleer reaktöre sahip olan Ukrayna, kullanılan elektriğinin yaklaşık yarısını bu santrallerden sağlıyor.