Soğuk alerjisi nedir? Korunma yöntemleri nelerdir?
Soğuğa maruz kalmak aynı arı sokması gibi alerjik olayları tetikleyebilir. Soğuk havada bazı kişilerin elleri, yüzü kaşınır, kızarır, kabarır hatta dudakları gözleri şişer. Sadece soğuk hava değil soğuk su, deniz, havuz, hatta soğuk nesnelere temas etmek bile kurdeşen (ürtiker) ve alerjik ödem (anjionörotik ödem) olarak adlandırılan bu hastalıklara neden olabilir. Üstelik bu belirtiler sadece soğuğa temas eden bölgelerde değil tüm vücutta yaygın olarak ortaya çıkabilir.
İlk kez 1792’de Frank tarafından tanımlanmasına rağmen soğuk alerjisinin raporlanması 19. yüzyılın ortalarına kadar uzanmaktadır. Soğuk iklime sahip ülkelerde daha yüksek olsa da Dünya üzerindeki sıklığı yüzbinde 5 olarak bilinmektedir. Çalışmalar kadınlarda ve yeniyetmelik döneminde daha sık ortaya çıktığını göstermektedir. Pek çok araştırmada soğuk alerjisinin bazen basit bir kurdeşen ile kalmayıp solunum sıkıntısı, hipotansiyon, baş dönmesi, oryantasyon bozukluğu, bayılma hatta alerjik şok (anafilaksi) tablosuna neden olabildiği vurgulanmaktadır.
Aslında soğuk alerjisinin teşhisi kolaydır çünkü yakınmalar hep soğuk ile temas sonrası ortaya çıkar. Yine de aradaki ilişki gözden kaçarsa, teşhisi kesinleştirmek için buz küpü testi kullanılır. Kola uygulanan buzun değdiği cilt bölgesinde kızarıklık, kabarıklık olması soğuk alerjisi olduğunu gösterir.
Havaların soğuması, alerjiye yatkın olan kişilerde bazı sorunları da beraberinde getirebilir. Soğuk alerjisi olarak bilinen soğuk ürtiker; soğuk havaya maruz kalmakla ortaya çıkar ve etkileri ciddi olabilir.
Soğuk ürtiker nedir?
Soğuk alerjisi yani soğuk ürtiker, soğuğa maruz kaldıktan birkaç dakika sonra ortaya çıkan cilt reaksiyonudur. Etkilenen bölgede kaşıntı gelişir. Soğuk ürtikeri olan kişiler çok farklı belirtiler yaşarlar. Bazı kişilerin soğuğa karşı küçük reaksiyonları varken, bazı kişilerin ise şiddetli reaksiyonları vardır. Bu rahatsızlığı olan bazı insanlar için soğuk suda yüzmek çok düşük kan basıncına, bayılmaya veya şoka neden olabilir. Ürtiker, çocuklarda en sık görülen alerjik bir cilt hastalığıdır. Kurdeşen veya da baz olarak da bilinir ve bazen soğuğa bağlı olarak gelişim gösterir.
Soğuk Alerjisinin Belirtileri
Soğuk ürtiker belirtileri, cildin hava sıcaklığında ani bir düşüşe veya soğuk suya maruz kalmasından hemen sonra başlar. Nemli ve rüzgarlı koşullar semptomların alevlenme olasılığını artırabilir. En kötü reaksiyonlar genellikle soğuk suda yüzmek gibi tam cilt maruziyetinde meydana gelir. Böyle bir tepki bilinç kaybına ve boğulmaya neden olabilir. Soğuk ürtikerin belirtileri şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Soğuk alerjisinin belirtileri şu durumları içerebilir:
-Soğuğa maruz kalan cilt bölgesinde geçici kırmızımsı, kaşıntılı lekeler (kurdeşen),
-Cilt ısındıkça reaksiyonun kötüleşmesi,
-Soğuk nesneleri tutarken ellerin şişmesi,
-Soğuk yiyecek veya içecek tüketirken dudakların şişmesi,
Soğuk alerjisinin şiddetli reaksiyonları ise şunları içerir:
-Bayılmaya, kalp çarpıntısına, uzuvların veya gövdenin şişmesine ve şoka neden olabilen tüm vücut tepkisi (anafilaksi),
-Nefes almayı zorlaştırabilen dil ve boğazda şişme.
Soğuk Ürtiker Teşhisi
Soğuk ürtikeri teşhis ederken ilk etapta aile öyküsü ve muayene bulgusu alınır. Soğuk ürtiker, cilt üzerine beş dakika süreyle bir buz küpü konularak teşhis edilebilir. Soğuk ürtikeriniz varsa, buz küpü çıkarıldıktan birkaç dakika sonra kabarık, kırmızı bir yumru (kovan) oluşur. Buz küpü testi genel olarak sonuca ulaştıran bir testtir. Buz testinin yeterli, olmadığı durumlarda da ayırıcı tanı için altta yatan nedenleri bulabilmek adına bazı kan tahlilleri yapılabilmektedir. Soğuk alerjisi teşhis ve tedavisi için 18 yaşına kadar olan çocukların çocuk alerji uzmanları, 18 yaşından büyüklerin ise yetişkin alerji uzmanlarınca yapılması faydalı olacaktır.
Soğuk Ürtikerin Zararları
Soğuğa bağlı ürtiker, vücudun temas ettiği alanlarda ya da tüm bölgelerde görülebilir. Soğuk ürtiker bazen önemli ve kritik sonuçlara sebep olabilir. Özellikle soğuk suda yüzme, bilinç bulanıklığı, tansiyon düşmesine ve şuur kaybına neden olabilir. Bu yüzden soğuk ürtikeri olan kişilerin soğuk suda yüzmemesi önemlidir. Aksi takdirde suda meydana gelen bu belirtiler boğulma gibi durumlara neden olabilir.
Soğuk Alerjisinden Korunma Yolları
Tedavide birinci basamak olarak atakların önlenmesi yani soğuğa maruz kalmanın önlenmesi, soğuk havalarda önleyici olarak alerji ilaçlarının kullanılması hatta durum ciddi ise kalem şeklinde, kullanıma hazır adrenalin enjektörlerinin yanında taşınması önerilir. Hastaların gelişebilecek ağır tablolar ve soğuk havaya uygun kıyafet giymenin önemi konusunda bilgilendirilmesi gerekir. Aşırı soğuğa maruz kalmaktan ve soğuk su aktivitelerinden kaçınması büyük önem taşır.
-Cildinizi soğuktan veya ani sıcaklık değişimlerinden koruyun. Yüzmeye gidecekseniz eğer önce elinizi suya daldırın ve vücudunuzu suya alıştırın. Yüzmeye gitmeden alerji uzmanınız ile görüşün ve gerekli olması durumunda doktor kontrolünde antihistaminik ilaç alın.
-Boğazınızın şişmesini önlemek için buz gibi içeceklerden ve yiyeceklerden kaçının. Soğuk, boğaz ve dil ile temas ettikten sonra şişmeye ve solunum sorunlarına neden olabilir.
İzlanda soğukları geliyor: İstanbul ve Ankara'ya kar yağışı uyarısı
Karla karışık yağmur uyarısı: Balkanlar üzerinden soğuk hava dalgası geliyor
