Prof. Dr. Ercan Aksoy: Doğu Anadolu fayı aktif döneme geçti
Elazığ’ın Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ercan Aksoy, Doğu Anadolu fay hattının suskunluk döneminden aktif döneme geçtiğini söyleyerek Bingöl'ün Yedisu ilçesindeki bölümünün ve Elazığ'da 20 Ocak'ta meydana gelen depremin her iki tarafında kalan bölümlerin riskli hale geldiğini anlattı. Aksoy, fayların yerinin ve deprem üretme potansiyellerinin olduğunu, bunlara göre yapılaşma ve yerleşme alanlarının yapılması gerektiğini aktardı.
"Yapılaşma faylara göre yapılmalı" diyen Aksoy, “Eğer öyle yaparsak rahat edeceğiz. Aksi takdirde cevabı net olmayan, ne zaman depremler meydana gelecek, diye bu sorunun cevabını aramakla boşuna zaman harcamış olacağız. Deprem gerçeği belli, faylarımızın yeri belli. Yer seçimlerini ve yapılaşmalarımızı bunlara uygun olarak yapmamız gerekiyor” diye konuştu.
Prof. Dr. Aksoy, Türkiye deprem kuşağı üzerinde yer aldığı için belli aralıklarla deprem meydana geldiğini belirterek, şunları söyledi:
* Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Ege’deki faylar var. Örneğin burada Kuzey Anadolu fay hattı ve Doğu Anadolu fay hattı Bingöl’ün Karlıova ilçesinde birleşiyor.
* Peki bu faylar ne zaman deprem üretiyor? Yakın zamanda veya şu aralıkta deprem meydana gelebilecek, diyebilmemiz için örneğin Doğu Anadolu fay hattı zonu üzerinde konuşalım.
* Karlıova’dan başlıyor, Karataş’a kadar alırsak 700 kilometre. Dolayısıyla pek çok parçadan ibaret. Parçalardan oluştuğu için her bir parçanın deprem tekrarlanma aralığını bilmemiz lazım. Bu nedir? Ne kadar zamanda deprem meydana getirecek enerjinin birikeceği anlamına geliyor. Bildiğimiz bilgiler çok kaba bilgilere dayanıyor.
* Çünkü bu faylar üzerinde paleosismoloji dediğimiz eski depremlerin tekrarlanma aralıkları, büyüklükleri, nerede meydana geldiği gibi konuların ayrıntılı bilgisi yok.
* Ama tarihsel dönemlerde yazılı kaynaklardan edinilen bilgilere göre Doğu Anadolu fay hattı zerinde birkaç yüzyıl aralıklarla deprem meydana geldiğini biliyoruz.
* Bu fay hattı üzerinde meydana gelen son büyük deprem 1905 Malatya depremi olarak geçiyor. Ondan sonra orta büyüklükteki depremler var.
* 2003 yılından itibaren Bingöl depremi, arkasından 2005 Doğanyol-Elazığ çevresinde meydana gelen depremler ve en son 24 Ocak 2020 yılında meydana gelen 6,8 büyüklüğünde bir deprem var ki bu da orta büyüklükteki depremlerin üst sınırında yakın bir deprem.
* Dolayısıyla Doğu Anadolu fay hattının deprem düzeninde bir değişiklik olduğunu söyleyebiliriz. Suskunluk döneminden aktif döneme geçtiği söylenebilir ama ne kadar aralıklarla yeni depremlerin meydana gelebileceğini bilemiyoruz. 2020’nin Haziran ayında Bingöl-Karlıova çevresinde yoğun bir deprem oldu.
* Çünkü fay hatları bu bölgede birleşiyor. Erzincan ile Karlıova arasında Yedisu segmenti adı verilen bölümde uzun zamandır deprem meydana gelmemiş.
* Buradan elde edilen veriler bu fayın şu aralıkla deprem üretebildiğini söylediği için bu zaman aşıldığında sismik boşluk var deniyor. Yani uzun zamandır deprem meydana gelmedi ve risk arttı.
* Dolayısıyla Yedisu bölümünün ve Elazığ’da 24 Ocak’ta meydana gelen depremin her iki tarafında kalan bölümlerin riskli hale geldiğini söyleyebiliriz
