Türkiye-Rusya-Suriye: Son bir haftada neler yaşandı?

Derleyen: Neslişah Bozkurt

Suriye yönetiminin ocak ayında başlattığı İdlib operasyonu sonrası Türkiye ve Türkiye'nin desteklediği militan gruplar ile Suriye ordusu arasında gerginlik yaşanıyor.

Gerginlik, geçtiğimiz hafta Milli Savunma Bakanlığının 5 askerin şehit olduğunu duyurmasının ardından başlamıştı.

Türkiye, Suriye ve Rusya arasında son bir haftada yaşanan diplomatik ve askeri olayları derledik.

Erdoğan-Putin görüşmesi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan, telefonla İdlib gündemini tartıştı. Kremlin’in basın servisine göre, telefon görüşmesi Türkiye tarafından başlatıldı.

Görüşmede, 17 Eylül 2018 Soçi mutabakatı da dahil olmak üzere, mevcut Rus-Türk anlaşmalarının tam olarak uygulanmasının önemi kaydedildi.

Erdoğan'ın açıklamaları

AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan çarşamba günü yaptığı açıklamada, Rus ve Suriye ordusunun teröristleri değil İdlib'deki sivilleri hedef aldığını söyledi.

Erdoğan şöyle devam etti:

"Verilen sözler yerine getirilmediği gibi, anlaşmaya da uyulmadı, atılması gereken adımlar neyse atacağız. Karada ve havada ne gerekiyorsa yapacağız.

"Geldiğimiz noktada artık kimsenin taşkınlığına, bağnazlığına, satılmışlığına, provakasyonlarına göz yumacak değiliz. İdlib'de Soçi Anlaşması'na bağlı kalmadan rejim güçlerini gördüğümüz her yerde vuracağız. Türkiye'yi hedef alan herkes bunun bedelini her yerde ödeyeceğini bilmelidir."

Suriye'den Erdoğan'a yanıt

Suriye, Erdoğan'ın açıklamaları sonrasında, "Türk rejiminin başının yaptığı içi boş açıklamalar ancak cahil olduğu kadar gerçeklikten kopuk bir kişiden gelebilir" dedi.

Erdoğan'ın açıklamalarına Rusya'dan ilk yanıt

Rusya Cumhurbaşkanı Basın Sekreteri Dmitry Peskov, çarşamba günü Rus ve Suriye ordusunun İdlib eyaletinde sivillere saldırdığını öne süren Erdoğan'ın açıklamaları hakkında yorum yaptı.

Peskov, “Suriye ordusunun gerçekleştirdiği İdlib saldırıları, sivillere değil teröristlere yapılan saldırılardır” ifadelerini kullandı. Peskov, bu saldırıların "teröristleri ve oradan yürüttükleri saldırgan faaliyetlerini etkisiz hale getirmeyi" amaçladığını da sözlerine ekledi.

Peskov, İdlib'deki durumun gergin olduğunu ve endişe yaratmaya devam ettiğini belirtti.

Rusya Savunma Bakanlığı çarşamba günü yaptığı açıklamada, İdlib'deki durumun Türkiye'den militanlar için ithal edilen silah ve mühimmatla ağırlaştığını söyledi. Rus ordusuna göre, alevlenmenin nedeni Rusya ve Türkiye tarafından Suriye'nin komşu barışçıl bölgelerine defalarca gerçekleşen saldırılardı.

Rus basınında Türkiye-İdlib

Rus basınının İdlib gerginliğiyle birlikte üzerinde en fazla durduğu konu, Türkiye'nin mutabakat açıklamalarına rağmen, İdlib'e askeri teçhizat göndermeye devam etmesi oldu.

Ekonomi gazetesi Vedomosti, Türkiye'nin Ekim 2019'da yapılan ikinci Soçi Anlaşması'nı geçersiz kılma niyetini ilk kez dile getirdiğini yazdı. Vedomosti'ye konuşan Rus bir diplomatik kaynak, "Erdoğan'ın basında yer alan sözleri, Başkan Putin ile görüşmelerinde kullandığı tondan çok daha farklı" dedi.

Rossiyskaya Gazeta, "Kaynak, işleri daha da kötüleştirenin Türkiye'nin yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınmak için bazı bahaneler öne sürmesi ve bunun sonucunda da Suriye'de halihazırda zor olan durumu daha da karmaşık hale getirmesi olduğunu söyledi.

Avia.pro'da haber ajansı Step News Ajansı'ndan alınan verilere göre, Türk askeri komutanlığının Türkiye destekli silahlı gruplara ve militanlara İdlib'deki Suriye ordusuna karşı Türk ordusunun da katılımıyla büyük çaplı bir askeri operasyonun başlatılması için emir gönderdiği ve Türkiye'nin kesinlikle bir savaş başlatmak istediğini söyledi.

#Turkey sends more than 70 tanks to #Idlib #Syria pic.twitter.com/ytIxdsEEvm

— Last Defender (@LastDef) February 7, 2020

Rusya'nın Türkiye Büyükelçisi Yerhov'dan tehdit açıklaması

RIA'nın haberine göre, Rusya'nın Türkiye Büyükelçisi Aleksey Yerhov, İdlib'deki durumun kötüleşmesi nedeniyle tehdit aldığını ve Türkiye'de sosyal medya hesaplarından Rus karşıtı histerinin başladığını söyledi.

Yerhov geçmiş yıllarda yaşanan uçak krizinin nasıl bittiğini hatırlattı.

Bahçeli'ye tepki

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Bahçeli'nin açıklamalarına yönelik “Bahçeli, Rusya ve Suriye hükümetini Suriye'deki Türk birliklerinin ölümlerinden sorumlu tutmaya çalıştı ve ülkesinin liderliğini Rusya-Türkiye ilişkilerini kökten revize etmeye çağırdı.” dedi.

Hulisi Akar'dan 'ilave birlik' açıklaması

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar "Ateşkesi sağlamak ve kalıcı kılmak için ilave birlikler gönderiyoruz, alanı kontrol edeceğiz. Radikaller dahil ateşkese uymayanlara karşı zor kullanılacak, her türlü tedbir alınacaktır." dedi.

Açıklamanın ardından militan grupların Suriye ordusuna ait tankları bombaladığına ilişkin görüntüler paylaşıldı:

Rusya ve Suriye'den ortak açıklama

Rusya ve Suriye koordinasyon merkezleri başkanları, Rusya Savunma Bakanlığı Ulusal Savunma Kontrol Merkezi Başkanı Mihail Mizintsev ve Suriye Şehircilik ve Çevre Bakanı Hüseyin Mahluf’un imzaladığı açıklamada, "İdlib’deki gerilimi azaltmada durum hâlâ çok zor. Bölgede militanların terör eylemleri nedeniyle insani bir felaket yaşanması riski yüksek. Heyet Tahrir el Şam ve onunla bağlantılı oluşumların eylemlerini arttırması Rusya ve Suriye’nin bölgedeki gerginliği düşürmeye yönelik çabalarına engel oldu" ifadeleri kullanıldı.

Al Mayadeen 14 Şubat Cuma günü yaptığı açıklamada, Türk birliklerinin Halep'in batısındaki El Atarib şehrinin Tavwama ve Kfar Karmin köylerinde iki yeni gözlem yeri oluşturmaya hazırlandığını bildirdi.

Kanala göre, Türkiye, Suriye ordusunun ilerlemesini önlemeyi amaçlıyor.

• Militanlar batı eyaleti Halep'te Uram al-Kubri kenti yakınlarındaki bir Suriye ordusu helikopteri düşürdü. Helikopter ekibi hayatını kaybetti:
• Saldırı sonrasında, Suriye ordusunun 2012'den beri farklı grupların elinde bulunan Bab el-Hava sınır kapısına 10 kilometre mesafedeki mevzilerde kontrolü sağladığı belirtildi.
• Türkiye'nin farklı birliklerinden gönderilen çok sayıda komandonun bulunduğu 60 araçlık konvoy, Hatay'ın Reyhanlı ilçesine geldi.
• Zırhlı personel taşıyıcıların yer aldığı konvoy, ardından İdlib'deki gözlem noktalarına yönlendirildi. 

Son olarak, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İdlib konusunda görüşmelerde bulunmak üzere pazartesi günü bir Türk heyetin Rusya'ya gideceğini açıkladı. Münih'te gerçekleşen Güvenlik Zirvesi'nde Rus mevkidaşı Sergey Lavrov'la bir araya gelen Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, bu görüşmede İdlib ve Suriye'deki son durum hakkında görüşme yaptı.