Devlet Tiyatrosu'nda 'güvenlik soruşturması' perdesi
Haber: Ali Isıyel
Devlet Tiyatrosu'ndaki işçi kıyımının arkasında yatanlar ortaya çıkmaya başladı. 2020 yılının gelmesiyle birlikte Ankara Devlet Tiyatrosu'nda 150'ye yakın sanatçı ve personelin hiçbir gerekçe gösterilmeksizin işlerine son verildi. Ancak durumu araştırdıkça içinden son zamanlarda Türkiye'de çokça konuşulan 'güvenlik soruşturmasının' çıktığına ulaştık.
Güvenilir kaynaklardan edindiğimiz bilgilere göre, güvenlik soruşturmasının Kültür Bakanlığı tarafından istenmediğini, soruşturmanın DT Genel Müdürü Mustafa Kurt ve DT Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Nuri Ekici tarafından yapıldığını öğrendik. Buna rağmen yapılan güvenlik soruşturması sonrası, DT yönetimi yaptıkları listeyi "Biz bunlarla çalışmak istemiyoruz. Bu listeyi onaylayın" diyerek Kültür Bakanlığına gönderdi. Bunun üzerine kurumdaki muhataplara sarı zarfla işlerine son verildiği bildirildi.
Yine güvenilir kaynaklardan edindiğimiz bilgilere göre, Ahmet Nuri Ekici AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'a Devlet Tiyatroları içerisindeki yakınlığıyla biliniyor. İşten çıkarılan sanatçı ve personellerin dışında 310 kişinin güvenlik soruşturması da hâlen devam ediyor.
Genel müdür toplantıyı terk etti
2 Ocak'ta yaşanan işten çıkarmalar sonrası; Edebi Kurul Başkanı Bozkurt Kuruç, Başrejisör Hakan Çimenser, Sanat Teknik Müdürü Hakan Özdemir ve Sanatçı Temsilcisi Alper Tazebaş'ın katılımıyla, DT Genel Müdürü Mustafa Kurt'un başkanlık ettiği Sanat Yönetim Kurulu 9 Ocak'ta toplandı. Sürecin geldiği noktada toplantıya dair beklentiler oluşmuşken, toplantıya başkanlık eden Mustafa Kurt başka bir gündem maddesini ortaya sürdükten sonra çıkan tartışmanın ardından toplantıyı terk etti. Toplantıdan, gerekçesiz bir şekilde işten çıkartılan sanatçı ve personeller ve hâlâ güvenlik soruşturması süren 310 personel lehine bir düzenleme bekleniyordu.
Sürecin geçmişi ve Kültür Bakanlığı ayağı
Biraz daha geriye bakıldığında sürecin 2018 yılının kasım ayına kadar uzandığı ortaya çıkıyor. 2018 kasımında yevmiyeli çalışan sanatçılara kadro verileceğine dair açıklama yapılmış ve Ankara Devlet Tiyatrosu ile Kültür Bakanlığı Anadolu Medeniyetler Müzesi'ndeki İnandık Vazosu için kısa bir oyun yazılması üzerine çalışma başlatmıştı. Aralık 2018'e gelindiğinde, bizzat Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy'a çalışma sunulmuş ve Ersoy o gün proje kapsamında yevmiyeli sanatçılara kadro verileceğinin müjdesini vermişti.
Ne var ki süreç 26 Aralık 2019'a kadar uzadı. Nihayet 1 yıldır beklenen kadroyla ilgili somut bir gelişme yaşanmış ve sanatçılardan 30 Aralık tarihine kadar diploma fotokopileri ile bir dilekçe doldurmaları istenmişti. Dilekçe, "Gelecek olan yeni sisteme kabulüme..." şeklinde düzenlenmişti.
2 Ocak 2020'de işten çıkartılanlar arasında olan bir tiyatro sanatçısı, o gün iki oyuna çıkmıştı. Bu esnada tiyatro personelleri ve sanatçıları arasında, bazı teknik personellerin işlerine son verildiği haberi dolaşmaya başlamıştı. Sanatçı eve döndüğünde gelen bir telefonla 'güvenlik soruşturması' nedeniyle işine son verildiğini öğrendi. Sabah sanatçılara haber verilmeyerek oyunun sahnelenmesini sağlamalarının ardından akşam 'güvenlik soruşturması' bahanesiyle işten çıkarmalar yaşanmış ve kurumla olan tüm ilişikleri kesilmişti.
Oyunlar aksadı, seyirci ve Devlet Tiyatrosu mağdur edildi
Öte yandan, Devlet Tiyatrosu, tüm biletleri satılmış olan 7-8-9-10 ve 11 Ocak 2020'de oynanması planlanan Geller Tepesi'nde Düş ve Gerçek adlı oyunun 'teknik aksaklık' bahanesiyle iptal edildiği yönünde açıklamada bulundu. Ancak ulaştığımız bilgilere göre oyun iptallerinin asıl sebebi sanatçı ve personellerin işlerine son verilmesi. Apar topar yapılan bu işten çıkarmalar ile birlikte hem seyirci mağdur edildi hem Devlet Tiyatrosu zarara uğratıldı hem de işten çıkarılanların ekmeğiyle oynandı.
Devlet Tiyatroları, resmi internet sitelerinden yayımladıkları duyuruda oyun iptallerini ve işten çıkarmaları reddetmiş ancak sitede hâlen duran ve gerçekte işten çıkarılmış olan bazı oyuncuların tepkileri sonrası bu kişilerin isimlerini siteden kaldırarak işten çıkarmaları onaylamış oldular.
Genel müdürün haberi yokmuş!
DT Genel Müdürü Mustafa Kurt ise bir sanatçının ısrarla sorması üzerine, olayın kendisi dışında gelişen bir şey olduğunu ve süreçten haberi olmadığını ileri sürdü. Ancak Mustafa Kurt'un oğlu Akın Kurt'un DT'deki oyunlarına devam ediyor ve başrol oynuyor olması da en az kurumun genel müdürünün bütün bu gelişmelerden habersiz ve bunların dışında olması kadar dikkat çeken ayrıntılar arasında.
Selçuk Yöntem de gündeme taşıdı
Ünlü tiyatro sanatçısı Selçuk Yöntem de Twitter hesabı üzerinden yaptığı paylaşımla işten çıkarmalara tepki göstererek, uygulamanın muğlaklığıyla tartışma yaratan 'güvenlik soruşturması' kapsamında olduğunu doğruladı. Yöntem paylaşımında, "Sanata sanatçıya yatırım yapılacağına,sanatçılar güvenlik soruşturması ile işlerinden atılıyor.Neyse o güvenlik.. Bu güne kadar güvensiz sanat yapılmış meğer.. Kim sahip çıkacak bu olaya. Kurumun sorumlusu ne iş yapar.." ifadelerini kullandı.
Sanata sanatçıya yatırım yapılacağına,sanatçılar güvenlik soruşturması ile işlerinden atılıyor.Neyse o güvenlik.. Bu güne kadar güvensiz sanat yapılmış meğer.. Kim sahip çıkacak bu olaya. Kurumun sorumlusu ne iş yapar..
— Selçuk Yöntem (@selcuk_yontem) January 5, 2020
İşten çıkarılan sanatçı ve personellerin listesi ve aksayan/iptal edilen oyunlar
Ankara Devlet Tiyatrosu bünyesinde çalışan ve işine son verilen 11 mezun sanatçının listesi şöyle:
Tamay Açıkel - Aşkımız Aksaray'ın En Büyük Yangını
Cem Haydar Bayrakçı - Reis Bey, Mehmet Akif, Papağan Kaçtı
Damla Paksoy - Reis Bey, Papağan Kaçtı
Efe Çetinel - Küçük Burjuvanın Düğünü
Fatmanur İsmailçebi - Mavi Pullu Balık, İkinci Katil
Gül Öz - Aşkımız Aksaray'ın En Büyük Yangını
Volkan Çendik - Aşkımız Aksaray'ın En Büyük Yangını, Midas'ın Altınları
Taygun Sungur - Gellert Tepesi'nde Düş ve Gerçek, Yedi Kapılı Kent
Mehmet Onur Kocabaş - Divane Ağaç
Ulaş Karadağ - Misafir
Güneş Altınbaş - Reji Asistanı
Aşkımız Aksaray'ın En Büyük Yangını isimli oyunda işine son verilen 3 mezun sanatçının yerine 2 mezun sanatçının görevlendirilmesiyle önce programdan kaldırılan oyun daha sonra yeniden provaya alınarak programa konuldu.
Yedi Kapılı Kent isimli oyunda işine son verilen mezun sanatçının yerine başka bir sanatçı görevlendirilerek bir provayla oyun sahnelendi. İşten çıkarılan erkek mezun sanatçı yerine ise reji asistanı bir kadın sanatçı oynatıldı. Oyunda aksaklıklar devam ediyor.
Papağan Kaçtı isimli oyunda işine son verilen 2 mezun sanatçı yerine 2 mezun sanatçı görevlendirilerek oyun provasız bir şekilde sahnelendi.
Gellert Tepesinde Düş ve Gerçek isimki oyununun başrol oyuncusu mezun sanatçının işine son verilmesi nedeniyle oyun sahnelenebilecek durumda değil.
Küçük Burjuva Düğünü isimki oyunda mezun sanatçının işine son verilmesi nedeniyle oyun sahnelenebilecek durumda değil.
Reis Bey isimli oyunda görevli 2 mezun sanatçının işine son verilmesi nedeniyle oyun sahnelenebilecek durumda değil. Ancak oyun ocak ayı programında yer alıyor ve provaya girmesi muhtemel.
Mavi Pullu Balık isimli oyunda görevli mezun sanatçının işine son verilmesi nedeniyle yerine bir mezun sanatçı görevlendirildi ve oyun provaya alındı.
Birçok yerli ve yabancı yönetmenin reji asistanlığını yapan mezun sanatçı Güneş Altınbaş'ın da işine gerekçesiz olarak son verildi.
Ankara Devlet Tiyatrosu bünyesinde çalışan ve işten çıkarılan 10 teknik personelin listesi ise şöyle:
Ahmet Emin Kayhan (Kondüvit) - Suç ve Ceza, Lüküs Hayat
Burhan Buluç (Sahne makinisti) - Mikadonun Çöpleri, Papağan Kaçtı
Galip Tercan (Sahne makinisti) - Midas'ın Altınları
Giray Şeyda (Sahne ışıkçısı)
İsa Soyalp (Sahne makinisti) - İkinci Katil, Mavi Kuş, Kış Masalı
Lütfü Subaşıgüller (Sinevizyon birimi) - Siyahlı Kadın, Meraklısı İçin Öyle Bir Hikaye
Sinan Devir (Sahne makinisti) - Maskeliler
Salim Yücel (Sahne ışıkçısı) - 12 Öfkeli
Süleyman Buluç (Sahne makinisti) - Tahtsız Kraliçe
Yalçın Ekici (Sahne makinisti) - Suç ve Ceza
İşine son verilen teknik personellerin görevli oldukları tüm oyunlarda aksaklıklar yaşandı.
Sahne ışıkçısı Salim Yücel'in işine son verilmesi nedeniyle ışık kumandası olduğu 12 Öfkeli oyununun provaya girmemesi muhtemel.
Sinevizyon görevlisi Lütfü Subaşıgüller'in işine son verilmesi nedeniyle, işine son verildiği akşam sahnelenecek olan Siyahlı Kadın oyunu öncesinde apar topar prova yapılmış ve seyirci oyun saatinden 10 dakika önce salona alınabilmiş. Ayrıca, Meraklısı İçin Öyle Bir Hikaye oyunu da provaya alınacak.
İşten çıkarmalarla birlikte, hâlihazırda mevcut personelin yetersizliği nedeniyle ağır olan iş yükü daha da artmış durumda.
Bunlara ek olarak; Radyo-Yu Hümayun ve Gulyabani isimli oyunlarda görevli olan öğrenci sanatçı Berkan Somuncu ile Gulyabani oyununda görevli olan öğrenci sanatçı Nurten Doğar'ın da işlerine gerekçe göstermeksizin son verildi.
