İngiliz demokrasisinin (!) sadece 190 parti delegesiyle Başbakanlığa taşıdığı Liss Truss’ın bir ayı biraz geçmiş olan hükümeti çok erken çatladı. Truss, Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’i üstelik Bakan, Washington’da IMF ile görüşme yaptığı sırada görevden aldı. Kwarteng, ülke tarihinde, 38 günle, en kısa süre görev yapan ikinci Bakan oldu böylelikle.
Gelişme Truss’ın Başbakanlık görevini sürdürüp sürdüremeyeceği tartışmalarını da beraberinde getirdi. Truss’ın tartışmalara yol açan bütçesinin açıklanmasından sonra İşçi Partisi’nin oyları artmıştı. O nedenle Bakan’ın görevden alınmasının ardından Truss’ın istifası daha güçlü bir biçimde dile getirilir oldu.
Taklit etti ama beceremedi
Kendisini Thatcher’a benzetmekten pek hoşlanan Başbakan’ın altı haftalık görevi sırasında kurumlar vergisini düşürme yönündeki vaadinden cayması, ki, Başbakan adayı olduğunda verdiği bir sözdü bu, pek de Thatcher kadar kararlı olmadığını gösterdi.
"Soğukkanlı yaklaşımıyla tanınan” Kwarteng’in, ekonomi politikasının piyasaları kaosa sürüklemesinin ardından Başbakanlığı kaybedeceğinden korkan Truss’ın ilkesizliğinin kurbanı olduğunu düşünenler de var. Kwarteng’in düne kadar aklına herhalde kabineden kovulacağı gelmemişti. Muhafazakar çizgideki The Telegraph’a yaptığı açıklamada "hiçbir yere gitmediğini" söylemiş, gazetenin "ateşten gömlek" olarak tanımladığı görevinden "gerçekten hoşlanıyorum” diyerek söz etmişti.
Ancak her şey dün öğleden sonra farklı gelişti. Truss, Kwarteng'i görevden aldıktan sonra düzenlediği basın toplantısında yerini eski Sağlık Bakanı Jeremy Hunt'ın alacağını duyurdu. The Guardian'a göre “sekiz dakika sürmüş olan” basın toplantısı "ne milletvekillerini ne de başkalarını ikna etmek için çok az işe yaradı”.
Alternatif arayışı başladı
Daha dün Başbakan olmuş biri olarak Truss’ın yerine şimdiden alternatifler arandığını yazdı The Times. Muhafazakar Parti'nin önde gelenleri Truss'un ayrtılması durumunda Rishi Sunak ile Penny Mordaunt'tan bir “parti içi koalisyonun” hükümeti oluşturabileceğini ileri sürdü.
Muhafazakar Parti'den bazı isimlerin, kurumlar vergisi konusundaki geri adımının bile Truss'un başbakanlığını kurtaramayacağını söylediğini ileri sürenler de var. İddiaya göre bu yüzden, 20 ila 30 arasında eski bakan ile milletvekilinden oluşan bir "yaşlılar konseyi" Truss'a istifa etmesini söylemenin yollarını arıyor.
BBC daha ilginç bir tahminde bulundu. Muhafazakar Parti’nin Truss'un yerine eski bir Muhafazakâr lideri seçebileceğini öne süren BBC “Bu Boris Johnson olabileceği gibi Theresa May ya da William Hague de olabilir” diyor
Boris gibi gidebilir
Geleneklerine bağlı bir siyasal sistemi var İngiltere’nin. Tüm bu iddialar, tahminler gerçekleşebilir ancak yine de görevinin üzerinden bir yıl geçmeden Başbakan hakkında bir güven oylamasına gidilemiyor parlamentoda.
Tabii, Johnson’a yapılan taktik Truss’a da uygulanabilir. Yani Truss kabinesinden Bakanlar istifa ettirilebilir. Başbakan istifaya mecbur kalıp ayrıldıktan sonra da yeni bir hükümet kurulabilir kolayca.
Yani IMF’nin eleştirisine bile uğrayacak kadar ekonomik kararları tartışmalı olan Truss kendini çabuk tüketti gibi görünüyor. Atacağı en iyi adım belki de ülkeyi seçimlere götürmek olabilir.
O zaman hakkındaki kararı milletvekilleri değil, seçmenler verir.
