İtiraz ettiler, bölündüler, devam ettiler
Silah bırakan örgütler ne yaşadı?
Cumhur İttifakı’nın küçük ortağı MHP’nin Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin "örgütünü lağvet" çağrısıyla başlattığı süreç PKK lideri Abdullah Öcalan’ın örgüte kendini feshetmesi, tüm grupların da silahları bırakması çağrısıyla sonuçlandı.
Başından beri sürecin nasıl başladığı, hangi dinamiklerin bulunduğu, konunun uluslararası boyutlarının ne olduğu hakkında net bir fikre sahip olamadık. Yaşanan, ülkenin demokratikleşmesinden çok iktidarın kendi “bekasını” kolladığı izlenimi veren bir süreç de olsa silahların susmasına kimse itiraz ediyor değil tabii ki. Ancak bundan sonrası daha da karmaşık gibi görünüyor.
Çünkü barışa ulaşmaktan daha zordur barışı korumak. Hem devletin hem de örgütün birbirlerine taahhütlerini yerine getirmeleri “barışın sürmesi” için ilk koşul. Kim kime ne vaad etti, muhataplar birbirlerine ne söz verdi bilemesek de, taraflar barışı sözlerini tuttukları sürece yaşatabilirler. Ancak iki taraftan da gelinen süreçten memnun olmayanların olduğu malum. Hiç bir şekilde diyalogdan yana olmayan kesimler her iki tarafta da bulunuyor. PKK Öcalan’ın çağrısına uyacak gibi görünüyor, çünkü yöneticilerinin yapılan çağrıdan haberi vardı mutlaka. Ya tepki vermeyecekler ya da tepki için açıklamanın yapılmasını beklediler. Ülke sınırları dışında faaliyet gösteren PKK etkili örgütlerden PYD çağrıya “koşullar sağlandığında” silahları bırakacaklarını söyleyerek şartlı bir biçimde uyacak, görünen o ki.
Bazı ülkelerdeki gelişmelere Türkiye’de de tanık olabiliriz. Ülkelerinin yönetimlerine karşı mücadele eden, ancak daha sonra barış ilan edip silah bırakan örgütlerin yaşadıklarını PKK de yaşayabilir pekala. Öcalan’ın çağrısına uymayanlar örgütü yaşatmaya devam edebilirler.
1900’lerin başından beri İngiltere’ye karşı savaşan İrlanda Cumhuriyetçi Örgütü (IRA) böyle bir süreci yaşadı örneğin. Örgüt 1997’de ateşkes ilan etmiş, Temmuz 2005’te silahlı mücadeleyi sona erdirdiğini duyurmuştu. Ancak örgüt içinde yapılan anlaşmayı kabul etmeyen bir grup Real IRA (Gerçek IRA) adıyla eylemlerine devam etmişti. R-IRA 2012 yılında Uyuşturucuya Karşı Cumhuriyetçi Eylem (RAAD) dahil diğer küçük militan gruplarla birleşmesinin ardından basın tarafından Yeni IRA olarak adlandırıldı.
Aynısı 1959-2018 yılları arasında İspanya’nın Bask Bölgesi'nde faaliyet gösteren, amacı bölge için bağımsızlık olan silahlı Bask milliyetçisi ETA örgütünün başına da geldi. Örgüt 2 Mayıs 2018'de “tüm yapılarını tamamen feshettiğini” duyurunca örgüt içinde buna itiraz eden gruplar türedi.
El Salvador’da faaliyet gösteren Farabundo Marti Kurtuluş Örgütü (FMLN) de hükümetle barış görüşmeleri yapınca, örgütün kanatlarından birinin komutanı olan Antonio Cardenal anlaşmaya karşı çıkanlarca öldürüldü. Ancak buna ragmen barış hayata geçirilebildi. FMLN, 1992 Chapultepec Barış Anlaşması ile sağlanan ateşkesin ardından yasal bir siyasi parti haline geldi. 1994 yılından beri de seçimlere katılıyor.
Kolombiya’da da hükümet FARC örgütü ile anlaşma yapmaya kalkınca örgüt bölündü. Hükümet barış anlaşmasını FARC’tan ayrılan FARC-EMC ile yapabildi.
İlle böyle olması gerekmiyor tabii ki ama PKK Öcalan’ın çağrısına “hayır” diyebilir, o demese bile “hayır” diyen gruplar ortaya çıkabilir. Suriye’de faaliyet gösteren PKK çizgisindeki yapılar Öcalan’ın çağrısını kabul etmeyebilir.
Hayli tuhaflıklar barındıran bir sürecin sonunda ulaşılmış olsa da umarım barış başarılı olur.
Bekleyip göreceğiz.
