Kentin Çeperi İle Merkezi Arasında Uçurum Büyüyor: İstanbul’u “Yumruktan” Koruma Seçimi

Herkesin mutlu olduğu bir gün demek isterdim…

Hafta başında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki'nin katılımıyla gerçekleşen Kocaeli ili İzmit ilçesine bağlı Sekbanlı-Sepetçi TOKİ konutları töreninde, hak sahiplerinden gelen “Anahtar tesliminin gerçek hak sahiplerine yapılmadığı” çıkışı, hiç hesapta yoktu!

Zira bir AKP geleneği haline gelen “seçilmiş partili topluluklarla” törenler yapılması, seçim sathında mümkün olmuyor.

Bu iletişim çağında halkın tepkisi kameralardan saklanamıyor.

Söz konusu törende “Bir aydan beri donuyoruz, çocuklarımız hasta oldu” diyerek projede alt yapının tamamladığını belirten hak sahiplerinden İshak Arslan, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanı Ömer Bulut’un kendisine yumruk attığını iddia etti.

Konutların anahtar teslim töreninden yapılan yayında, Arslan’ın iddiasını destekleyen hak sahiplerinin, “Biz gördük” seslerini duyuyoruz.

Son 3 yılda; 1282 konutun müteahhitliğini MS Yapı ve Pro Yapı ortaklığının üstlendiği 747’si Sepetçi’de, Mek-Tek’in üstlendiği 535’i ise Sekbanlı’da inşa edildi.

Anahtar teslim töreninde tek gerginlik bu olay değildi. Bakan Özhaseki’nin eleştirileri yükselen hak sahiplerine, “Böyle devam ederseniz, mikrofonu bırakıp gideceğim” çıkışı da kameralardan kaçmadı.

Gelinen nokta bu!

Her 4 aileden birinin sosyal yardım aldığı bir ülkede beslenmeden sonra en temel ihtiyaç olan barınma sorunu sinirleri yay gibi germiş durumda.

Kamucu bir anlayışla konut sorunun çözümünü üretebilen siyasi kararlılıktan yoksun olan TOKİ’nin, halkın konut ihtiyacını karşılamak yerine, müteahhitlere ve gelir düzeyi yüksek kesime rant sağlama odaklı yaklaşımına gösterilen tepki, şiddet olarak dışa vuruluyor.

***

Yerel seçimlerde öncelikle sorulması gereken soru: 9 Kasım 2023 tarihi itibariyle hayata geçen “Kentsel Yenileme Başkanlığı” hangi sonuçları doğuracak?

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ilişiğindeki bir kurum olmasına karşılık, adeta Merkez Bankası’ndan bile daha özerk bir kurum olarak yapılandı.

Siyasi sorumluluğu yok, Sayıştay denetiminden muaf.

Deprem riski taşıyor gerekçesiyle, özel bir mülkün “kentsel yenileme rezerv alanı” ilan edilmesi ve kamulaştırılması için Kentsel Yenileme Başkanı Hakkı Alp’in imzası yeterli.

1 Nisan itibariyle yerel gündemimiz bu olacak.

***

15 Temmuz 2016 sonrası İstanbul’da boşaltılan askeri arazilerdeki yapılaşmayla, İstanbul AKP belediyeciliğinin muradını deneyimledi!

Yaptıkları yapacaklarının garantisi…

Maltepe’deki eski Piyade Atış Okulu’nun yaklaşık 528 bin metrekarelik arazi, dar gelirliler için 100 bin sosyal konut projesi kapsamında TOKİ'ye devredilmişti. Ardından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 2022 yılında askeri araziyi konut imarına açan imar planlarını onaylamıştı.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB)’nin açtığı bir dava sonucu, Piyade Atış Okulu arazisine yapılmaya başlanan ruhsatsız konut projesinin imar planları iptal edildi.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Şubesi’nin hazırladığı rapora göre; Aydos ormanlarını da içinde barındıran Piyade Atış Okulu arazisi, yeraltı suyu rezerv alanı olarak İstanbul’da nitelikli memba sularının yoğunlaştığı alanlardan biri…

Buna karşın, imar planlarında bu konuda bir araştırma, analiz, irdeleme yapılmamış veya plan notu hazırlanmamış.

***

İstanbul Çevre Düzeni Planı’na göre “askeri alanların tasfiyesi halinde bu alanların öncelikle eksik olan sosyal ve teknik altyapı (eğitim, sağlık, kültürel tesis, hal, mezarlık, yeşil alan vb.) alanları olarak kullanılması” gerekiyor.

TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, 2016 yılında yaptığı bir hesaplamada, İstanbul’daki arazilerin yaklaşık yüzde 10’unun askeri alanlar olduğunu belirtmişti.

***

15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminde bu alanların bazıları da kullanıldı. Girişimin bastırılmasının ardından iktidar, bunları şehir dışına taşıma kararı aldı ve buna paralel olarak çeşitli yasal düzenlemeler yapıldı.

2017’de konuyla ilgili olarak Özhaseki, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu alanların yeşil alan olması konusunda kesin talimatı olduğunu söylediğini unutmuş olmalı.

Kritik yaklaşım Özhaseki’nin, “Yalnızca deprem konusunda rezerv alanı bulunamaması durumda bunlar içindeki ‘cüzi alanların’ kullanılabileceği” sözlerinde saklı.

Bakan Özhaseki aynı konuşmasında askeri alan rezervi hakkında şu bigiyi veriyor:

“İstanbul’da 12 bin 600 hektar, Ankara’da 18 bin 800 hektar, İzmir’de 26-27 bin hektarlık büyük alanlar var. Bunların içinde cüzi alanlar, depreme hazırlık için rezerv alanları olarak kullanılabilir. İstisna olarak bu var. O da yüzde 1-2’ye tekabül eder.”

***

AKP İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Murat Kurum da, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı olarak İstanbul’daki askeri alanları açıklamıştı:

“Esenler, Başakşehir, Üsküdar, Atatürk Havalimanı’nın bulunduğu alan, Pendik ve yine Başakşehir’de iki bölge, Hoşdere; bunların hepsini en kısa zamanda İstanbul’umuza kazandırıyor olacağız.”

A-Buralar yeşil alan olarak kaldı

B-Deprem dirençli kent planları içinde değerlendirildi.

C-Lüks konutlar yapılıp müteahhitlere rant aktarıldı.

Doğru yanıt C şıkkı!..

***

Askeri alanların imara açılması 2012 yılında başlamıştı.

İstanbul Ayazağa’da Jandarma Genel Komutanlığı’ndan TOKİ’ye devredilirken “gecekondu önleme bölgesi” olacağı ilan edilmişti.

İmar planları evrildi çevrildi, Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (Emlak Konut GYO) ve Akdeniz İnşaat ortaklığında yükselen Ağaoğlu Maslak 1453 projesi 2019 yılında hayata geçirildi.

Ormansızlaştırılan alanın bağrına beton kuleler saplandı.

Askeri alanlarda yapılaşmaya örnek bir diğer proje, Zeytinburnu’ndaki tank fabrikası arazisinde yükseldi.

Emlak Konut’a devredilen ve içinde İstanbul'un en önemli tarihi değerlerinden biri olan Fişekhane’nin de bulunduğu bu arazide; Özak GYO, Ziylan Gayrimenkul ve Yenigün İnşaat “Büyükyalı İstanbul” konut projesi yapıldı.

Arazinin tümü tarihi İstanbul kenti kalıtı…

Bu projelerde daire fiyatları 20-30 milyon liradan başlıyor.

***

Kamusal varlıklardan yararlanma konusunda, kent merkezlerinden çeperlere iteklenen dar gelirliler ile varsılların arasındaki uçurum büyüyor.

CHP Maltepe Belediye Başkan Adayı ve TMMOB İstanbul Şubesi eski Başkanı Mimar Esin Köymen bu yazdıklarımın bin katını anlattı.

31 Mart’ta İstanbullu ah vah etmemek için sandığa gidecek.

Mimarlar Odası İstanbul Şubesi’nin belirlediği imara açılan askeri alanların önde gelenleri şunlar: