Fragmanlara da 'genel ahlâk' kısıtlaması
Haber: Ali Isıyel
Resmi Gazete'de dün (22 Ekim 2019) yayımlanan yönetmelik değişikliğine göre, daha önce film ve dizilerde bulunan 'akıllı işaretler' sembolleri, bundan sonra sinema filmlerinin fragmanlarında da yer alacak.
GENEL AHLÂK MUĞLAKLIĞI
Yönetmelik değişikliği, ülke içerisinde üretilen ya da ithal edilen sinema filmlerinin fragmanlarını kapsıyor. Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulu ismiyle oluşturulan kurul, sinema filmlerinin ve bu filmlerin sinema salonlarında gösterilecek fragmanlarının ticari dolaşıma veya gösterime sunulmadan önce, gösterim ve iletim biçimleri dikkate alınarak kamu düzeni, genel ahlâk ile küçüklerin ve gençlerin ruh sağlığının korunması, insan onuruna uygunluk ve Anayasada öngörülen diğer ilkeler doğrultusunda denetlenmesi, değerlendirilmesi ve sınıflandırılmasını sağlayacak.
AKP iktidarında şiddetini giderek artıran özellikle muhalif sinema filmlerine, dizilere, haberlere, internet yayınlarına gelen sansürler ve buna gerekçe olarak son derece muğlak olan 'genel ahlâkın' gösterilmesi ise fragmanlara uygulanacak kısıtlamanın boyutları konusunda kafalarda soru işaretleri oluşturuyor.
Yandaş kanallarda yayımlanan dizi ve filmlerde gösterilen şiddet unsurlarına, RTÜK ya da Kültür Bakanlığından herhangi bir ceza veya yaptırımın gelmemesine rağmen her türlü muhalif yayına jet hızıyla gelen müdahaleler de fragmanlara uygulanacak denetim ve değerlendirmenin tarafsızlığının inandırıcılığını kaybetmesine neden oluyor.
SARAY MEDYASI KORUMA ALTINDA
RTÜK, 2018 yılında yurttaşlardan gelen bildirimleri basınla paylaşmış ve küçük bir çocuğun yaptığı şikâyet dikkat çekmişti. “Babam bir dizideki karısını döven karaktere çok benziyor. Lütfen diziyi bitirin de babam anneme aynısını yapamasın” diye bir çocuktan şikâyet geldiğini belirten kurul, ne dizi ne de kanal adını vermişti.
RTÜK üyesi İlhan Taşcı, bu dizinin ATV’de yayımlanan “Sen Anlat Karadeniz” olduğunu ve raporda açıklananın aksine diziye ceza kesilemediğini söylemişti.
Geçtiğimiz aylarda, RTÜK’ün 8 aydır tek bir şiddet dosyasını görüşmemesine de tepki gösteren İlhan Taşçı, “Yasayla ekrandaki şiddeti özendirici ve kanıksatıcı yayınları engelleme yetki ve görevi RTÜK’te. Ancak ısrarla ekrandaki şiddet görülmüyor, çağrılarımıza karşın dosyalar üst kurula getirilmiyor” diye konuşmuştu.
DEĞERLENDİRME VE SINIFLANDIRMA KURULU
Yayımlanan yönetmelik değişikliğine göre; sinema filmlerinin ve fragmanların değerlendirme ve sınıflandırmasını yaparak bunlara ilişkin işaret ve ibareleri belirlemekle görevli alt kurullar, Bakanlık temsilcisi, meslek birliklerince önerilen kişiler arasından Bakanlıkça seçilecek bir temsilci ile Bakanlıkça belirlenecek bir psikolog olmak üzere üç kişiden oluşacak.
Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulu ise; Bakanlık ile İçişleri ve Milli Eğitim Bakanlıklarından birer üye, ilgili alan meslek birliklerince önerilen uzman kişiler arasından Bakanlıkça seçilecek üç üye ile Bakanlık tarafından belirlenecek, alanında doktora derecesi bulunan bir sosyolog, bir psikolog ve bir çocuk gelişimi uzmanı olmak üzere toplam dokuz üyeden oluşacak.
KÜLTÜREL VE SANATSAL ETKİNLİKLERDE GÖSTERİLECEK FİLMLERE +18 İBARESİ
Değerlendirme ve sınıflandırılması yapılmamış filmlerin; festival ve özel gösterim gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerde +18 ibaresi ile gösterilmesini öngören yönetmelik değişikliği, gerekli işaret ve ibareleri kullanmayan veya yanıltıcı şekilde kullanan film yapımcısına 20 bin Türk Lirası para cezası da getiriyor.
Bu denetimlere aykırı şekilde filmi gösterime sokanlara da 50 bin Türk Lirası para cezası gelecek.
REKLAM SÜRELERİ VE HALK GÜNÜ DEĞİŞİKLİKLERİ
Öte yandan, sinemalardaki reklam süreleri, zorunlu yayınlar harici 10 dakikayla sınırlandırıldı. Film gösterimlerine verilen aralar da 15 dakikadan uzun olamayacak.
Yapılan yönetmelik değişikliğinde, indirimli halk günlerine de yenilikler getirildi.
Sinema seyircisinin rağbet gösterdiği 'halk günü'nün bundan böyle haftada 2 gün olarak uygulanabileceği kaydedilen açıklamada, şöyle denildi:
"Sinema salonu işletmecileri, filmin yapımcısı veya dağıtımcısı arasında yapılan sözleşmeler çerçevesinde, 'Belirli yaş ve üzeri bileti', 'Engelli bileti', 'Şehit yakını ve gazi bileti', 'Halk günü bileti', 'İnternet bileti', 'Kamu meslek grubu bileti', 'Öğrenci bileti' ve 'Sabah seansı bileti' türlerinde indirim yapabilecek. Ülke içinde üretilen veya ithal edilen sinema filmleri için çocukların korunması amacıyla uygulanan yaş sınıfları, çocukların fiziki ve psikolojik gelişimleri, uluslararası uygulanmalar ve uzman görüşleri çerçevesinde, "Genel İzleyici, 6A, 6+, 10A, 10+, 13A, 13+, 16+ ve 18+" olarak yeniden düzenlendi. Kamuoyundaki özellikle çocuk filmleri öncesinde yetişkinler için uygun bulunan fragmanların gösterilmesi hususunda duyulan rahatsızlık, ’Sinema filmi öncesinde veya arasında gösterilen fragmanların, gösterimi yapılan sinema filmi için belirlenmiş işaret ve ibarelere uygun olması zorunludur’ hükmü ile son buluyor. Bundan böyle fragmanlar da sinema filmleri gibi sınıflandırılacak ve aileler çocuk filmlerinde korku filmi fragmanları görmeyecekler. Yönetmelikte, ’Sinema salonlarında ilk kez ticari dolaşıma girecek değerlendirme ve sınıflandırması yapılmış sinema filmleri, gösterime girdiği tarihten itibaren ücretli yayın yapılan kablo, uydu, karasal, internet ve diğer ortamlarda beş ay geçmeden, ücretsiz yayın yapılan uydu, karasal, internet ve diğer ortamlarda altı ay geçmeden ticari amaçla yayınlanamaz veya umuma iletilemez’ hükmü yer alıyor."
Açıklamada, düzenleme ile sinema filmlerinin, gösterim tarihinden itibaren 5 ay geçmeden ücretli yayın yapan platformlarda, 6 ay geçmeden ücretsiz yayın yapan platformlardan gösterilemeyeceği belirtildi.
Sinema salonu işletmecileri, filmin yapımcısı veya dağıtımcısı arasında yapılan sözleşmeler çerçevesinde "belirli yaş ve üzeri bileti", "engelli bileti", "şehit yakını ve gazi bileti", "halk günü bileti", "internet bileti", "kamu meslek grubu bileti", "öğrenci bileti" ve "sabah seansı bileti" türlerinde indirim yapabilecek.
İşte kullanılacak ibareler:
