Deprem tarihimiz 100, deneyimimiz 0

1453 yılında İstanbul'u fethettiğimizi herkes bilir. Çok değil, fetihten yaklaşık 50 yıl sonra, 1509 yılında Büyük İstanbul Depremi (Küçük Kıyamet) oldu. Yani İstanbul gibi, tarihteki meşhur İstanbul depremleriyle de artık tanış hale geldik. 1766'da, yine İstanbul'da çok büyük bir deprem oldu. Bu deprem, İzmit'ten Tekirdağ'a kadar geniş bir alanı etkiledi. Tarihsel kaynaklar söylüyor ki; Sadece İstanbul değil, tüm Anadolu dünyadaki en aktif deprem bölgelerinden biri.

20. Yüzyılın depremlerinin sonuçlarını ise çok daha net biliyoruz. 24 Nisan 1903'te Muş-Malazgirt'te 600; 9 Ağustos 1912'de Tekirdağ-Mürefte'de meydana gelen depremde ise 216 kişi öldü.
Cumhuriyet Döneminin ilk büyük depremi ise Kars-Ermenistan sınırında oldu. Bu depremde 355 kişi hayatını kaybetti. 7 Mayıs 1955’de de İran sınırında meydana gelen depremde 2.514 kişi öldü.

27 Aralık 1939 meydana gelen, 120 bin binanın yıkıldığı, 33 bin kişinin öldüğü Erzincan Depremi ise yakın tarihimizin en büyük kıyametiydi. İki yıl sonra, 9 Ekim 1941’de Van-Erciş’te meydana gelen 5,9 büyüklüğündeki bir deprem bile 192 kişinin ölümüne neden oldu.

Kuzey Anadolu Fayında 12 Aralık 1942’de meydana gelen Tokat-Erbaa depremi ise 3.000 kişiyi aramızdan aldı. Bu fay o yıllarda çok aktifti. 20 Haziran 1943’de Hendek’te 336 kişi, aynı yıl 27 Kasım’da Samsun-Hendek’te ise 4.000 kişi öldü. 1 Şubat 1944’te de Bolu-Gerede’de 3.959 kişi hayatını kaybetti.

Doğu Anadolu Fayında da 31 Mayıs 1946’da, Muş-Varto/Erzurum-Hınıs depremi oldu. Bu depremde (5.9 magnitüd) 839 kişi öldü. 17 Ağustos 1949’ta aynı fayda bu kez Bingöl-Karlıova kırıldı, 450 kişi öldü. Bu depremin 50. Yılında aynı gün Gölcük Depremi gerçekleşti. 19 Ağustos 1966 tarihindeki Varto depreminde ise 2.396 kişi öldü.

Ülkemizin Ege Depremleri de ünlü. 18 Mart 1953 Çanakkale-Yenice depremi 265 kişinin; 28 Mart 1972’deki Kütahya-Gediz depremi ise 1.086 kişinin ölümüne yol açtı.

1970’li yıllarda Doğu Anadolu Fayı oldukça aktifti 22 Mayıs 1971 Bingöl depreminde 878 kişi; 6 Eylül 1975’te, Diyarbakır-Lice’de 2.385; 24 Kasım 1976’da, Van-Muradiye’de 3.840 kişi öldü. 30 Ekim 1983 Erzurum-Kars depremi 1.155 kişiyi alıp götürdü.

Büyük Depremden 52 yıl sonra Erzincan bir kez daha sarsıldı. 13 Mart 1992’de bu kez 653 kişi öldü.

17 Ağustos 1999, Gölcük merkezli deprem Marmara Bölgesi’nde büyük kayıplara yol açtı. İzmit’in tamamında ve İstanbul’da özellikle Tuzla ve Avcılar’da binlerce bina yıkıldı. 17. 480 kişinin öldüğü söylense de, bu rakamların inandırıcı olmadığı, bir kaos yaşandığı düzgün istatistiklerin tutulamadığı belirtildi. Bu depremin acıları tazeyken yine Kuzey Anadolu Fayında, bu kez 12 Kasım 1999’da Düzce yıkıldı.

2000’li yıllar sakin başladı, 1 Mayıs 2003’te Bingöl’de 176 kişinin öldüğü depremden sonra Anadolu fayları 23 Ekim 2011’e kadar sustu. Doğu Anadolu Fayındaki Van’da bu tarihteki depremde 644 kişi hayatını kaybetti. Faylar bir süre yine sustu.

24 Ocak 2020’de Elazığ-Sivrice’de meydana gelen depremde 44 kişi; 30 Ekim 2020’de İzmir’deki depremde 117 kişi öldü.
6 Şubat 2023’teki Kahramanmaraş-Pazarcık’ta ve birkaç saat sonra Kahramanmaraş-Elbistan’da meydana gelen, muhtemelen son yüzyılın Anadolu’daki en büyük depremi olan bu iki depremde ölen sayısı ise meçhul… Bugün itibariyle 40 bini aştı...
Küçük ve orta büyüklükteki depremlerin sayısı ise belirsiz

Tarih boyunca yıkılan yüzbinlerce, belki milyonlarca bina; ölen yüzbinlerce insan var.
Kısacası, tarihimiz zengin, deneyimimiz ise neredeyse hiç yok!