Basın Kartı Yönetmeliği'ndeki değişiklik Danıştay'da yeniden görüşülecek

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı itirazı sonrası Danıştay 10. Dairesi'nce verilen Basın Kartı Yönetmeliği’nin yürütmesinin durdurulması kararı kaldırıldı. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, dosyanın Danıştay 10. Dairesi'ne gönderilmesine karar verdi. Basın Kartı Yönetmeliği'nde yapılan değişiklik Danıştay'ta yeniden görüşülecek.

Resmi Gazete’de 21 Mayıs 2021’de yayımlanan Basın Kartı Yönetmeliği’ndeki değişikliklere karşı yapılan başvurular sonucu Danıştay’ın yürütmeyi durdurma kararına Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı itiraz etti.

İtiraz sonucu Danıştay 10. Dairesi’nce verilen Basın Kartı Yönetmeliği’nin yürütmesinin durdurulması kararı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından kaldırıldı.

Basın özgürlüğünü etkilemiyormuş

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 14 Şubat tarihli kararında, basın kartı bulunmayan basın çalışanlarının mesleklerini yapmalarına engel oluşturduğuna dair mevzuatta herhangi bir hüküm bulunmadığı belirtildi.

Kararda basın kartının, basın özgürlüğüyle doğrudan bağlantılı olmadığı iddia edildi. Cumhurbaşkanı İletişim Başkanlığı’nın Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile görevlendirildiği hatırlatılan kararda, “Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığının sahip olduğu basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenlemek görevi çerçevesinde, idarenin düzenleme yapma yetkisinden kaynaklı olarak, basın kartının verilmesine ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisinin de söz konusu maddede geçen ‘düzenleme’ ibaresinin kapsamına girdiği, başka bir anlatımla konunun Başkanlığın görev ve yetkisi kapsamında olduğu…” ifadeleri yer aldı.

Danıştay'da yeniden görüşülecek

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun kararının ardından Yönetmelik karar öncesindeki şekliyle uygulanmaya devam edecek. Ancak Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, dosyanın Danıştay 10. Dairesi’ne gönderilmesine de karar verdi. Böylece Basın Kartı Yönetmeliği'ndeki değişiklikler yeniden Danıştay 10. Dairesi'nde görülecek.

Meslek örgütlerinden açıklama

Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), Türkiye Foto Muhabirleri Derneği, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun kararına ilişkin ortak açıklama yaptı.

Açıklamada, "Davacı kurumlar olarak, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun gazetecilik mesleğini yapmak için zorunlu bir kart olmadığı ifadelerine katılmakla beraber “basın kartının basın hürriyeti ile ilişkili olmakla birlikte doğrudan bağlantılı olmaması” gerekçesine katılmıyoruz. Zira basın kartı gazetecilere çeşitli mesleki kolaylıklar sağlamanın yanı sıra gazetecilerin sosyal güvencesi yıpranma hakkının zorunlu önkoşulu olduğunu hatırlatmak isteriz" denildi.

Yapılan açıklamanın tamamı şöyle:

"Basın Kartı Yönetmeliği’nde, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığınca 20 Mayıs 2021 tarihinde yapılan değişikliklere Türkiye Gazeteciler Sendikası, Gazeteciler Cemiyeti ve Türkiye Foto Muhabirleri Derneği tarafından açılan davada, Danıştay 10. Dairesi uygulanması hâlinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğmasına yol açacağı tespitiyle yönetmeliğin yürütmesini durdurmuştu. Dairenin gerekçesi 14 sayılı İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığına basın kartı ile ilgili olarak sadece basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenleme yetkisi verilmesi, basın kartının kimlere verileceğinin ve hangi hâllerde basın kartının iptali gerekeceğinin belirlenmesi konusunda bir yetkiye yer verilmemiş olması, Basın Kartı Yönetmeliğinin 3. Maddesi 1. Fıkrasının hukuka aykırı olması, basın kartının basın özgürlüğünün ilgilendirmesi sebebiyle ancak kanunla düzenleme yapılacağı şeklindeydi.

Karara Cumhurbaşkanlığınca itiraz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından 14/02/2022 tarihli kararla itiraz kabul edildi ve yürütmeyi durdurma kararı kaldırılarak yürütmeyi durdurma isteminin esası hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın Danıştay 10. Dairesine gönderilmesine karar verildi.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun gerekçesine baktığımızda basın mesleğini sürdürmek için basın kartının zorunlu bir kart olmadığı, basın kartının basın hürriyeti ile ilişkili olmakla birlikte doğrudan bağlantılı olmaması gerekçesiyle kartın habere ulaşma-haber verme konusunda avantaj sağlamakla birlikte anılan karta ilişkin usul ve esasların, bu kartın verilmesi ve iptaline ilişkin hükümlerin, doğrudan basın hürriyetinin özünü ilgilendirdiğinden bahisle kanunla düzenlenmesi gerektiğinden söz edilemeyeceği, bu hususta Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığının düzenleme yapma yetkisinin olduğu ifade edilmektedir.

Davacı kurumlar olarak, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun gazetecilik mesleğini yapmak için zorunlu bir kart olmadığı ifadelerine katılmakla beraber “basın kartının basın hürriyeti ile ilişkili olmakla birlikte doğrudan bağlantılı olmaması” gerekçesine katılmıyoruz. Zira basın kartı gazetecilere çeşitli mesleki kolaylıklar sağlamanın yanı sıra gazetecilerin sosyal güvencesi yıpranma hakkının zorunlu önkoşulu olduğunu hatırlatmak isteriz.

İlerleyen günlerde Danıştay 10. Dairesi, halkın haber alma hakkı ve ifade özgürlüğünün etkin kullanımını sağlayan ve koruyan basın kartının alma ve iptal koşullarına dair belirsizlikler ve keyfilik taşıyan, masumiyet karinesine aykırı, gazeteciliği kriminalize etme amacı güden 20 Mayıs 2021 tarihinde yapılan düzenlemelere ilişkin Yönetmeliğin yürütmesinin durdurulması konusunda esas yönünden değerlendirme yapacaktır."

Ne olmuştu?

Basın Kartı Yönetmeliği 2018’de değiştirildi. Yeni kartın rengi turkuaz oldu. Sarı basın kartları ise iptal edildi. Sarı basın kartı olanların yeniden başvuru yapılması istendi. Ancak bu evrede basın kartı taşıyan gazetecilere yeni kart çıkartılmadı. İletişim Başkanlığı çeşitli gerekçelerle ya basın kartlarını iptal etti, kartı teslim edilmeyen gazeteciler de bulunuyor.

Basın Kartı Yönetmeliği’nde, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun verdiği 4 Kasım 2020 tarihli karar ile pek çok maddesinin yürütmesi durdurulmuş, 20 Mayıs 2021 tarihinde tekrar değişiklikler yapılmıştı.

Türkiye Gazeteciler Sendikası, Gazeteciler Cemiyeti Derneği ve Türkiye Foto Muhabirleri Derneği yönetmeliği yargıya taşımıştı. Danıştay 10. Dairesi, "yönetmeliğin uygulanması hâlinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğmasına yol açacağı" sonucuna vararak yürütmesinin durdurulmasına karar vermişti.

Kararda, 14 sayılı İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığına basın kartı ile ilgili olarak sadece basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenleme yetkisi verildiği, basın kartının kimlere verileceğinin ve hangi hâllerde basın kartının iptali gerekeceğinin belirlenmesi konusunda bir yetkiye yer verilmediği ifade edilmişti.