Sırbistan ve Hırvatistan arasındaki Bajakovo-Batrovci sınır kapısından 7 Nisan 2019 tarihinde geçiş yapmak isteyen ismi açıklanmayan Türk vatandaşın üzerinde çok sayıda sikke ve arkeolojik malzeme ele geçirildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığı'nca hem eserlerin fotoğrafları istendi, hem de Hırvatistan'a gidilerek yerinde inceleme yapıldı. İnceleme sonucunda 2 bin 955 sikke, kurşun, mühür baskıları ve ağırlıklardan oluşan eser grubunun Anadolu kökenli olduğu tespit edildi. Hazırlanan raporun Hırvatistan makamlarına iletilmesinin ardından M.Ö. 5'inci yüzyıla ait Roma, Bizans dönemine ait eserler 1 Aralık 2021 tarihinde Türkiye’ye getirilerek Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde muhafaza edilmeye başlandı.

Anadolu operasyonu başlatıldı

Tarihi eserlerin ele geçirildiği şüphelinin ifadesi doğrultusunda Cumhuriyet tarihinin suçtan elde edilen gelire yönelik ilk tarihi eser kaçakçılığı operasyonu başlatıldı. 'Anadolu Operasyonu' kapsamında 30 ayrı ilde belirlenen adreslere eş zamanlı baskınlar düzenlendi. Hırvatistan, Sırbistan ve Bulgaristan ayağı da operasyon kapsamında 20 bine yakın kültür varlığının yurt dışına kaçırılması önlendi. Bu eserler, Adana Müze Müdürlüğü'ne teslim edildi.

Soylu: 20 bine yakın kültür varlığı ele geçirildi

Ele geçirilen eserler ve operasyonla ilgili İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, ortak basın toplantısı düzenledi. Bakan Soylu, söz konusu eserlerin ele geçirilmesi ve zanlının yakalanmasının, İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı’nca yürütülen Adana merkezli 30 ayrı ilde eşzamanlı yapılan ve uluslararası ayağında Hırvatistan, Sırbistan ve Bulgaristan gibi ülkelerin olduğu 'Anadolu Operasyonu'nun başlangıcı olduğunu söyledi. Soylu, "Kültür ve Turizm Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı tarafından da destek verilen Anadolu Operasyonu, Cumhuriyet tarihimizin suçtan elde edilen gelire yönelik ilk tarihi eser kaçakçılığı operasyonudur. Örgüte mensup çok sayıda kişi gözaltına alınarak 26 milyon avroya el konulmuştur. 20 bine yakın kültür varlığı da yurt dışına kaçırılmadan ele geçirilerek Adana Müzesi Müdürlüğü’ne teslim edilmiştir. Gerek emniyet gerekse jandarma birimlerinin kültür varlıklarının korunmasına ilişkin çalışmalarını son yıllarda arttırmış oldukları gözlenmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın da uzman desteği sağladığı bu çalışmalar kimi zaman operasyonel kimi zamansa önleyici tedbirlere yönelik sürdürülmektedir. Emniyet ve Jandarma birimleri tarafından yürütülen çalışmalar sayesinde birçok eser yakalandığı gibi birçok kaçak kazı olayı da önlenmektedir" dedi.

Bakan Ersoy: Özel bir koleksiyon kendi topraklarında

Bakan Ersoy da 2021 yılında son 10 yılın en yüksek rakamına ulaşılarak 525 eserin yurt dışından getirildiğini söyledi. Bakan Ersoy, bakanlık uzmanlarının çalışmasıyla Hırvatistan'da ele geçirilen eserlerin Anadolu kökenli olduğunun tespit edildiğini hatırlatarak, "Biz bu doğrultuda hazırlanan detaylı raporu Hırvat makamlarına ilettik ve ısrarla konunun takipçisi olduk. Neticede 1 Aralık 2021 tarihinde eserler Türkiye’ye getirildi ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde muhafaza altına alındı. Ele geçirilen sikkeler dönem, bölge ve kullanım açısından farklılıklar içermektedir. Örneğin hem Anadolu şehir paraları örnekleri mevcuttur, hem de M.Ö. 5’inci yüzyılda basılan ve Anadolu’nun hemen her yerinde ortak geçerliliği olan sikkeler vardır. Yine Arap-Bizans basımı olan İslami sikkelerin en erken örnekleri bulunuyor. Sikkelerin medeniyet kökenlerine baktığımızda ise Roma, Seleukos, Pontus, Kilikya, Emevi, İlhanlı-Selçuklu ve Osmanlı karşımıza çıkmaktadır. Sikkelerin yaklaşık 2 bin 300 yıllık bir dönemi kapsadığını söyleyebiliriz. Osmanlı Padişahı 2'nci Mahmut’a ait altın sikke de bu koleksiyonda yer alıyor. Madeni özellik açısından baktığımızda altın da var, gümüş ve bakır da. Velhasıl önemli ve özel bir koleksiyon, ait olduğu topraklara dönmüştür" dedi.

'9 uluslararası anlaşma imzalandı'

Bakan Ersoy, kültür varlığı kaçakçılığına karşı yurt içinde ve uluslararası arenada gerek yasal ve hukuki adımları atarak gerekse diplomasi ile ülkeler arası iş birliğini tesis ederek mücadeleyi kararlılıkla ve hız kesmeden sürdüreceklerini belirtti. Ersoy, "Bu vesileyle kültür varlığı kaçakçılığının önlenmesi için İran, Romanya, Yunanistan, Bulgaristan, Çin, Peru, Türkmenistan, Özbekistan ve Amerika ile olmak üzere 9 uluslararası anlaşmanın imzalandığı bilgisini paylaşmak isterim. Yeni anlaşmalar için İsviçre ve Sırbistan ile çalışmalarımızı sürdürmekteyiz. İnanıyorum ki Hırvatistan ile de bu çalışmalarımızı etkin olarak kullanacağımız bir ikili anlaşmayla taçlandırmak mümkün olacaktır. Bu sahada bugüne kadar yaptığımız her çalışma ciddi bir iş birliği örneğidir" ifadelerini kullandı.

Konuşmaların ardından kültür varlıklarının korunması amacıyla gerçekleştirilen operasyon ve çalışmaları nedeniyle Bakan Ersoy ve Bakan Soylu tarafından, Emniyet Genel Müdürlüğü ile Jandarma Genel Komutanlığı personeline teşekkür plaketi verildi.