20 yılda alkolden alınan vergi 52.7 kat arttı

AKP iktidarında alkollü içeceklerden tahsil edilen vergilerin tutarı ve toplam vergiler içindeki payı sürekli olarak artıyor. Vergi uzmanı Dr. Ozan Bingöl, alkollü içecekler üzerinden Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma Değer Vergisi (KDV) olmak üzere iki temel vergi alındığını ve bunların ikisinin de dolaylı olduğunu belirterek, “Alkollü içeceklerden alınan ÖTV tutarı aynı zamanda KDV’nin matrahına da girdiği için ÖTV’nin de KDV’sini ödüyoruz. Biz bunu ‘verginin vergisi’ olarak adlandırıyoruz” dedi.

Alkollü içeceklerden tahsil edilen verginin genel bütçe vergi artışlarının çok üzerinde gerçekleştiğine dikkat çeken Bingöl, şunları söyledi:

‘Alkolün vergi gelirleri içindeki payı yüzde 5.4’ten 19.6’ya çıktı’

"2002-2021 döneminde genel bütçe vergi gelirleri TL bazında 14.7 kat artmış iken, alkollü içecekler üzerinden tahsil edilen vergiler TL bazında 52.7 kat artış göstermiştir. Dolar bazındaki artış ise aynı dönemde genel bütçe vergi gelirleri için 2.76 kat iken, alkol ÖTV’si için 9.9 kat olmuştur. Özetle hangi para birimi ile bakarsanız bakın, alkollü içecekler üzerinden alınan vergide fahiş denebilecek oranda artışlar olduğu anlaşılmaktadır. Alkollü içecekler ÖTV tahsilatının 2002 ve 2021 yıllarında genel bütçe vergi gelirleri içindeki payı da bizi aynı sonuca götürmektedir. Nitekim 2002 yılında alkollü içecekler ÖTV tahsilatının toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 5.4 iken, 2021 yılında yüzde 19.6’ya yükselmiştir."

12 yıldaki vergi artışı yüzde 1070

Özellikle alkol ürünlerinin ÖTV serüvenine bakıldığında, alkol oranı değişmese de vergi oran ve miktarının sürekli arttığını vurgulayan Bingöl, “Örneğin, 2010 yılında bir litre alkolde 51.48 lira olan ÖTV tutarı 27 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla 602.48 liraya çıkmıştır. Böylece alkol üzerinden alınan ÖTV’de son 12 yıldaki vergi artış oranı yüzde 1070 olmuştur. Alkollü içecekler üzerinden 2002-2022 Haziran döneminde tahsil edilen ÖTV cari fiyatlarla 140 milyar 813 milyon liradır. İlgili yıllar için TCMB ortalama dolar efektif alış kuru üzerinden bu vergileri dolara çevirdiğimizde 2002-2022 Haziran döneminde ödediğimiz alkollü içecek ÖTV tutarı 40 milyar 232 dolardır” diye konuştu.

‘Sağlığı korumaktan çıktı, aksine sağlığa zarar veriyor’

Tüm dünyada alkollü içecekler üzerinden ÖTV alınmasındaki en büyük nedenin sağlığa zararlı olduğu düşünülen bu ürünlere olan erişimi azaltmak olduğunu belirten Bingöl, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Özellikle gençliği zararlı alışkanlıklardan korumaktır. Bütçeye gelir elde etme ikincil bir hedeftir. Ama bizim ülkemizde maalesef durum biraz daha farklıdır. Geldiğimiz noktada alkol ürünlerindeki yüksek vergilemenin toplum sağlığını korumak ile bir ilgisi kalmamıştır. Temelde sadece ‘gelir odaklı’ bir vergileme yaklaşımı oluşmuş ve hatta alkolden alınan ÖTV, bir vergi politikası aracı olmaktan çıkıp doğrudan yaşam tarzına müdahale aracına dönüşmüştür. Alkol üzerindeki bu denli yüksek vergi yükü nedeniyle kaçak içki, merdiven altı sahte üretimler nedeniyle pek çok vatandaşımız hayatını kaybetmiş veya sağlığından olmuştur. Dolayısıyla, toplum sağlığını korumak için öngörülen bir verginin bizzat kendisi toplum sağlığı sorununun kaynağı olmaya başlamıştır. Fransız iktisatçı Pierre Paul Leroy-Beaulieu’ya atfedilen ‘Fazla vergi, vergiyi öldürür’ sözünü ülkemize uyarladığımda ‘Fazla vergi, insanı da öldürüyor’ şekline getirmek daha doğru olmaktadır.”

94 liralık 70’lik rakı, 241 liralık vergiyle 335 liraya satılıyor

“Aşağıdaki tabloya bakınca insan şu sözü tekrar etmeden geçemiyor: Unutmamak gerekir ki, vergi politiktir, vergileme ise ideolojik” diyen Dr. Ozan Bingöl, alkol oranı %45 olan bir 70’lik rakının vergi dağılımını da şöyle hesapladı:

-Bayi kârı ve diğer giderler dahil ürün fiyatı: 94.12 TL

-ÖTV: 189.78 TL

-KDV 51.10 TL

-Toplam vergi 240.88 TL

-Tavsiye edilen satış fiyatı 335 lira.