Son yılların tabii ki en çarpıcı olayı bana sorarsanız, Rus Wagner paralı askerlerinin kurucusu, lideri Yevgeni Prigojin’in ölümüdür. Prigojin’İn akıbetine ilişkin komplo teorilerinden geçilmez artık. Olayda da buna zemin hazırlayan hersey mevcut tabii. Gizem, karmaşık ilişkiler, yüzlerce aktör nihayet havada patlatılan uçakla gerçekleştirilmiş bir suikast var ortada. Her türlü komplo teorisine uygun yani.
Daha neler okuyacağız, duyacağız kim bilir? Tabii, Prigojin’in öldüğünü varsayalım, ama İngiliz bir güvenlik uzmanının adını Yevgeni Prigojin olarak değiştiren çok sayıda kişi olduğunu, dolayısıyla uçak enkazında bulunan bedenin gerçek Prigojin’e ait olmayabileceği iddiasını da aklımızda tutalım bir. Komplo teorilerine itibar etmem ama Prigojin’in Vladimir Putin’in takibinden kurtulmak için kendisini ölmüş gibi göstermek isteyebileceği fikrine uzak değilim.
Asıl soru: Putin’e ne olacak?
Öldüğünü kabul edelim biz. Şimdi ne olacak? Wagner açısından olacak olan belli. Ordu denetiminde bağımsız bir güç olarak kalmaya devam edecek. Başıboş bir yapı olarak tutulmasına olanak yok pek. “Şimdi ne olacak?” sorusu asıl Putin için sorulmalı. Çünkü bence gücünün doruğunda olsa bile onun için de zor, çetin bir süreç var önünde. Karşı karşıya kaldığı sorun sadece Prigojin değildi. Başka sorunları var, bunlar, Prigojin’in ölümüyle ortadan kaldırılacak türden sorunlar da değil. Öncelikle ordu içinde Ukrayna’da işlerin iyi gitmediğini düşünen, dillendiren başkaları da var, son derece de geniş bir kesim. Putin onlarla da başa çıkmak zorunda.
Prigojin, orduyu eleştiren grubun önde gelen figürü olarak ortaya çıktı. Rus bürokrasisini yetersiz vatanseverlikle suçlayarak ülkenin topyekûn seferber edilmesi, ekonominin tamamen askerileştirilmesi, elitlerin varlıklarının, iş uygulamalarının ulusal bir hedefe yönlendirilmesi gerektiği konusunda ısrar etti. Şimdi, bu talepleri dile getirenler karşısında Putin’in de aslında yapmak istediği bu. Yani, Prigojin’in ölümünden sonra Prigojin olmak Putin’e kaldı.
Ancak Putin'in bu stratejiden şimdilk kaçınır görünüyor. Savaş hala "özel bir operasyon" olarak kalmaya devam ediyor, seçkinler arasındaki “hainlere” karşı büyük çaplı baskılar yapılmıyor, Rus halkına yeni bir askeri seferberlk çağrısı yapılmayacağı sözü veriliyor ülkede. Dahası "topyekün seferberlik” isteyenler kamusal alandan tasfiye ediliyor.
Kazadan sadece bir gün önce görevden alınan, hem Genelkurmay başkanı hem de Savunma Bakanı ile iyi geçinemeyen General Sergei Surovikin bu akibete uğrayan tek kişi değil. Topyekûn seferberlik yanlılarının önde gelenlerinden Igor Girkin de baskı altına tutuluyor. Prigojin ile Girkin anlaşmazlık içinde olmalarına rağmen ortak “idealleri” paylaştıkları malum.
Prigojin’in ölümüyle bitmez
Bunların Prigojin’in öncülüğünü yaptığı ayaklanmadan sonra yaşanmış da değil bu arada. Bu uzun zamandır süren bir çatışma hali. Putin hala savaşı yürütme şeklinden memnun olmayan elit kesimin yoğun, ciddi baskısı altında. Sorun sadece Rus elitleriyle de ilgili değil. Russian Field tarafından yapılan bir anket, Rus katılımcıların yüzde 20'sinin isyanı başarısızlıkla sonuçlandıktan sonra bile Prigojin’e sempati duyduğunu ortaya koydu. Bu orandaki kesim savaş destekçisi çekirdek grup aslında. Bunlar Ukrayna’ya “özel askeri operasyonu” destekledikleri gibi, hedefe ulaşmadan askerin geri çekilmesine de karşılar. Hükümet harcamalarında önceliğin orduya verilmesini savunanlar da bu kesim.
Putin, onlar gibi düşünmekle beraber inisiyatifin bu kesimlere geçtiği izlenimini verecek bir adım atmaktan korkuyor. Tek adam rejimlerinin ortak özelliğidir bu. Kitleselleşmiş kimi talepler iktidarı etkisizleştirebilir korkusu yaygındır bu tür rejimlerde. Dolayısıyla Putin’in kendi idealize ettiği tutumların kitleselleşerek sıradanlaşmasına, iktidarını sürdürme arzusundan ötürü, tahammülü yok.
Tutumunu Prigojinize etmek zorunda
Durum böyle olunca Progojin’in ölüp ölmemesinin bir önemi de kalmıyor doğrusu. Hatta onu öldürenin Putin olması da önemli değil. Şu anda önemli olan bu ölümün, Putin’in intikamı olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği. Bu tür bir algı, Putin’in sadece muhaliflerine değil, savaşta ordunun yeterince etkili olmadığını söyleyen herkese sert davranacağı endişesini yaygınlaştırıyor.
Şimdi Putin, tüm bunların üzrinden gelmek için, oömayacğı sözünü vermesine rağmen, bence, yeni bir askeri seferberliğe hazırlanıyor. Yani Prigojin kaybetti ama Putin’in mücadelesi sürüyor. Şimdi halkın bir kısmıyla ordu saflarındaki kimi kesimlerde destek bulan Prigojinizmle başetmek zorunda Putin.
Bunun için de elinde tek bir yöntem var; o da politikalarını, söylemlerini Prigojinize etmek. Gücünü sürdürebilmek için buna ihtyacı var.
Bekleyip, görelim.
