Şaşacak bir şey yok. Hindistan adının değiştirilmesi konusunda uzun zamandır zemin yokluyor aslında. Uzayda artık hatırı sayılı bir güç haline gelmişken, uluslararası siyasette de hayli ağırlık kazanmışken daha güçlü dile getirir oldu bu isim değişikliğini. Yani ülkenin İngiliz sömürge döneminin izlerinden kurtulma çabası yeni değil.
Hindistan Başbakanı Narendra Modi ülkesinin adını Bharat olarak değiştirme girişimlerine ufak ufak başladı. Bu hafta sonu Hindistan'ın ev sahipliğinde yapılacak olan G20 zirvesindeki bir yemek daveti çağrısını "Bharat Başbakanı" sıfatıyla yaptı örneğin. Zaten yeri geldikçe ülkesinden, kökeni Sankskritçe yazılmış eski Hindu metinlerine kadar giden bir kelime olan Bharat diye söz ediyordu. Ayrıca Bharat ülkenin mevcut anayasasında kabul edilmiş olan iki resmi addan biri. Şunu da ekleyeyim bari; yıllardır bildiğimiz, iktidardaki aşırı sağcı Hindu partisi BJP’nin B’si de Bharat’ın kısaltılmışı.: Bharatiya Janata Partisi. En azından ülkede bu adı “yabancı” kabul edecek kimse yok.
Sömürgeci adlandırmalar reddediliyor
BJP uzun yıllardır Hindistan adının kullanılmaması için kampanya yürütüyor. Bunu sağcıların yapması tatsız da olsa kampanyayı anlamlı buluyorum tabii. Hiç bir ülke sömürge geçmişinin izini canlı tutmak zorunda değil. Myanmar da böyle bir adım atarak, İngilizlerin taktığı Burma adını kullanmayı bırakmıştı biliyorsunuz.
Bu, Hindistan hükümetlerinin İngiliz sömürge döneminin mirasından kurtulmak için attığı diğer adımların devamı. Modi yönetimi, başkent Yeni Delhi'de İngilizler tarafından tasarlanan parlamento bölgesini, sömürge dönemi yapılarının yerini alacak şekilde yeniledi örneğin. Geçtiğimiz ay da hükümet, İngiliz monarşisine yapılan atıfları kaldırmak amacıyla Hindistan’ın bağımsızlık öncesi ceza kanununu yeniden ele almaya karar verdi. Hükümet ayrıca yolların, caddelerin isimlerini de değiştiriyor.
Kalsın diyenler de var
Ama ülkede herkes isim değişikliği konusunda aynı tutumu almıyor. On ikiden fazla muhalefet partisi 'INDIA' adlı bir ittifak kurarak bu değişikliğe karşı çıkıyor. Bakalım ne olacak?
Şu da var tabii; Hindistan’ın iki adından biri bu Bharat. Dileyen kullanabilir yani. Hindistan adının tamamen atılması bugüne kadar marka haline gelmiş bir addan vazgeçmek olmaz mı acaba? Dünyanın tanıdığı bir isim bu çünkü. Her iki adı da kullansalar keşke. Sömürgeciler taktı falan ama Hindistan hakkını verdi bu adın diyesim geliyor ancak çoğu zaman İnglizce söylenişiyle India sözcüğünün küçültücü anlamlarda kullanıldığını anımsayınca susuyorum mecburen.
Eğer Modi dünyaya bu konuda ciddi bir çağrı yaparsa elbette buna uyulmak zorunda. Bharat adını sık duyacağız gibi geliyor bana. Kolay iş değil. Ama yine de dünya halklarının zayıf hafızası işe yarayabilir. Çünkü adlarını değiştirilen ülkelerin eski adları unutuldu, yeni adlarına kolay alışıldı diye düşünüyorum. Örneğin Seylan artık eskide kaldı. Kral ve Ben filmini anımsayanlar bilir Seylan’ı sadece. O artık Sri Lanka. Sri Lanka, Seylan'ın cumhuriyet olarak ilan edildiği, İngiliz yönetiminden bağımsızlığını kazandığı 1972 yılında sömürge çağrışımlarından kurtulmak için adını değiştirdi. Sri Lanka 2011 yılında eski sömürge adı olan Seylan'ı resmi olarak da devlet kullanımından kaldırdı.
Hollanda diyen var mı hala?
Hollanda’ya sanırım bizden başka Hollanda diyen yok. Tüm dünya Netherlands diye söz ediyor ondan. Çek Cumhuriyeti diyen kaldı mı gerçekten? Slovakya’dan ayrıldıktan sonra Çek Cumhuriyeti yerine daha kolay söylensin diye Çekya yaptı adını ülke. Burma 1989’dan bu yana Myanmar, söz etmiştim. Kamboçya biraz kafa karıştırıyor tabii. Önce Kamboçya’ydı, sosyalist yönetim 1976’da Kampuçhe yaptı ülkenin adını. Sosyalistler iktidardan gidince yeniden Kamboçya oldu. Yazarken değil ama konuşurken Kampuçhe demeyi seviyorum.
Karıştırılmasın diye
Şu neredeyse her yıl bakire kızlarla evlenmesiyle bilinen bir kralları olan Svaziland da adını 2018’de Eswatini olarak değiştirdi. Kral III. Mswati, ülkesinin adının İsviçre’nin İngilizce söylenişi olan Switzerland ile karıştırılmaması için yapmış meğer bu değişikliği.
Makedonya Cumhuriyeti, adını 2019’da Kuzey Makedonya Cumhuriyeti olarak değiştirmişti. Yunanistan’ın Makedonya adını kullanmayı sorun yapmasından ötürü ülke önceleri Eski Yugoslavya Makedona Cumhuriyeti” olarak yer bulabiliyordu haritalarda. Başına bir başka kelime daha eklemesinin nedeni bu. Ama halk elbette kendisinden Makedon diye söz etmeyi sürdürüyor.
Son devrik şah Muhammed Rıza Pehlevi’nin babası Rıza Şah yeni kral olduğunda 1935’de Persia olarak bilinen adı İran olarak değiştirmişti. O gün bugündürİran der dururuz.
Yani çeşitli gerekçelerle ülkeler isim değişiklikleri ya da düzeltmeleri yapıyor tabii. Türkiye de uzun zaman önce Turkey adının yerine Türkiye denmesi için çabalıyor. Bu konuda sanırım BM’ye yapılmış resmi bir bir başvuru da var.
Bakalım Hindistan ad değiştirme konusunda kararlılığını sürdürecek mi? Beni düşünmesine gerek yok. Herhalde baharat anlamında gelen Bharat’a alışır, söylerim gibi geliyor bana.
Ağzım tatlanır en azından.
