Aile sağlığı merkezlerinde aşı krizi: 'AŞILA' programı çöktü

Aile Hekimliği Çalışanları Sendikası (AHESEN) yaptığı açıklamada “Hafta sonu bakanlıktan verilen talimat üzerine aile hekimlikleri dün itibariyle saat 13.30'da başlayacak şekilde, 10 dakikada iki hastaya aşılama yapılacak şekilde günlük toplam 36 hasta kapasiteli otomatik cetveller açılmıştır. Beş hekim ve Aile Sağlık Merkezi (ASM) çalışanı bulunan bir aile sağlığı merkezinde 180 kişiye randevu verilecektir. Alınan bu kararla kaos daha da derinleşecektir” uyarısını yaptı. 

"Bir aşının barkodunu okutmak için saatlerce beklendi"

Sağlık çalışanlarının ardından kademeli olarak devam eden koronavirüs aşılama çalışmalarına 65 yaş grubunun da eklenmesiyle, yaşanan sıkıntılar, toplum sağlığının birinci basamağında yer alan aile hekimleri ve aile hekimliği çalışanlarını sıkıntıya soktu.

AHESEN Yönetim Kurulu tarafından yapılan yazılı açıklamada, koronavirüs (Covid-19) aşılaması için cep telefonunda zorunlu kullanılmak üzere tasarlanan AŞILA programının çöktüğü ve aile hekimliği çalışanlarının bir aşının barkodunu okutmak için saatlerce beklemek durumunda kaldığı anımsatıldı.

Açıklamanın devamında şöyle denildi:

“Aşılamanın başlangıç tarihinin olduğu dönemde yapılacak bakım çalışması kabul edilebilir bir durum değildir. E-nabız kullanamayan vatandaşlarımız Alo 182 randevu hattını arayarak randevu almak istediklerinde, o telefon hattına da ulaşmanın mümkün olamadığı görüldü. SABİM Alo184 hattına ulaşanlar ise ‘Randevu sistemimiz doldu, aile hekimi randevu verebilir’ şeklinde kötü niyetli yönlendirmelerle, aile hekimliği çalışanları ve vatandaşlar maalesef karşı karşıya getirildi. Sistemsel problemlerin muhatabı aile hekimliği çalışanları oldu ve bu durum da sağlıkta şiddete varan bir tablo yaşanmasına neden oldu. Aşı uygulama sonrası her bireyin 30 dakika gözlem altında tutulması gerekmektedir.

"Aşı uygulaması, mevcut sisteme entegre edilmeli"

Birçok Aile Sağlığı Merkezi’nin bu kadar kişiyi yeterli sosyal mesafede gözlemleyecek alanı yoktur. Özellikle İstanbul’da ve büyükşehirlerdeki birçok ASM’nin havalandırma, bekleme ve gözlem alanı bulunmaksızın hizmet verdiği bilinen bir gerçektir. Unutulmamalıdır ki ASM’lerde poliklinik, bebek çocuk izlem, çocuk ve erişkin aşılama ve okul aşılamaları devam etmektedir. Polikliniğe başvuran Covid-19’lu hasta veya Covid19 taşıyıcısı ile aylardır sokağa dahi çıkartmadığımız 65 yaş grubu vatandaşlarımız riske girecektir. Olası bir aşıla yazılım programı çökmesi veya programın istenilen hızda çalışmaması ile kaotik ortam katlanarak artacaktır. Aşıla programını kaldırılıp, Covid-19 aşı uygulaması mevcut sisteme entegre edilmelidir.

Yaş grupları için planlanan tarihler medyadan önce aile hekimliği çalışanlarına bildirilmelidir. Aile hekimliği birimlerindeki aile hekimi ve aile sağlığı çalışanı eksikliği giderilmelidir. Her ASM’nin fiziki yeterlilik ve çalışan sayısı aynı değildir, bu nedenle Aile Hekimlerinin randevu cetvellerine müdahil olunmamalıdır.”

"Yoğunluk katlanarak artacak"

Genel Sağlık-İş Genel Başkanı Zekiye Bacaksız ise aşılamada yaşanan sıkıntılarla ilgili şu açıklamalarda bulundu: 

“10’ar dakika arayla verilen randevular ile aşı yapılması bile çok sıkıntılı iken bazı aile hekimlerine 5 dakikaya 3’er 65 yaş ve üzeri kişi aşılaması için MHRS’den randevu verildiği görülmüştür. Bu sebeple ASM’lerde büyük kalabalıklar oluşmaktadır. Bununla birlikte ASM’lerde normal muayenelerin, bebek aşılarının, okul aşılarının ve gebe izlemlerinin de devam ettiği göz önünde bulundurulduğunda bu yoğunluğun katlanarak artacağını öngörmek hiç de zor olmayacaktır. 

"Bilimsel ve akılcı bir organizasyon şarttır"

Yaklaşık bir yıldır evlerinden çıkmayan 65 yaş ve üzeri yurttaşları, uygun havalandırma koşulları sağlanamayan, kalabalık bir ortamda aşılamak için bekletmek sağlıkları için büyük risk oluşturmaktadır. Soğuk kış günlerinde yurttaşlarımızı ASM dışında bekletmek de doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Bu nedenle ilçe bazında bölgesel toplu aşılama için uygun merkezler oluşturulmalıdır. Bir an önce toplumsal bağışıklığı sağlayacak aşılama programının ivedilikle uygulanması kaçınılmazdır, bunun için sağlık ordumuz da göreve hazırdır ancak bunu sağlayacak bilimsel ve akılcı bir organizasyon şarttır.

Sağlık Bakanlığı sahanın gerçeklerine ve çalışanların taleplerine göre yaygın aşılama programını bilimsel ve akılcı temelde ivedi olarak yeniden planlamalıdır. ”