Netflix'in yeni dizisi Şahmeran bir süre önce izleyiciyle buluştu ve sosyal medyada çok konuşuluyor. Öyle ki dizide geçen Şahsu, Maran gibi isimlerin anlamları da Google'da çok arananlar arasına girmiş durumda. İşte diziyle beraber merak edilen Şahmeran hikayesi:

Şahmeran ya da Şah-ı Meran, Mezopotamya bölgesinde ortaya çıkmış ve yıllar boyu sözlü olarak aktarılmış bir efsanedir. Çok kez resmiyle karşılaştığımız Şahmeran, Fars kökenli bir efsane olsa da, bölgedeki tüm toplumların ortak mirası sayılmaktadır.

Şahmeran’ın bedeninin üst kısmı çok güzel bir kadındır ve insana benzeyen bu üst kısım, Maran (Meran) olarak isimlendirilir. Bedeninin alt kısmı ise, yılan ya da ejderha biçiminde tasvir edilir. Ancak, Farsça kökenli olan Şah-ı Meran isminde; Mar, yılan anlamına gelmektedir ve -an, çoğaltma ekidir. Bu yüzden, Şah-ı Meran, Yılanların Şahı olarak çevrilir.

İnanışa göre, yeryüzündeki tüm yılanların atası ve hükümdarıdır. Yerin yedi kat altında yaşamaktadır. Efsanelerin pek çoğunda Şahmeran, nefesiyle ve bakışıyla insanları öldürebilmektedir. Ayrıca bazı efsanelerde, öldüğünde, ruhunun kızına geçtiğinden söz edilir.

Türk Halk İnancında Şahmeran

Şahmeran ya da Şahmaran, Türk-Altay mitolojisine göre, Erbüke/Erböke ve İşbüke isimli varlıkların lideridir. Yılan Ata veya Yılan Ana olarak da isimlendirilir. Erbüke ismi, insan anlamına gelen er ve ejderha anlamına gelen büke/bükü/buka kelimelerinden türetilmiştir. Bu varlıkların dişisi ise, İşbüke olarak isimlendirilir. Şahmeran’ın Tarsus’ta, Ceyhan Yılankalesi’nde ve Mardin’de yaşadığına dair inanışlar vardır.

Dişi mi Erkek mi?

Pek çok efsanede dişi olarak yer alsa da, efsanelerin bazılarında erkek olarak adı geçmektedir. Erkek olarak yer aldığı efsanelerde, padişahın kızına aşık olur ve onun peşinden öldürüleceği hamama gider. Dişi olduğu efsanelerde ise, Şahmeran’ın hükümdarlığına kabul edilen genç bir erkek bulunur. Bu erkek Lokman Hekim, Tahmasp, Belkıya, Cemşab ya da Camsab’dır.

Efsanelerin tamamında, bilge bir canlıdır. Aynı zamanda her hastalığı iyileştirebilir, her derde devadır. Efsanelerde, Şahmeran ya da Şahmeran’ı tanıyan kişi, hamamda yakalanır ve efsaneler, Şahmeran’ın ölümüyle biter. Bu ölümün amacı ise, padişahın ya da padişahın kızının iyileştirilmesidir. Tüm efsanelerde, öldürüleceğini bilir ve bunun gizli tutulmasını ister. Çünkü yılanların insanlardan intikam almasını istemez. Ancak söylenceye göre, kıyamet gününde yılanlar Şahmeran’ın öldürüldüğünü öğrenecek ve Tarsus’a saldıracaklardır.

Şahmeran’ın ölümünden sonra vücudu 3 parçaya bölünür. Bu parçalardan biri (genellikle kuyruk) öldürür, zehirdir. Biri (gövde), tedavidir, iyileştirir. Biri (kafası) ise, Şahmeran’ın bilgeliğini içen kişiye aktarır.

Şahmeran Efsanesinin Bir Örneği

Şahmeran, kendini iyiliğe adamış bir canlıdır. Yılanların lideridir ve onlarla birlikte yeraltında yaşamaktadır. Cemşab ise, kendisine kötülük yapmak isteyen arkadaşları tarafından bir kuyuya atılır ve orada ölüme terk edilir. Kuyudan çıkma umudu olmayan Cemşab günlerce kuyunun duvarlarını izler. Bir gün, kuyudaki bir deliği fark eder.

Belki de bu delik genç adamın kuyudan çıkmasını sağlayacaktır. Deliği genişleten Cemşab, yılanlarla ve yılanların lideri Şahmeran’la karşılaşır. Şahmeran, bilgedir. Dönemin insanlarının bilmediği pek çok bilgiye hakimdir.Birlikte geçirdikleri sürede Cemşab’ı seven ve ona bildiği her şeyi anlatan yılanların hükümdarı, her geçen gün Cemşab’a daha çok bağlanır.

Ancak Cemşab Şahmeran’ı yeraltında kalmaya yetecek kadar sevmemektedir. Genç adam, Şahmeran’ın varlığından kimseye söz etmeyeceği sözünü vererek yeraltından çıkar ve ülkesine döner.Dönemin sultanı hastalandığında, vezir, sultanın iyileşmesi için Şahmeran’ın etinin gerektiğini söyleyerek ülkede Şahmeran’ı tanıyan olup olmadığını keşfetmek için halkı bir hamamda toplar. Çünkü, Şahmeran’ı tanıtan ya da Şahmeran’ın yakınında bulunan kişinin vücudu, Şahmeran’ın pullarıyla parlayacaktır.Bu zamana kadar sözünü tutan Cemşab, bir süre hamama gitmeyi reddetse de bir gün vezir onu hamamda yakalar ve Şahmeran’ın yerini öğrenir. Sihirli sözleri söyleyerek Şahmeran’ı yerinden çıkarır.

Şahmeran, kaderini bilmektedir. Vezire karşı koymaz, ancak bir isteği vardır: Cemşab’ı son kez görmek.Vezir Şahmeran’ın son isteğini gerçekleştirir ve Cemşab’la Şahmeran’ı bir araya getirir. Şahmeran Cemşab’a, öldükten sonra etinin kaynatılmasını ve kaynayan suyun üçe bölünmesini söyler. İlk suyu vezir, ikinci suyu sultan ve üçüncü suyu Cemşab içmelidir.Ölümünden sonra, ilk suyu içen vezir, ölür. İkinci suyu içen sultan, iyileşir. Üçüncü suyu içen Cemşab ise, Şahmeran’ın tüm bilgisine sahip olur.

Pek çok versiyonu bulunan ve Medusa efsanesiyle de eşleştirilen Şahmeran efsanesi, iyiliğin iyilikle kötülüğün kötülükle karşılık bulacağını anlatır. Bunun yanı sıra soylu, yüce bir sevginin ölüme bedel olduğunu da ifade eder.