Trump'ın ikinci azil süreci başlıyor: Yargılama süreci ve suçlamalar nasıl olacak?
Trump, ABD tarihinde Kongre'nin hakkında iki kez azil süreci başlattığı ilk başkan.
Demokratların çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi'nde hazırlanan iddianamede Trump'a iki suçlama yönletiliyor. Bunlardan ilki seçimlerde usulsüzlük yapıldığına dair asılsız ve temelsiz iddialarda bulunmak. İkincisi de Kongre baskınında oynadığı iddia edilen rolle ilgili "isyana teşvik".
Senato'daki yargılama süreci bugün başlıyor. Bu sürecin sonunda yapılacak oylamayla Trump'ın da yöneltilen suçlamalardan suçlu olup olmadığına karar verilecek.
Bu süreç, tarihi olarak nitelendiriliyor. Zira ilk kez görev süresi dolan bir Başkan azil talebiyle Kongre'de yargılanıyor.
Bu süreç nasıl işleyecek, neler yaşanması bekleniyor?
Yargılama süreci nasıl olacak?
Senato'daki yargılama süreci genel olarak hukuki olmaktan çok siyasi olarak görülüyor.
Yargılamanın sonunda Trump ile ilgili bir oylama yapılacak. Trump'ın suçlu bulunabilmesi için 100 sandalyeli Senato'da üyelerin üçte ikisinin bu yönde oy kullanması gerekiyor.
Trump'ın suçlu bulunması halinde, kamu görevlerinden men edilmesi için bir başka oylama daha yapılması mümkün.
Takvim nasıl işliyor?
Yargılama süreci, bugün yapılacak dört saatlik oturumla başlıyor. Bu oturumda Trump artık başkan olmadığı için yargılama sürecinin de anayasaya uygun olup olmadığı ele alınacak. Oturumun ardından bununla ilgili bir oylama yapılacak.
Çarşamba günü ABD saati ile öğlenden itibaren taraflara kendi argümanlarını sunmaları için 16 saatlik bir süre verilecek.
Görgü tanıklarının dinlenip dinlenmemesiyle ilgili oturum düzenlenip bunun oylamaya sunulması ihtimali de bulunuyor.
Senato, Yahudilerin Şabat günü olmasından dolayı Cuma akşamından Cumartesi akşamına kadar oturumlara ara vermeyi planlıyor.
Tüm bu yargılama sürecinin ne kadar süreceği bilinmiyor.
Ancak Demokratlar sürecin hızlı bir şekilde işlemesini ve tamamlanmasının ardından Başkan Joe Biden'ın pandemi nedeniyle getirilen finansal yardım paketi başta olmak üzere yapmak istediği yasal düzenlemelerle ilgili süreçlerin baştılmasını istiyor.
Suçlamalar neler?
İddia makamı konumundaki Demokratlar, Trump'ın Kongre saldırısından şahsen sorumlu olduğunu ve cezalandırılması gerektiğini öne sürüyor.
Yargı öncesi hazırlanan yazılı bilgilendirme notunda, Trump'ın seçimin sonuçlarını kabul etmeyi defaatle reddetmesinin "korumak için yemin ettiği cumhuriyete karşı isyana teşvikin" yolunu açtığı ifade ediliyor.
Trump'ın açıklamalarının 6 Ocak günü yapılan "kontrolsüz" gösteriyi her an patlamaya hazır bir barut fıçısına dönüştürdüğünü savunuyorlar.
Demokratlar, "öfkeli kalabalığın" Trump tarafından çakılan bir kıvılcımla "şiddete başvurmaya hazırlandığı" tezini bizzat eski başkanın açıklamalarında kullandığı sözler ve Kongre baskını sırasında çekilmiş görüntüler ile kanıtlamaya çalışacak.
Bilgi notunda, "Kanıtlar ortada… Başkanlık seçimlerinin sonuçlarını değiştirmeyi amaçlayan diğer girişimleri başarısız olunca eski Başkan Trump da Kongre binasına yönelik saldırıyı kışkırttı" ifadeleri yer alıyor.
Ayrıca, artık görevde olmamasına karşın Trump'ın "ilk gününden son güne kadar görevde olduğu süre boyunca gösterdiği davranışlardan dolayı hesap vermesi" gerektiği vurgulanıyor.
Demokratlar, eski başkanın ömür boyu kamu görevinden men edilmesini de istiyor.
Trump kendisini nasıl savunuyor?
Trump'ın avukatlarının yargılama öncesi hazırladığı bilgi notunda, taraftarlarının Kongre'yi kendi rızalarıyla bastıkları belirtiliyor.
Avukatları, Trump'ın baskın öncesi yaptığı konuşmanın kışkırtıcı olmadığını öne sürerek, "savaş" çağrısının gerçek değil, mecazi anlamda alınması gerektiğini vurguluyor.
Bilgi notunda, "Bu sözleri bağlamından kopartıp 'isyanı kışkırtmak' olarak nitelendirmek, Sayın Trump'ın taraftarlarına 'seslerini duyulmasını' 'barışçıl bir şekilde' sağlamaları gibi ifadeler kullandığı konuşmasının diğer bölümlerini tamamen gözardı etmek anlamına geliyor" ifadeleri yer alıyor.
Avukatlar ayrıca, Federal Soruşturma Bürosu'nun (FBI) hazırladığı belgelerin bu baskının hazırlıklarının günler öncesinden yapıldığına işaret ettiğini belirterek, bu bulguları da sunmaya hazırlanıyor.
Avukatların savunmasının bir diğer bacağını da Trump'ın artık görevde olmamasından dolayı bu yargılama sürecinin anayasaya aykırı olduğu tezi oluşturuyor.
Bu teze göre, Trump artık sıradan bir vatandaş olduğu için başkan olarak görevden alınması mümkün değil.
Trump'ın savunma ekibi, bu yargılama sreücini "siyasi bir tiyatro" ve "siyasi bir rakibi ve azınlık partisini susturmayı" amaçlayan "arsızca hazırlanmış siyasi bir oyun" olarak nitelendiriyor.
Görev süresi biten bir başkan yargılanabilir mi?
Görevden ayrılmış bir başkan hakkında azil süreci işletilmesinin ABD tarihinde bir örneği olmadığı gibi Anayasa'da da bu konuda açık bir hüküm yok.
Başkan Richard Nixon hakkında başlatılan azil süreci, Nixon 1974 yılında görevi bıraktığında son bulmuştu.
Dolayısıyla Trump azil yargılamasının Anayasa'ya aykırı olduğunu söyleyerek Anayasa Mahkemesi'ne başvurabilir.
Ama daha önce Başkan olmasa da bazı hükümet görevlileri hakkında görevden ayrıldıktan sonra azil süreci işletilmişti.
Trump ifade verecek mi?
İddia makamı pozisyonundaki Demokratların istediği bu. Bu nedenle de kendisine gelecek hafta başlayacak süreçte, "iki taraf için de uygun bir tarihte ve yerde" ifade vermesi için bir davet mektubu yolladılar.
Temsilciler Meclisi'ndeki Demokratlar Trump'ın sessiz kalmasının hakkındaki iddiaların doğru olduğunun yeni bir kanıtı olduğunu savundular.
Ancak birkaç saat sonra eski başkanın avukatları ifade davetini bir tür kamuoyuna yönelik şov diye niteleyerek Trump'ın bu daveti reddettiğini açıkladılar.
Avukatları Trump'ın gönüllü olarak ifade vermeye gitmeyeceğini açıkça belirtmiş bulunuyor.
İddia makamının zorla ifade vermeye çağırması mümkün fakat bunu yapmaları beklenmiyor.
Yargı sürecine kimler katılacak?
ABD'de Yüksek Mahkeme Başkanı Yargıç John Roberts, Trump hakkındaki birinci azil sürecine başkanlık yapmıştı ama bu kez yapmayacak.
Senato'daki yargılamaya bu kez, -Anayasa'ya göre başkana bir şey olursa yerini alacak üçüncü kişi olan- Senato'daki Demokratların lideri Patrick Leahy başkanlık edecek.
İddia makamında Azil Yöneticileri diye de tanımlanan, Temsilciler Meclisi mensubu 9 Demokrat olacak.
Trump'ı ise avukatları Bruce Castor ve David Schoen temsil edecek.
Savunma ekibine başka isimlerin eklenip eklenmeyeceği henüz belli değil.
Bu olağan dışı mahkemede Senato'nun 100 üyesinin tamamı jüri üyeleri olarak yemin etmiş bulunuyor.
Trump, Senato tarafından suçlu bulunabilir mi?
Demokratlar Senato'daki 100 sandalyenin yarısını elinde bulunduruyor ama azil oylamasında eski başkanın suçlu bulunabilmesi için üçte iki çoğunluk lazım.
Bu nedenle Trump'ın suçlu bulunması için 17 Cumhuriyetçinin de bu yönde oy vermesi lazım.
Parti şu ana kadar büyük ölçüde Trump'a sadakatini koruduğu için bu erişilmesi güç bir rakam gibi görünüyor.
Fakat Temsilciler Meclisi'nde daha önce yapılan azil oylamasında 10 Cumhuriyetçi Demokratlarla birlikte oy vermişti ve Senato'da da Trump'a karşı oy kullanabilecek bir kaç senator var.
Yine de geçen hafta 50 Cumhuriyetçi senatörden 45'inin azil yargılamasına gerek olmadığı yönünde oy kullandıklarını da not etmek gerekiyor.
Trump suçlu bulunursa yeniden başkan adayı olabilir mi?
Trump Senato'daki yargı süreci sonunda suçlu bulunsa bile 2024'deki seçimlerde başkan adayı olmasını engelleyecek bir "kamu görevlerinden men" kararı için bir oylama daha yapılması gerekiyor.
Demokratlar, bunu da yapmayı hedefliyor.
İşte bu azil sürecinin doğuracağı en önemli sonuç da bu olabilir.
Eğer suçlu bulunursa, kamu görevinden men oylaması için Senato'nun basit çoğunluğu yeterli olacak.
Dolayısıyla 50 Demokrat senatör ve oy hakkı olan Başkan Yardımcısı Kamala Harris'in oylarıyla Trump'ın siyasi geleceği söndürülebilir.
Bu bir yandan başkanlık yarışına katılma niyeti besleyen ve Trump'ın bu süreçten elimine edilmesini isteyen önde gelen bazı Cumhuriyetçilerin de işine gelebilir.
