AKP'nin anayasa teklifine şerh: Devlet başörtüsüne karışamaz

TBMM Anayasa Komisyonu’nda, başörtüsü ve aile tanımına ilişkin anayasa değişikliği önerisi, AKP ve MHP oylarıyla kabul edildi. Teklifin başörtüsünü düzenleyen birinci maddesine ilişkin verdikleri değişiklik önergesi reddedilen CHP ve İYİ Parti, Anayasa Komisyonu'nu terk etti. CHP ve İYİ Parti'nin önergesinde, "dini inancı sebebiyle başını örtmesi" ibaresinin "başını örtmesi ya da örtmemesi de dahil olmak üzere" ibaresiyle değiştirilmesi öngörülmüştü.

Hem CHP ve İYİ Parti, hem de HDP, Genel Kurul'da da anayasa değişiklik teklifine bu haliyle destek vermeyecek. CHP ve İYİ Parti, teklife karşı hazırladıkları şerhlerini bugün sundu. HDP ise müzakere sürecine katılmadığı için şerh koymadı.

Aile düzenlemesi için ortak tutum

Hem CHP hem İYİ Parti'nin şerhinde, aile kurumunu tanımlayan ve LGBTİQ+’a yönelik ihlallerin önünü açabileceği yorumları yapılan düzenleme için "Kamuoyunda böyle bir talep dahi yoktur. Mevcut hükümlerde böyle evliliklere cevaz veren bir düzenleme yoktur" denildi.

CHP: Devlet buna karışamaz

İbrahim Kaboğlu, Bülent Tezcan, Levent Gök, Aysu Bankoğlu, Murat Emir ve Ali Mahir Başarır imzalı CHP'nin muhalefet şerhinde; başörtüsü konusunda yapılan tartışmaların toplumu kutuplaştırdığı ve siyasi istismar aracı olarak kullanıldığı belirtildi.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun 3 Ekim 2022'de paylaştığı video ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın "gollük pas" ifadeleri anımsatılarak, "İktidarın başörtüsü konusunu sürekli istismar aracı yapma çabasına karşı ve toplumun belirli bir kesiminde devam eden endişeleri giderme amacına dönük samimi bir girişimde bulunulmuştur. İktidar, söz konusu samimi girişimin yarattığı etkiyi kırabilmek üzere, olağanüstü bir çabayla algı yönetimine başlamıştır" denildi.

Başörtüsüne ilişkin düzenlemeye 'ikircikli' nitelendirilmesi yapılan şerhte, başı açık olanlara hiçbir koruma sağlanmadığı vurgulandı. Şerhte, "Başörtüsüne güvence getirileceği iddia edilirken başı açık olanlar bakımdan hiçbir koruma sağlanmamaktadır. Oysa farklı din ve inançlara mensup bireylerin olduğu toplumda, devletin görevi bireyin yapacağı tercihe alan bırakmayı ve saygı göstermeyi kapsar" değerlendirmesi yapıldı.

Başörtüsü düzenlemesini "dini inancı sebebiyle" ifadelerine bağlanmasına karşı çıkılan şerhte, "Kadınlar hangi sebeple başını örtmek istiyorsa örtmelidir hangi sebeple başını açmak istiyorsa açmalıdır, devlet buna karışamaz" ifadelerine yer verildi.

Orban benzetmesi

CHP şerhine göre; AKP'nin anayasa değişiklik teklifini 27. dönemin sonunda seçimlere giderken getirmesi, Macaristan Başbakanı Victor Orban’ın anayasa değişikliği hamlesine benziyor.

İYİ Parti: Kişiye hangi nedenle başını örttüğü sorulamaz

İYİ Parti muhalefet şerhinde, AKP Grubu'nun anayasa değişiklik teklifi için ikinci kez muhalefetten randevu istediği tarih ile Lütfü Türkkan ve Ali Mahir Başarır'ın dokunulmazlıklarının görüşüleceği tarihin aynı olduğu aktarıldı ve "izah edilemeyecek tutum" denildi.

Ahmet Kamil Erozan ve Feridun Bahşi imzalı şerhte, "Başörtüsü meselesinin böyle bir teklifle gündeme getirilmesi, yaklaşan seçim gündemini belirlemek ve propaganda yaratmanın ötesinde bir hak ve özgürlük arayışı değildir" değerlendirmesi yapıldı.

Başörtüsünün dini inanca bağlanmasına neden karşı çıkıldığı ise şerhte şöyle anlatıldı:

"Başka birisine bunun dini inanç çerçevesinde olup olmadığı hususunda değerlendirme ya da yargılama yapma imkânı verecektir... Başörtüsü kullanan bir kişinin başını hangi nedenle örttüğünün sorgulanmaması gerekir. Aksi halde ilk etapta, başörtüsünün neden örtüldüğü sorunu gündeme gelirken ardından niyet sorunu gündeme gelecek ve niyet okumalar başlayacaktır. Dini inanç veya kanaatlerini açıklama hakkı ve hürriyeti özüne uygun yaşanamayacaktır. Anayasanın 24. maddesinin koruma sağladığı, 'kimse dini inancını açıklamak zorunda değildir' hükmü ile de çelişecektir."

Teklif ne içeriyor?

Teklif ile Anayasa’nın din ve vicdan hürriyetini düzenleyen 24. maddesi ve aile ve çocuğun korunmasına ilişkin 41. maddesinde değişiklik öngörülüyor. 24. maddede, kamu ve özel sektör dahil hayatın hiçbir alanında, dini inancı nedeniyle başörtüsü veya kıyafeti nedeniyle hiçbir kadının ayrımcılığa tabii tutulamayacağına ilişkin değişiklik yapılıyor. 41. maddenin ise başlığı "ailenin korunması, evlilik birliği ve çocuk hakları" şeklinde değiştirilip, "Evlilik birliği, ancak kadın ile erkeğin evlenmesiyle kurulabilir" hükmü ekleniyor.

Genel kurul süreci ne zaman?

Genel Kurul’daki görüşmeler iki turda yapılıyor. Anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesi için en az 400 milletvekilinin kabul oyu kullanması gerekiyor. Değişiklik teklifinin 360 ile 400 oy arasında kalması durumunda, cumhurbaşkanı referanduma sunmak zorunda. 400 üzerinde kabul edilen değişiklik teklifinde, cumhurbaşkanı istediği takdirde halkoyuna sunabiliyor. Cumhur İttifakı çatısı altındaki AKP, MHP, BBP'nin milletvekili sayısı 334'te kalıyor.

AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, Genel Kurul aşamasında aceleci davranmayacaklarını söyledi. Zengin, "Meclis'teki son yasa olabilir" dedi.

Altılı Masa'dan ortak bildiri: Seçime hazırız