Galibinin kim olacağını herkesin bildiği Rusya seçimlerinin ilk günü dün başladı. Devlet Başkanı Vladimir Putin'in rakipleri Yeni Halk Partisi'nden Vladislav Davankov, Liberal Demokrat Parti'den Leonid Slutsky, Komünist Parti'den de Nikolai Kharitonov. Her ne kadar farklı platformlarda yarışsalar da hepsi Kremlin tarafından desteklenenen ya da seçime girmeleri kabul ediln partiler.
Dolayısıyla nasıl sonuçlanacağı bilindiği için çok da heyecan uyandırmayan seçimin süreci kendisinden daha heyecan verici bu nedenle. Dünkü seçimin ilk aksaklığı online oylama sisteminin kısa süreliğine çöküşü oldu. Muhalefet bunun olası nedeninin "çok sayıda" işçinin oy kullanmaya zorlanması olduğunu söyleyerek ilk salvosunu gerçekleştirdi. Seçim öncesi Putin'e karşı gerçek bir alternatif olmadığı için muhalefet oy pusulalarının geçersiz kılınmasını sağlayacak tahribatlar yapılmasını önermişti seçmenlere.
SEÇİM MERKEZLERİ KUNDAKLANDI
Bu öneriye ne kadar seçmen kulak astı bilinmez ama bazı seçmenler dün en az üç seçim merkezini kundakladı. Bağımsız haber kuruluşu Sota'ya göre Moskova'da yaşlı bir kadın oy kullanma kabinini ateşe verdiği için gözaltına alındı. Seçim yetkilileri devlet haber ajansı RIA Novosti'ye yaptıkları açıklamada saldırıda hiçbir oy pusulasının zarar görmediğini, sandık görevlilerinin olayın ardından çalışmalarına devam ettiklerini söyledi. Petersburg'da da genç bir kadın oy kullanma merkezine molotof kokteyli attı. Bu arada, Rusya'nın kuzeyindeki Khanty-Mansi özerk bölgesinde, Neft haber ajansı da bir kadının Molotof kokteyline benzeyen patlayıcıyla bir seçim sandığını ateşe vermeye çalıştığını bildirdi.
Bu kundaklamaların yanısıra bazı bölgelerde kimi seçmenlerin oy sandıklarına yeşil boya döktüğü haberleri de geldi. Rusça'da zelyonka olarak adlandırılan bu boya 2010'lu yıllarda muhalif aktivistlere yönelik saldırılarda da yaygın olarak kullanılmıştı.
NAVALNY ETKİSİ Mİ?
Tüm bunların Kremlin muhalifi Aleksy Navalny’in geçtimiz haftalarda kuşkulu bir biçimde ölmesine tepki amacıyla gerçekleştirildiği sanılıyor. Bu ay Navalny'nin dul eşi Yulia Navalnaya, eşinin destekçilerini oylamanın son günü "öğlen saatlerinde" sandık başına giderek Putin'i protesto etmeye çağırmıştı. Çağrıya sürgündeki Kremlin muhalifi Mikhail Khodorkovsky ile hapisteki Vladimir Kara-Murza gibi muhalif siyasetçiler de destek vermişti. Navalnaya seçmenlere Putin dışında herhangi bir aday için oy kullanmaları, oy pusulalarını tahrip etmeleri ya da oy alanlarında yerlerinde durarak boykot gerçekleştirmeleri çağrısında bulundu.
Oy pusulalarının tahrip edilmesi en yaygın yapılan eylem oldu. Telegram’da yaklaşık 70 bin abonesi olduğu söylenen, seferberlik halindeki Rus askerlerinin yakınlarının oluşturduğu Put' Domoi (Eve Dönüş Yolu) hareketi de oy pusulalarının tahrip edilmesini desteklediğini açıklamıştı. Geleneksel yöntemlerin sonuç getirmediğini savunan grubun üyeleri "Sadece sandığa gitmeyi değil, aynı zamanda sesimizi daha radikal bir şekilde duyurmayı öneriyoruz: oy pusulalarını tahrip etmek, çünkü askerlerin terhis edilmesi konusunda endişelenen hiçbir aday yok" açıklamasını yapmıştı.
İKİNCİ GELECEK ADAY
Bu arada Putin’e karşı adaylığını koyan Vladislav Davankov’dan söz etmek gerek biraz. Savaşa karşı olan Başkan adayları Boris Badezdhin ile Yekaterina Duntsova’nın seçime girmesinin engellenmesi üzerine, savaş karşıtı Ruslar liberal Yeni Halk Partisi'nden Davankov’u destekleyeceklerini duyurmuştu. Davankov eski bir işadamı. Halen mevcut Devlet Duması‘nda (Meclis) milletvekili olan 40 yaşındaki Davankov, kampanya platformunda Ukrayna ile "barış ve müzakere", sansüre son verilmesi, Rusya'nın Batı ile ilişkilerinin normalleştirilmesi çağrısında bulunuyor sık sık.
Davankov’un yüzde 6 oy alarak seçimden ikinci çıkacağı belirtiliyor. Putin’in ne kadar oyla kazanacağı konusunda fikir verebilir bu oran. Davankov ayrıca "muhaliflere yönelik zulüm ile ideolojik sansürün" sona ermesini savunuyor, işgalin ardından yurtdışına taşınan Rusları geri dönmeye teşvik ediyor. Kürtaj yasağına da karşı çıkması da politikalarından biri.
Savaş destekleyen Kremlin yanlısı milletvekili Sergei Mironov, Ukrayna ile savaş konusundaki tutumu nedeniyle Davankov'un seçimden çekilmesini talep etmişti. Çünkü Yeni Halk Partisi, 2022'de Moskova'nın Ukrayna'nın Luhansk ile Donetsk bölgelerinin bağımsızlığını tanımasını ilk başta sorgulayan parlamentodaki tek partiydi. Ama sürgündeki bazı muhalif siyasetçiler 2022'deki işgale karşı çıkmadığına işaret ederek Davankov‘u Kremlin'in kuklası olmakla suçluyor. Navalny'nin yakın müttefiklerinden Leonid Volkov da, “o bölgelerin ilhakı için oy kullandı. O savaş suçlularından biri, Putin'den ne daha iyi ne de daha kötü" diyor Davankov için. Ama uzmanlar ile yine bazı muhaliflere göre, diğerleri "daha da kötü" olduğundan oy verilebilecek tek aday yine de o. Bazı savaş karşıtı Ruslar da Davankov'a oy vermenin, gerçek bir alternatifin yokluğunda Kremlin'e karşı muhalefetin boyutunu gösterebileceğini söylüyor.
Tekrarlayalım; Putin seçimin açık ara galibi olacak. En yakın rakibi Davankov oyunun yüzde 6 olmasına rağmen muhalefetin elindeki tek alternatif.
