Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’in “anlaşma ihtimali yok”, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un da “anlaşma zemini mevcut değil” dedikleri Rusya-Ukrayna Savaşı’nın kaybedenlerinin başta Ukrayna halkı olmak üzere kimler olduğu bellidir ama sanıldığı gibi galibi ya da üstün geleni Rusya değil. Öngörülerimizin tersine kısa sürede bitmediğine tanık olduğumuz bu savaştan, krizi savaşa dönüştürmek için olağanüstü çaba sarf eden ABD’nin kazançlı çıktığı inancı yaygın şu sıralar.

Çin’de yayınlanan Global Times gazetesinde bu konuya ilişkin bir yazıya rastladım. Yazıda “Rusya-Ukrayna çatışması ABD'nin çıkarlarıyla birebir örtüşüyor gibi görünürken, küresel piyasalardaki mevcut çalkantılar da ABD'nin lehinedir” deniyor. Yazıya göre bunun böyle olmasının birkaç nedeni var. Birincisi; kriz/savaş, gazının yüzde 40'ından fazlasını Rusya'dan satın alan Avrupa'ya ABD’nin doğal gaz ihracatını büyük ölçüde artırdı. Ayrıca bazı Rus bankalarına yönelik SWIFT yaptırımına ek olarak, Avrupa'ya gaz ihracatı keskin bir şekilde azalacak, dolayısıyla buradan doğacak boşluğu son yıllarda gaz üretiminde artış kaydeden ABD dolduracak.

Krizler doları hep güçlendirdi

İkincisi; kriz ABD dolarını güçlendirecek. ABD'nin son yirmi yılda yarattığı/kışkırttığı tüm jeopolitik krizler, para birimini hep güçlendirdi. Rusya-Ukrayna ihtilafının ardından, Avrupa artık güvenli olmadığı için, ABD'yi mali bir sığınak haline getiren doların değeri gittikçe artacak. Üçüncüsü; kriz, Rusya ile Rusya'nın en büyük ticaret ortağı olan AB arasındaki ikili ticareti kesintiye uğrattı. AB üyeleri Rusya'ya yaptırım uygulamak için birleştikçe, bazı Rus bankaları SWIFT sisteminden çıkarıldıkça, ikili ticaret önemli ölçüde daralacaktır ki bu tam olarak ABD'nin ihtiyacı olan şeydir.

Ayrıca kriz, Amerikan askeri-sanayi kompleksine de büyük ölçüde fayda sağlayabilir. Çatışma devam ederken ABD, Almanya, diğer NATO ülkeleri Ukrayna'ya silah sağlıyor. Daha da önemlisi kriz Avrupa ülkeleri arasında kıtanın güvenliği konusunda büyük bir endişe yaratmış, bu durum NATO'ya, nihayetinde ABD'ye olan bağımlılıklarını artırmıştır.

Gerçek şu ki, bu ekonomik faktörler ABD'nin neden çatışmaya ihtiyaç duyduğunu tam olarak açıklamasa da, ABD'nin bu krize ihtiyacı var. Daha da önemlisi, kriz ABD'nin jeopolitik çıkarlarıyla, hegemonik konumu ile uyumludur. Durumun arkasındaki ekonomik etkenleri anlamak, krizin doğası hakkında net bir tabloya sahip olmamıza yardımcı olabilir.

Ama şunları da hatırlayalım

Yazıdaki iddialara genel hatlarıyla katılıyorum elbette. Ancak Global Times yazarının ABD için her şeyin “güllük-gülistanı” olacağı yolundaki kesin tespitine de itirazım var tabii. ABD’nin birçok alanda hegemonyasını yitirdiği doğrudur. Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan, yazıda özetlendiği gibi, yararlanabilir de. Ancak ABD’nin son 30 yıldır içinde bulduğu ciddi yapısal sorunları da atlamamak gerektiğini düşünüyorum. Her şeyden önce bu savaş, ABD ekonomisinde de olumsuz etkilere yol açacak.

Buradan “savaş ABD’ye yaramadı” dediğim sonucu çıkarılırsa gerçekten çok sinirlenir, kalp kırarım bakın, peşinen söyleyeyim. Anlatmak istediğim yediği haltın zaten gücünü yitirmiş ABD’ye de sanıldığı kadar yararı olmayacağını vurgulamak. Savaş ona kazandırdı falan dersek, yeniden güçlendiğini de kabul etmek zorunda kalırız ki öyle değil. Ayrıca bu savaş, - Global Times bunu nasıl görmedi hayret- ABD emtia piyasalarını alt üst etti, dolayısıyla gaz, gıda fiyatları yükseldiği gibi ülkede enflasyon da arttı. ABD’de, İngiltere’de dar gelirli yurttaşların hükümet karşıtı gösterilerini anımsatırım. Potansiyel anlamda, büyüklüğü belirsiz de olsa ABD ekonomisinde bir çöküş olduğu gerçektir.

Yarın ne olacağı belli olmaz

Rusya-Ukrayna savaşı – ne kadar sürer, kestirememem - koronavirüs pandemisinin de sarstığı ABD ekonomisinin normale dönüşünü geciktirebilir. Amerikalı tüketicilerin büyük bir çoğunluğu yüksek gıda fiyatları nedeniyle zor durumda. Bu, pek de yabana atılacak bir durum değil. İçeride sıkışmış bir Joe Biden’ın olduğunu da hesaba katarsak, ABD belki de krizden çıkmak için yeni yeni dış krizler yaratmaya da girişebilir.

Tamam, Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan kazançlı çıkan ABD olabilir, ama bu ABD için ciddi bir sıkıntıya da yol açabilir. ABD kazançlıysa, bu “kısa günün kârı” olarak değerlendirilmeli.

Yarının ABD için de ne getireceğini kestirmek zor çünkü.